- Poruka
- 388.920
U drugoj polovini 19. veka beogradska arhitektura po prvi put dobija skulptoralnu dekoraciju na fasadama, što utiče i na pojavljivanje skulptura i reljefa i na nadgrobnim spomenicima. Iz tog razloga vajar Giovanni Bertotto dolazi u Beograd 1880. godine i na Slaviji otvara svoju kamenorezačku radnju, prvu radionicu ovog tipa u Beogradu. On u početku radi nadgrobne spomenike za staro groblje na Tašmajdanu, a zatim za Novo groblje, koristeći lokalni mermer, granit i sienit. Stilski vaja u neoklasičnom stilu, a zatim i u duhu secesije.
Djovani je iz Italije doveo i suprugu Terezu sa kojom je u Beogradu dobio tri sina - Angela, Avantija i Maria. Zahvaljujući izuzetno kvalitetnom radu, njegov posao cveta, te on 1911. godine kupuje nekoliko placeva u Ruzveltovoj ulici (nekadašnjoj Grobljanskoj), gde sebi zida kuću, kao i novu, veliku radnju, čiji je projektant bio istaknuti arhitekta Dragutin Djordjević. Stari Bertotto je sina Angela obučio administrativnim poslovima, a talentovanom Avantiju je obezbedio školovanje na Akademiji lepih umetnosti u Masi, u Italiji, tako da se on vraća u Beograd kao vajar i sa Angelom preuzima očev posao. Njihov treći brat Mario vratio se u Italiju, ali su zato tridesetih godina iz italijanskog grada Latisane došli u Beograd sinovi Giovannijevog brata - Fiore i Giovanni junior koji su već bili obučeni kamenoresci, te su se priključili radu firme. Giovanni junior se razvio u izuzetnog vajara, tako da je krajem 1930ih izlagao svoje radove po brojnim beogradskim izložbama. Na Novom groblju je do danas sačuvano šest njegovih radova u bronzi i dva u kamenu. Najznačajniji su kompozicija "Tuga" na grobu familije Sokić (koja se smatra jednim od najlepsih vajarskih ostvarenja na beogradskom Novom groblju) portreti Nikole Trandafilovića, trgovca Živka Bogdanovića i direktora Gradske bolnice Živote Jankovića.
Nažalost, u momentu kada je radnja 1927. godine usled nekih Angelovih pogrešnih odluka ušla u dugove, on je iz očaja izvršio samoubistvo. Avanti tada preuzima i administrativni deo na sebe i uskoro ponovo izvodi firmu na put uspona i velike profitabilnosti. Pored nadgrobnih spomenika i kapela, njegova radionica se sve češće prihvata likorezačkih i kamenorezačkih radova i na beogradskoj arhitekturi, stepeništima, balustradama i sličnom. Pred početak Drugog svetskog rata, kamenorezačka radionica Bertotto imala je preko 50 radnika, a glavni vajar (a moguće i partner u poslu) im je bio sjajan umetnik švajcarskog porekla Pino Grassi.
Radionica Bertotto radila je do početka 1950ih kada je nacionalizovana. Zgrada radionice srušena je pre desetak godina. Giovanni Bertotto junior vratio se u Italiju i tamo preminuo 1955., ali u Segedinu i danas živi njegov unuk koji se takodje zove Giovanni Bertotto. Avanti je ostao u Beogradu, živeo je u Sazonovoj ulici (nekada Filipa Filipovića) i pred kraj života se bavio astronomijom. Umro je 1982. godine i nije imao naslednike.
(Branka Djordjevic)
Medjutim,Avanti Bertoto nije se bavio samo kamenorezackim zanatom vec i astronomijom
Avanti Bertoto koji se bavio astronomijom pored kamenorezackog zanata fotografisao je kosmos iz međuratnog Beograda, iz sedam metara dugogf teleskopa,koji je napravljen od sulundara (metalne cevi koja služi kao dimnjak) paraboličnih ogledala i fotografskih ploča.
Tvorac ove mašine je pomoću iste napravio neverovatno dobre i precizne fotografije Meseca, Sunčevih pega i Venere - što je bio prvi i jedinstven projekat te vrste na Balkanskom poluostrvu. Izuzetnost ovih fotografija ležala je i u tome što su bile izuzetno velike, te je zumiranje imalo svrhe - osim pega na Suncu, mogli ste da jasno uvidite i njihove folikule. Ova skalamerija je svog tvorca koštala oko 150 dinara. Poređenja radi, za amaterski teleskop ste 1938. godine morali da izdvojite oko 9000 dinara. Kako je njegov bio improvizovan, nastao u hladnom okruženju ateljea u suterenu gde se obrađuje i mermer za spomenike, što sprečava njegovo pucanje, Bertoto je svoj svemirski aparat nazvao jednostavno - "grobljanski teleskop".
