Andre Žid – Kontroverzni nobelovac
Andre Pol Gijom Žid (franc. André Paul Guillaume Gide; Pariz, 22. novembar 1869 — Pariz, 19. februar 1951) je bio francuski književnik, poznat po romanima Imoralist, Uska vrata, Podrumi Vatikana, Kovači lažnog novca, zbirci eseja Koridon, kao i po svome višetomnom dnevniku.
Godinama je je bio glavni urednik književnog časopisa Francuska nova revija. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1947.
Andre Žid sa svojim pogledima na moral, religiju i društvo ostao je jedna od najkontraverznijih figura svjetske književnosti dvadesetog vijeka. U prvim decenijama stvaralaštva tokom kojih je sam finansirao objavljivanje svojih knjiga, ostao je nepoznat van uskog kruga prijatelja i poštovalaca, da bi tek nakon Prvog svjetskog rata postao cijenjena figura pisane riječi u širem krugu evropskih intelektualaca. Sa druge strane, književno priznanje bilo je propraćeno i mnogobrojnim skandalima i zabranama. Tako je nakon Povratka iz SSSR, knjige kojom je iskazao razočarenje u Oktobarsku revoluciju, bio zabranjen u Sovjetskom Savezu, zatim je zabranjen u nacističkoj Njemačkoj, da bi godinu dana nakon smrti Vatikan čitav njegov opus stavio na listu zabranjenih knjiga, kao dio književnih ostvarenja kojih bi se svaki rimokatolik pod prijetnjom smrtnog grijeha valjao kloniti. Žid je bio izrazito popularan i kod srpskih intelektualaca, o čemu svjedoči činjenica da su pojedina Židovljeva ostvarenja prevedena od strane značajnih imena srpske književnosti: Sime Pandurovića, Mladena Leskovca, Marka Ristića i Vladana Desnice.
Glavni junak njegovih romana je pojedinac, često oblikovan autobiografski, koji se suočava sa nizom moralnih problema. Istražujući probleme religioznosti, ateizma, seksualnosti, politike i građanstva, Židovljeva djela svjedoče o moralnom razvitku modernog intelektualca u prvoj polovini dvadestog vijeka. Pored raznolikosti sadržaja stvaralaštvo ovog francuskog nobelovca odlikuje i raznolikost forme i interesovanje za obnavljanje starijih književnih žanrova poput sotije i trakta.
Književni početci
Anre Žid je rođen u Parizu 1869. Njegov otac, univerzitetski profesor prava, umro je 1880. Andre je odrastao u Normandiji, uglavnom kao usamljenik. Posle smrti majke 1895, oženio se rođakom Madlen Rondo, ali ovaj brak je bio samo formalan.
Godine 1891. Žid je objavio svoj prvi roman, „Sveske Andre Valtera“ (u originalu: Les Cahiers d'André Walter). Od 1893. do 1894. putovao je u sjevernu Afriku. U Alžiru je postao prijatelj Oskara Vajlda i priznao je svoju homoseksualnu orijentaciju.
Zrelo doba
Žid je učestvovao u formiranju književnog časopisa „Nova francuska revija“ 1908. (Nouvelle Revue française).
Roman „Podrumi Vatikana“ (Les caves du Vatican) objavio je 1914. To je satira o lažima i prevarama života buržoazije.
Dvadesetih godina 20. vijeka, Žid je postao inspiracija za pisce poput Alber Kamija i Žan Pol Sartra. Objavio je knjigu o Fjodoru Dostojevskom 1923. Kad je u svojim djelima branio svoju seksualnu opredijeljenost, kao u zbirci eseja „Koridon“ (1924), to je izavalo jake kritike javnosti. Žid je ovo svoje djelo smatrao svojim najznačajnijim ostvarenjem.
Imao je kći Katarinu, rođenu 1923, iz vanbračne veze.
Svoju autobiografiju, Žid je objavio 1926. pod imenom „Ako zrno ne umre“ (Si le grain ne meurt). Kasnije je putovao po centralnoj Africi, Kongou i Čadu. Kritikovao je francuske kolonijalne metode eksploatacije.
Tokom tridesetih godina, kratko je bio zanesen idejom komunizma, ali se u nju razočarao posle posjete Sovjetskom Savezu.
Žid je ponovo otišao u Afriku 1942. i tamo živio za vrijeme Drugog svjetskog rata.
