Hrv. i srp. književnost 19. st.- truba

[Urvan Hroboatos]

Ovo ne će zanimati većinu pohodnika podforuma, nu svejedno...

Nešto sam prelistavao pisce iz "lektire", hrv. (Mažuranić, Vraz, Vidrić, Šenoa,
Kumičić, Kovačić, Novak, ..) i srp. (Sterija Popović, Lazarević, Glišić, Jakšić, Kostić,
Njegoš, Veselinović, ..).Sve je to dosta slabo.

Neki se daju čitati, no tek se tu i tamo nađe nešto što ima univezalniju
vrijednost. Ne tražim domaće Stendhale, Tolstoje, nekmoli Dostojevskog, Whitmana,..ili Zolu,
Melvillea, Flauberta,... no i onda se mogao naći netko čitak kao Poljak Boleslaw Prus, ili
Rus Gončarov (valjda).

Toga nema, pa podnošljivo čitka i dosta vrijedna literature počinje tekar prije 1. svj. rata
(Matoš, Polić Kamov, ...ili Dučić, Borisav Stanković). Prije- trude se ljudi, al' im baš ne ide.

 

[Transcendental]

Zato što je književna tradicija na ovim prostorima mnogo mlađa od zapadnoevropske. Ako ona uopšte postoji.

 

[Фјодор]

Što se srpske književnosti tiče, devetnaesti vek skoro da ne poznaje roman, iako su najbolji evropski romani pisani baš tada.
Međutim, ne mislim da ostali oblici zaostaju. Čak šta više, u devetnaestom veku su srpska pripovetka (Ignjatović, Lazarević, Glišić, Veselinović, Domanović, Matavulj, Sremac...) i drama (Popović, Nušić) doživeli najveći uspeh. Izuzmemo li Andrića, koji se pripovedač može porediti sa pomenutim? Ili dramski pisac?
Poezija devetnaestog veka (Radičević, Zmaj, Jakšić, Kostić, Ilić, pola Šantića i Dučića ...) je po mom mišljenju iznad poezije dvadestog veka.
Tu je i putopisac Ljubomir Nenadović, te Njegoš, koji je za srpsku književnost što i Gogolj za rusku.

Dakle, ne zaostaje naša književnost devetnaestog veka za književnošću dvadesetog ili dvadeset prvog, s tim što 19. vek nema romane, duže oblike. E sad, da li zaostaje za svetskom književnošću tog perioda, naravno, ali to se može pravdati uticajem Turske na ovim prostorima, borbom za autonomiju, i sl.

 

[Urvan Hroboatos]

Što se srpske književnosti tiče, devetnaesti vek skoro da ne poznaje roman, iako su najbolji evropski romani pisani baš tada.
Međutim, ne mislim da ostali oblici zaostaju. Čak šta više, u devetnaestom veku su srpska pripovetka (Ignjatović, Lazarević, Glišić, Veselinović, Domanović, Matavulj, Sremac...) i drama (Popović, Nušić) doživeli najveći uspeh. Izuzmemo li Andrića, koji se pripovedač može porediti sa pomenutim? Ili dramski pisac?
Poezija devetnaestog veka (Radičević, Zmaj, Jakšić, Kostić, Ilić, pola Šantića i Dučića ...) je po mom mišljenju iznad poezije dvadestog veka.
Tu je i putopisac Ljubomir Nenadović, te Njegoš, koji je za srpsku književnost što i Gogolj za rusku.

Dakle, ne zaostaje naša književnost devetnaestog veka za književnošću dvadesetog ili dvadeset prvog, s tim što 19. vek nema romane, duže oblike. E sad, da li zaostaje za svetskom književnošću tog perioda, naravno, ali to se može pravdati uticajem Turske na ovim prostorima, borbom za autonomiju, i sl.

Naravno, ovo je i stvar ukusa u kanonizaciji knj. djela.
Osobno, rekoh da ta djela, po meni, nisu na razini druge lige
pisaca većih jezika, pa i "manjih"- Ibsen i slični.

No, da reknemo koju (subjektivnu).

1. roman-OK, slažemo se.
2. za dramu-možda. Dušan Kovačević je vrlo dobar pisac, a
sjajne stvari koje su više otišle u scenarij, Mihića, isto.
No, vrlo važno- Nušić je, kao da se zaboravlja, pretežno pisac 20. st.

3. poezija- ne mogu se romantičari usporediti sa simbolistima i sličnima:
Rakić, Dučić (isto 20. st.), Sima Pandurević, Miljković, Davičo (koji je velik
pjesnik, manimo politiku), pa i Popa, prama komu sam skeptičniji.
Konačno, Miloš Crnjanski je poglavito pjesnik.

