rad Bijeljina je grad u Republici Srpskoj, Bosni i Hercegovini. Sjedište grada je gradsko naselje Bijeljina. Grad zauzima površinu od 734 km². Na popisu stanovništva 2013. godine Grad Bijeljina je imao 103.874 stanovnika prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, a prema podacima Agencije za statistiku Bosne i Hercegovine 107.715.
Vodeni tokovi
Bistrik je vodeni tok koji teče od sela Dvorovi do ušća u drugi bijeljinski vodeni tok Dašnicu, malo prije ušća u Savu kod uzvišenja Visoc. Bistrik, u stvari predstavlja jedan presušeni rukavac Drine. Druga rječica u opštini Bijeljina je Dašnica koja skuplja male potočiće iz niskog podbrđa Majevice. Danas su ovi vodeni tokovi kroz ravnicu Semberiju skoro presušili zbog meliorizacije i prosijecanja kanala Dašnica, koji s dva račvanja ide od Janje do Gornjeg Crnjelova i približno označava granicu ravne Semberije. Južnom granicom opštine Bijeljina teče rječica Tavna i rijeka Janja koja ima dužinu od 57 km i površinu sliva od oko 300 km² a protiče kroz tri opštine Semberije i Majevice.
Čuvene su ljekovite vode Banje Dvorovi u selu Dvorovi šest km od Bijeljine. U sklopu lječilišta izgrađen je i otvoreni bazen olimpijskih razmjera koji se puni termalnom i pitkom vodom. Termalna voda Banje Dvorovi, čija je temeperatura viša od 38 °C, tretira se kao hipertermalna voda i pomaže u liječenju raznih kožnih bolesti, nekih oblika čireva i postreumatskih stanja. Odlične uslove za kupanje i ribolov pruža desna obala Drine, pred njeno ušće u Savu.
Nacionalne manjine
Jevreji
Najraniji tragovi o naseljavanju Jevreja u Bijeljinu potiču iz polovine XIX vijeka. Tada su se u ovaj grad u Semberiji naselile porodice španskih Jevreja - Sefarada, koji su dolazili iz Soluna, Skoplja i Sarajeva. Najprije su se doselile porodice Papo, Salom, Danon, Altarac i Alkalaj. Prema turskom popisu stanovništva iz 1865. godine u Zvorničkom sandžaku (kasnije tuzlanski okrug) samo je u Bijeljini bilo Jevreja - popisane su 93 muške glave. To je bio i najbolji dokaz da je Bijeljina bila centar trgovine u sjeveroistočnoj Bosni, jer je poznato da su se Jevreji najrađe naseljavali u one gradove koji su imali najbolje uslove za ovu vrstu zanimanja. Već 1867. godine Jevreji u Bijeljini imah su svoj hram i konfesionalnu osnovnu školu, tzv. Meldar sa 11 muških učenika (školu su pohađala samo muška djeca). Jevrejska osnovna škola - Meldar nalazila se do početka II svetskog rata u uličici odmah iza Srpsko - pravoslavnog arhijerejskog namesništva, u blizini tadašnje gimnazije. Škola je bila smještena u prizemnoj zgradi. Posljednji vjeroučitelj u toj školi bio je Aron Altarac koji je istovremeno vršio i funkciju honorarnog nastavnika jevrejske vjeronauke u bijeljinskoj gimnaziji. Meldar je uništen za vreme II svetskog rata. Uz hram Jevreji su imali priručnu biblioteku. Sefardi su se uglavnom naselili u delu grada oko Srpske osnovne škole (kasnije gimnazija), u Šabića mahali. Od doseljenja većina Jevreja bila je naseljena u nekadašnjoj ulici Maršala Tita i ulici Fadila Jahića Španca, do gradskog parka. Poslije 1878. g. u Bijeljinu su se počeli naseljavati Jevreji njemačkog porekla, tzv. Aškenazi Jevreji. Među prvima su se naselili Grinfeld Gabor (1890. g.), Arpad Vajs (1895. g.) i nešto kasnije Vilim Švicer. Svi navedeni Jevreji bili su poznati bijeljinski veletrgovci. Sve do izgradnje velikog zajedničkog hrama - sinagoge početkom XX veka, koji se nalazio na prostoru današnjeg parka, ispred hotela Drina, Sefardi i Aškenazi su imali zasebne hramove, vjerske škole i rabine. Novi jevrejski hram bio je veoma prostran sa galerijama na spratu i sa dva tornja. Sadržavao je i elemente istočnjačke arhitekture. Posljednjih nekoliko godina hram su opsluživala dva rabina. U toku II svjetskog rata Njemci, a posebno njemačka manjina iz Francjosefsfelda - danas (Novo selo), izvršili su pogrom nad jevrejskim hramom i onesposobili ga za svaku upotrebu.[10]
Popis stanovništva BiH iz 1879. pokazuje da je u kotaru Bijeljina bilo 149 Jevreja i da su svi bili nastanjeni u gradu. U odnosu na ukupan broj od 6.090 stanovnika Bijeljine Jevreja je bilo 2,44 %. Do drugog po redu popisa stanovništva izvršenog 1. maja 1885. broj Jevreja u kotaru Bijeljina porastao je za 170, pa ih je bilo ukupno 319 ili 0,83 % od ukupnog broja stanovnika kotara. Od toga je u gradu Bijeljini 293 Jevreja ili 3,75 % od ukupnog broja stanovnika grada. Zanimljivo je da je deset godina kasnije (treći po redu austrougarski popis stanovništva u Bosni i Hercegovini iz 1895.) broj Jevreja u bijeljinskom kotaru ostao na brojci 319, od čega u gradu 306 ili 3,28 % od ukupnog broja stanovnika Bijeljine. U odnosu na ukupan broj stanovnika bijeljinskog kotara Jevreja je bilo 0,67 %. Četvrti popis stanovništva BiH iz 1910. g. pokazuje da se broj Jevreja u kotaru Bijeljina povećao za 128, pa ih je bilo 447 ili 0,77 % od ukupnog broja stanovnika kotara. Od toga je u gradu bilo 429 Jevreja ili 4,26 % od ukupnog broja stanovnika Bijeljine. Najveći broj Jevreja činili su Sefardi, ukupno 400, dok je Aškenaza bilo 47. Odmah poslije okupacije zemlje domaći „kulturbundovci" stavili su se na raspolaganje njemačkoj vojsci. Oni su već u aprilu 1941. godine započeli opštu pljačku jevrejskih radnji i stanova. U blizini Bijeljine nalazilo se selo „Petrovo Polje“ - danas (Novo selo), u kome je živjelo dosta Njemaca. Odmah po okupaciji ovo selo je promijenilo ime u „Schonborn“. To je bilo ime jednog njemačkog majora koji je komandovao prilikom zauzeća Bijeljine. Domaći Njemci odmah su zauzeli sve jevrejske radnje, i to ne kao povjerenici, već su se ponašali kao vlasnici. Prave vlasnike tih radnji vodili su na prisilne radove, zlostavljali ih i raspolagali njima kao svojim robovima. Tokom 1941. godine Jevreji iz Bijeljine su u više mahova po naređenju Karla Lajtenbergera, krajslajtera Kulturbunda i folksdojčera Hajnriha Vinterkorna morali predati novac, zlato i dragocjenosti, jer su im zaprijetili strijeljanjem ako ne izvrše naređenje. U području Bijeljine živjelo je do rata preko 400 Jevreja. Niko nije smio ostati kod svojih kuća, izuzev dvije žene u mješovitom braku, od kojih je jedna ubijena. U logore je odvedeno 200 Jevreja, od kojih se nijedan nije vratio. Od prebjeglih na oslobođenu teritoriju, kao aktivisti i borci NOP-a, poginulo ih je 11, a 7 su bili uhvaćeni od 13-e SS divizije. Ostatak se spasio prelaženjem na oslobođenu teritoriju, bjekstvom na italijansko-okupaciono područje i u vojnom zarobljeništvu.