Andre Pol Gijom Žid (franc. André Paul Guillaume Gide; Pariz, 22. novembar 1869 — Pariz, 19. februar 1951) je bio francuski književnik, poznat po romanima Imoralist, Uska vrata, Podrumi Vatikana, Kovači lažnog novca, zbirci eseja Koridon, kao i po svome višetomnom dnevniku.
Godinama je je bio glavni urednik književnog časopisa Francuska nova revija. Dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1947.
Andre Žid sa svojim pogledima na moral, religiju i društvo ostao je jedna od najkontraverznijih figura svjetske književnosti dvadesetog vijeka. U prvim decenijama stvaralaštva tokom kojih je sam finansirao objavljivanje svojih knjiga, ostao je nepoznat van uskog kruga prijatelja i poštovalaca, da bi tek nakon Prvog svjetskog rata postao cijenjena figura pisane riječi u širem krugu evropskih intelektualaca. Sa druge strane, književno priznanje bilo je propraćeno i mnogobrojnim skandalima i zabranama. Tako je nakon Povratka iz SSSR, knjige kojom je iskazao razočarenje u Oktobarsku revoluciju, bio zabranjen u Sovjetskom Savezu, zatim je zabranjen u nacističkoj Njemačkoj, da bi godinu dana nakon smrti Vatikan čitav njegov opus stavio na listu zabranjenih knjiga, kao dio književnih ostvarenja kojih bi se svaki rimokatolik pod prijetnjom smrtnog grijeha valjao kloniti. Žid je bio izrazito popularan i kod srpskih intelektualaca, o čemu svjedoči činjenica da su pojedina Židovljeva ostvarenja prevedena od strane značajnih imena srpske književnosti: Sime Pandurovića, Mladena Leskovca, Marka Ristića i Vladana Desnice.
Glavni junak njegovih romana je pojedinac, često oblikovan autobiografski, koji se suočava sa nizom moralnih problema. Istražujući probleme religioznosti, ateizma, seksualnosti, politike i građanstva, Židovljeva djela svjedoče o moralnom razvitku modernog intelektualca u prvoj polovini dvadestog vijeka. Pored raznolikosti sadržaja stvaralaštvo ovog francuskog nobelovca odlikuje i raznolikost forme i interesovanje za obnavljanje starijih književnih žanrova poput sotije i trakta.
Književni početci
Anre Žid je rođen u Parizu 1869. Njegov otac, univerzitetski profesor prava, umro je 1880. Andre je odrastao u Normandiji, uglavnom kao usamljenik. Posle smrti majke 1895, oženio se rođakom Madlen Rondo, ali ovaj brak je bio samo formalan.
Godine 1891. Žid je objavio svoj prvi roman, „Sveske Andre Valtera“ (u originalu: Les Cahiers d'André Walter). Od 1893. do 1894. putovao je u sjevernu Afriku. U Alžiru je postao prijatelj Oskara Vajlda i priznao je svoju homoseksualnu orijentaciju.
Zrelo doba
Žid je učestvovao u formiranju književnog časopisa „Nova francuska revija“ 1908. (Nouvelle Revue française).
Roman „Podrumi Vatikana“ (Les caves du Vatican) objavio je 1914. To je satira o lažima i prevarama života buržoazije.
Dvadesetih godina 20. vijeka, Žid je postao inspiracija za pisce poput Alber Kamija i Žan Pol Sartra. Objavio je knjigu o Fjodoru Dostojevskom 1923. Kad je u svojim djelima branio svoju seksualnu opredijeljenost, kao u zbirci eseja „Koridon“ (1924), to je izavalo jake kritike javnosti. Žid je ovo svoje djelo smatrao svojim najznačajnijim ostvarenjem.
Imao je kći Katarinu, rođenu 1923, iz vanbračne veze.
Svoju autobiografiju, Žid je objavio 1926. pod imenom „Ako zrno ne umre“ (Si le grain ne meurt). Kasnije je putovao po centralnoj Africi, Kongou i Čadu. Kritikovao je francuske kolonijalne metode eksploatacije.
Tokom tridesetih godina, kratko je bio zanesen idejom komunizma, ali se u nju razočarao posle posjete Sovjetskom Savezu.
Žid je ponovo otišao u Afriku 1942. i tamo živio za vrijeme Drugog svjetskog rata.
