Misterija slike „Stari ribar”

[Nina]

Na internetu je pre izvesnog vremena krenula da kruži priča o slici Stari ribar mađarskog slikara Tivadara Kostke Čontvarija koju je on naslikao 1902. godine, baš zbog mističnosti i simbolike koje slika nosi. Tivadar Kostka rođen je 1853. godine u malom selu Kišseben, u tadašnjem Austrijskom carstvu. Bio je jedan od petorice sinova lekara Lasla Kostke. Porodica se dvanaest godina kasnije seli usled požara i Tivadar započinje srednjoškolsko obrazovanje u Užgorodu.

Nekoliko godina kasnije, seli se u Budimpeštu i upisuje fakultet. Nakon dobijene diplome, prateći stope svog oca, Tivadar započinje svoju karijeru na polju farmakologije. Takođe je studirao pravo i kasnije radio kao službenik zamenika gradonačelnika glavnog grada.Međutim, samo nekoliko godina kasnije, njegova sudbina se menja iz korena – naslućivalo se rođenje velikog slikara, nakon što je Kostka nadahnut inspiracijom nacrtao svoje prvo delo.

Pri samom kraju svog života, Tivadar je tvrdio kako je tog trenutka kada je podigao olovku, imao viziju i da ga je ona podstakla da promeni svoju sudbinu.
Za ovog mađarskog umetnika se tvrdi da je samouk, međutim te tvrdnje se pobijaju činjenicom da je slikarstvo studirao na privatnoj umetničkoj školi u Minhenu. Tamo ga je podučavao njegov zemljak koji je bio deceniju mlađi od Kostke.

Putovao je po svetu kako bi slikao mesta koja je obilazio i usput promenio prezime u pseudonium Čontvari. Sada je već javnosti opšte poznato da je Čontvari bolovao od šizofrenije koja je bila propraćena megalomanijom.Bolest je uzela maha u periodu pre smrti 1919. godine i pretvarala njegova dela u nadrealistične vizije.
Njegov umetnički period bio je veoma kratak, no uspeo je utvrditi svoj umetnički suverenitet.

Zanemarivao je sva umetnička pravila i vešto prkosio pokušajima da ga kategorizuju u naivnog slikara. Njegova misija bila je od suštinske važnosti
da svojom umetnošću ozakoni istorijsko nasleđe mađarske nacije. Ovaj krucijalan cilj – danas nam svedoči i ističe veličanstvenost njegovih dela.

 

[Nina]

Njegovo najznačjne umetničko delo je Stari ribar koje u sebi nosi veliku mističnost i simboliku.

Ova, na prvi pogled, jednostavna slika prikazuje starog ribara koji se oslanja na štap, na obali mora. Levo od čoveka vidi se mirno more i prirodni krajolik u podnožju planine, dok je sa desne strane more uzburkanije i nemirnije, a na tom delu obale (slike) nalazi se fabričko postrojenje sa ogromnim dimnjacima iz kojih kulja sivkasti dim. Međutim, to je ono što se vidi na „prvi pogled“. Posmtarajući sliku može se odmah uočiti asimetričnost ribarevog lica pa nije nikakvo čudo što su likovni kritičari primetili da ako uzmete ogledalo i postavite ga na sredini slike da reflektuje levu stranu slike, prikazaće se dobrodušni čovek u molitvi, ali ako uzmete ogledalo i postavite ga na sredinu da reflektuje desnu stranu slike, prikazaće se lik zlog čoveka. U tom smislu Čontvari Kostka je izgleda želeo da istakne dvostruku prirodu čovečanstva, da naglasi da ono u sebi nosi seme i dobra i zla. Ali ako detaljnije krenemo sa analizom možemo zaključiti da ove slike primenom refeleksije ogledala ne otkrivaju samo svetlu i tamnu stranu čoveka već upućuju na Boga i Đavola. Dobro i zlo. Mir i haos. Prirode naspram čoveka.

 

[Nina]

 

[Nina]

Stari ribar u molitvi, moli se za mirno more iz kojeg se uzdiže planina. To upućuje na dobrotu i prirodu.
Zar mirno more nije nešto najneophodnije jednom starom ribaru baš zato što mu omogućava egzistencij?

 

[Nina]

Nasuprot mirnog mora i prirode je uzburkano more, industrijsko okruženje i ekološko zagađenje a centralna figura starog ribara se transformiše u jezivu prikazu Đavola koji kao da direktno posmatra posmatrače slike. Postoje mnoge teorije da se u ovoj zlokobnoj verziji slike uočavaju simboli i oblici koji upućuju na iluminate (položaj ruku zlog čoveka, oblik kape…). Takođe, postoje i tvdnje koje govore da slika upućuje na bipolarni poremećaj što je opet referenca na mentalno stanje slikara i šizofreniju od koje je bolovao.

U svakom slučaju ova slika je izazvala veliku pažnju i dan danas je predmet interesovanja, interpretacija i analiza i posle sto godina od njenog nastanka. A to samo potvrđuje značaj i vrednost jednog umetničkog dela.

(eXperiment)