Karavlasi
Karavlasi (tur. Crni Vlasi) se često mešaju sa Romima sebe smataju posebnim narodom poreklom iz Rumunije. Karavlasi su u naše krajeve došli početkom XIX veka iz Vlaške u Rumuniji. Sada su naseljeni u selima Batković i Modran kod Bijeljine, te u Malom Sitnešu kod Srpca, Dragaševcu kod Vlasenice, Vozućoj na planini Ozren, u Devetinama kod Prnjavora i Ostružnji Gornjoj i Donjoj kod Stanara. Sada u Batkoviću, naselju nadomak Bijeljine, živi veliki broj Karavlaha u oko djesta kuća, a među njima je i oko tridesetaak porodica njihovih sunarodnika, koje su početkom otadžbinskog rata izbjegli iz Federacije BiH, iz sela Maoče na obroncima Majevice. Batkovljanski Karavlasi poodavno su prestali da obrađuju drvo. Mnogi od njih su se bavili muzikom, a sredinom prošlog vijeka otišli su na rad u Švedsku, te nešto manje u Austriju i Nemačku. Najveća skupina ih je u Geterborgu u Švedskoj. U Batkoviću su izgradili najsavremenije kuće, a obradivu zemlju su, zbog zaposlenja u inostranstvu, dali susjedima - batkovljanskim poljoprivrednicima u zakup. Karavlasi u Semberiji bili su uvijek na dobrom glasu - čestiti i pošteni ljudi, vrijedni i iskreni. Većina ih slavi krsnu slavu Svetu Petku, a manji broj Svetog Nikolu i Đurđevdan. Karavlasi se podjednako koriste srpskim i rumunskim jezikom, odnosno dako-rumunskim dialektom, ali sve češće srpskim jezikom.
Karavlasi, su pravoslavne vjere, pa je ta njihova dvojezičnost dovela do zabune o etničkom identitetu. Naime, Karavlasi, starosedioci u Batkoviću, tako imaju trojni etnički identitet. Izjašnjavaju se kao Karavlasi, ali i kao Rumuni i Srbi. Karavlasi iz Maoče u međusobnom razgovoru koriste isključivo rumunski jezik a u razgovoru sa ostalim narodima srpski jezik, pa se izjašnjavaju i kao Rumuni i kao Karavlasi. Tako im je jezik, uz religiju i dva vijeka zajedničkog života sa Srbima u Semberiji, imao ključnu ulogu u formiranju identiteta Karavlaha u Batkoviću.
Nijemci
Neposredno poslije okupacije Austro–Ugarske, naseljavaju se trgovci Nijemci a 1882. godine na tri kilometra od grada, naselili su se Nijemci iz Srema i Banata (porijeklom iz Virtemberga). Naselje je dobilo naziv Franc Jozefsfeld - (Polje Franca Jezefa) poslije I svjetskog rata Petrovo Polje u čast kralja Petra I, danas Novo Selo, i postojalo je sve do 1942. godine.[14]Nijemci, nešto preko 2.000 ljudi, su iselili 1942. godine. Komanda njemačke vojske je donijela odluku da se kompletno selo iseli u poljski grad Lođ.[15] Po popisu iz 1931. godine na ovom području je živjelo oko 2000 nijemaca, dok danas u Bijeljini živi desetak porodica njemačkog porijekla.