4. pripovijesti isto- zbirke pripovijesti u 20. st., osim Andrićevih,
su zastupljene u djelima Dragiše Vasića, Kiša, Veljka Petrovića (ovaj je manji),
pa i Desnice (ako ćemo ga staviti i u srpsku književnost), Mirka Kovača, ...

Njegoš je pisac epova koji se više ne pišu.

Dakle, rekao bih da je srpska književnost 20. st. znatno jača i
čitkija od one u 19. st., a u nekoliko autora (Crnjanski, Kiš, Pekić, Andrić,.)
je i svjetskoga ranga. N.pr. Crnjanski je, po meni, bolji od Hemingwayja ili
napumpanoga Bulgakova, iako je možda usporedba nekorektna jer se radi o posve različitim piscima.

Dok u 19. st. nema nikoga tko bi se mogao usporediti
sa Shelleyjem, Maupassantom, Hawthorneom, Turgenjevom,..

 

[Фјодор]

Naravno, ovo je i stvar ukusa u kanonizaciji knj. djela.
Osobno, rekoh da ta djela, po meni, nisu na razini druge lige
pisaca većih jezika, pa i "manjih"- Ibsen i slični.

No, da reknemo koju (subjektivnu).

1. roman-OK, slažemo se.
2. za dramu-možda. Dušan Kovačević je vrlo dobar pisac, a
sjajne stvari koje su više otišle u scenarij, Mihića, isto.
No, vrlo važno- Nušić je, kao da se zaboravlja, pretežno pisac 20. st.

3. poezija- ne mogu se romantičari usporediti sa simbolistima i sličnima:
Rakić, Dučić (isto 20. st.), Sima Pandurević, Miljković, Davičo (koji je velik
pjesnik, manimo politiku), pa i Popa, prama komu sam skeptičniji.
Konačno, Miloš Crnjanski je poglavito pjesnik.

4. pripovijesti isto- zbirke pripovijesti u 20. st., osim Andrićevih,
su zastupljene u djelima Dragiše Vasića, Kiša, Veljka Petrovića (ovaj je manji),
pa i Desnice (ako ćemo ga staviti i u srpsku književnost), Mirka Kovača, ...

Njegoš je pisac epova koji se više ne pišu.

Dakle, rekao bih da je srpska književnost 20. st. znatno jača i
čitkija od one u 19. st., a u nekoliko autora (Crnjanski, Kiš, Pekić, Andrić,.)
je i svjetskoga ranga. N.pr. Crnjanski je, po meni, bolji od Hemingwayja ili
napumpanoga Bulgakova, iako je možda usporedba nekorektna jer se radi o posve različitim piscima.

Dok u 19. st. nema nikoga tko bi se mogao usporediti
sa Shelleyjem, Maupassantom, Hawthorneom, Turgenjevom,..

Sigurno da dvadeseti vek ima mnogo zvučnija imena, po mom mišljenju su baš ta četvorica (Andrić, Pekić, Crnjanski, Kiš), eventualno još uz Selimovića i Tišmu (možda i Ćosića), reprezenti naše književnosti, ali sve su to romanopisci, kojih skoro da nema u devetnaestom veku. Čitkije je ono što nam je bliže, ali to nije nikakvo merilo vrednosti. Verujem da je englezima čitkiji Orvel nego Šekspir, ali to ne znači da je i kvalitetniji. Dobro, nezahvalno je porediti dramskog pisca i Orvela, ali slikovitosti radi.

A što se tiče odnosa naše književnosti i svetske, naša književnost devetnaestog veka je u senci ustanaka, buna, borbe za autonomiju, dok evropska nije. Zapravo, bilo je nemira i u Francuskoj, možda i više nego kod nas, ali treba praviti razliku između francuske revolucije i kontrarevolucije i naše borbe za autonomiju. Zašto? Francuzi se nisu oslobađali turske vlasti.
Znaš li možda koji je procenat pismenih u Srbiji početkom devetnaestog veka? A koliki je u Francuskoj?
Koliko stanovnika ima Srbija početkom devetnaestog veka? A koliko Francuska?
Uporedivši te elemente, smešno je i govoriti kako srpska književnost devetnaestog veka nije dostigla nivo jednog Mopasana. Naravno da nije, nije ni realno da jeste.

Dvadeseti vek je takođe drmao ove krajeve, ali skoro srazmerno sa ostatkom sveta. Pored toga, oslobodivši se turskog uticaja, sve je više obrazovanih i pismenih, sve je veći dodir sa kulturom zapadne civilizacije, samim tim je i razvoj književnosti i umetnosti uopšte znatno ubrzan, pa i dostiže samu svetsku književnost.