Romi
Po popisu stanovnistva iz 1981. godine 976 lica izjasnilo se kao Romi, dok je Roma u Bijeljini stvarno bilo oko 2500. Najveći broj Roma izjasnio se da su Muslimani. Romi su se u ovom kraju pojavili za vrijeme turske carevine, početkom XVII vijeka. Prema porijeklu, etničkom sastavu i antropoloskim odlikama, bijeljinski Romi se dijele u dvije grupe. Jedna grupa je porijeklom iz Egipta a druga iz Indije. I jedni i drugi su u prošlosti, sve do vremena SFRJ, smatrani građanima drugog reda, nazivani raznim pogrdnim imenima i bili strogo izolovani u poseban dio grada. Romi porijeklom iz Egipta (tur. „ kiptijan“ – kopti) migrirali su posle turske invazije ne Egipat početkom XVI vijeka. Primili su islam postepenim seljenjem i preko Palestine i Anadolije stigli su na Balkan. Turci su se njima koristili kao pomoćnim osobljem u svojim pohodama u Evropi, dok su ih u vrijeme mira naseljavali u posebna naselja. Tako je bilo i u Bijeljini. Živjeli su dugo sa slovenskim sugrađanima, izgubili su vlastiti jezik, običaje i ostale karakteristike posebne nacije. Romi porijeklom iz Indije migrirali su iz svoje pradomovine pred najezdom Mongola, pa su postepenim seljakanjem preko Avganistana, Irana i Turske došli na Balkan. Turci su ovu skupinu Roma nazivali (tur.) „gurbeti“ - skitnica. U okolini Bijeljine (selo Ravno polje) naseljeni su početkom XIX vijeka. U toku II svjetskog rata četnici su ih protjerali iz sela u Bijeljinu. Poslije II svjetskog rata komunistička vlast u naselje Fincijev Salaš sagradila 100 kuća. Odatle su postepeno migrirali u grad. Danas žive na periferiji Bijeljine. Od 60-ih godina veliki broj Roma je na radu u zapadnoj Evopi. Podigli su moderne savremeno opremljene kuće, a smatra se da ovih Roma ima približno 1500.
Slovaci
Doseljavanje Slovaka u Bijeljinu počelo je 1885. godine kada 12 porodica iz mjesta Pivnica, Kovačica, Ljuba, Bingula i Bački Petrovac naseljavaju u Ljeljenči. Slovaci su počeli da se naseljavaju u Bijeljini u potrazi za boljim životnim uslovima. Svi Slovaci koji su se tada doselili u Bijeljinu bili su poljoprivrednici. Pored poljoprivede, neki od Slovaka su su bili i zanatlije; kolarski i kovački zanati su bili među najzastupljenijim. Jedini poznati izuzetak, je Jozef Senohradski, industijalac koji je 1902. g. kupio zemlju i izgradio jednu od najmodernijih ciglana u tadašnjoj Bijeljini. Za razliku od prve, treća generacija Slovaka u Bijeljini se nakon 1945. godine okreće ka školovanju i daje veći broj intelektualaca. Slovaci u Bijeljini, posebno oni koji su bili ekonomski moćniji, značajno su dopinosili i razvoju ovog kraja. Kao ilustracija ove tvrdnje su priznanja porodici Šimon, tačnije Mihajlu Šimon i njegovoj supruzi Julijani. Oni su darovali 4,5 dunuma zemlje u Ljeljenči za izgradnju osnovne škole kao i veliki novčani prilog. Pored ovoga, Mihajlo je odlikovan i ukazom kralja Petra II od 30. decembra. 1937. g jer je kao volonter u dva mandata bio član Izvršnog odbora opštine Bijeljina. U to vrijeme, Julijana je bila jedan od osnivača Prostornog društva za obrazovanje ženske djece "Knjeginja Zorka".
Od 2006. godine u Bijeljini postoji Udruženje Slovaka Semberije “Juraj Janošik”. 2009. godine je otvorena Slovačka evangelička crkva, a riječ je o prvom vjerskom objektu te vrste u BiH. Crkva je izgrađena donacijom Slovaka koji žive u Semberiji, uz pomoć Opštine Bijeljina i Slovačke ambasade u BiH. U Bijeljini danas živi između 20 i 30 slovačkih prodica.
a i temi?