Poreklo Arbanasa (7)
Oznaka i poreklo Arbanasa
Šta su o tome zapisali naučnici iz celog sveta
Danas je u nauci sasvim izvesno da kosovsko-metohijski krajevi Srbije koje danas, pored drugih, u velikom broju naseljavaju Arbanasi kao nacionalna manjina, nisu matične oblasti arbanaške manjine.
Da bi nam neke stvari bile jasnije, moramo poći od toga kada se Arbanasi, kao manja skupina, prvi put pominju da postoje na Balkanu. U jednom izvoru u delu Konstantina Porfirogenita "De administrando Imperie-DAI"- Arbanase uopšte ne spominje među stanovnicima Balkanskog poluostrva a to je prva polovina 10 veka.
Počinju od 1043.
Uprkos obimnom traganju o poreklu i prošlosti Arbanasa, posebno ovih na Balkanskom poluostrvu nije se ništa znalo do 1043. godine, kada se prvi put spominju u istorijskim izvorima. Drugi datum kada se Arbanasi spominju je krajem 11. veka, tačnije 1070. godine i da su na prostor Balkana stigli iz Potkavkazja. Do 1043. godine Arbanasi se i njihovo ime ne spominju ni u drugim istorijskim izvorima, ni u kakvoj varijanti, makar kao manja etnička oblast, a ni na starim geografskim kartama Albanija ne postoji.
Takođe na balkanskom tlu na kome danas Arbanasi obitavaju, nema ni arbanaških toponima, osim nešto iz novijeg vremena, i to preinačenih, poarbanašenih. Toponimi su većinom nealbanski: srpski, grčki, turski i promenjenih grupa nekih naroda koji su ostavili tragove na Balkanskom poluostrvu.
Imamo podataka od strane Ane Komnine, koja govori o "Arbanou" koji se nalazi u brdovitoj oblasti u unutrašnjosti današnje Albanije. Stadtmiler tvrdi, na osnovu izvora, da je Arbanon obuhvatao dolinu reke Škumbe, obe strane reke Mat, Kroju i još neke susedne krajeve. On na više mesta ističe da je oblast reke Mat, po svojoj prirodnoj zatvorenosti, "reliktna oblast" Arbanasa. On izričito tvrdi da u oblastima Stare Srbije, Kosovo Polje i Metohija i novopazarski kraj nisu zbog svog položaja oblasti letnje, nego zimske ispaše. Dakle ove oblasti nemaju geografsku zatvorenost koja je bitna karakteristika reliktne oblasti.
Lažna ideja
Sa svih strana lako dostupni predeli igrali su nekada veliku ulogu kao jezgro Srpske raške države. Otuda praalbansku reliktnu oblast ne treba tražiti u Staroj Srbiji.
Kada se govori o srpsko-arbanaškim odnosima u Staroj Srbiji, onda se obično ima u vidu savremena demografska situacija, iz koje se, potom, arbanaški kontinuitet na tom prostoru želi protegnuti do u najranija vremena. Suvišno je dokazivati koliko je to pogrešan i nenaučan metod. Oblasti Kosova i Metohije nikada u prošlosti nisu ulazile u sastav bilo kakve arbanaške države a koja faktički nije ni postojala sve do 1912. godine. Arbanasi takođe sve do novijeg vremena, nisu bili većinsko stanovništvo u tom delu Stare Srbije.
Poznato je da je jedno vreme, tokom 13. i prvih decenija 14. veka, južna granica srpske srednjovekovne države bila na reci Mat koja se nalazi u današnjoj Albaniji, sve do velikih osvajanja srpskog cara Dušana, nakon kojih se u okvirima Srpskog Carstva nalazila i cela teritorija današnje Albanije sa izuzetkom Drača.
Naturena teza
Ime Kosova, koje je danas u širokoj upotrebi u evropskoj javnosti, nikada nije imalo ono značenje koje mu se danas želi pridati, kao nekakva zasebna istorijska i etnička celina koja se želi izdvojiti iz celine srpskog etničkog prostora i imena "Srbija". Ime Kosovo je, pre svega, vezano za stari geografski pojam Kosovo polje kojim se naziva ravnica oko reka Sitnice i Laba, ograđena sa svih strana planinama.
Tek u novije vreme, od kraja 19. veka ovaj pojam počinje da se širi posredstvom naziva turske administrativno-upravne oblasti- Kosovski vilajet, koji je, međutim, obuhvatao celu Staru Srbiju. Posle oslobođenja od turske vlasti 1912. godine, kosovo i Metohija su oblasti Kraljevine Srbije, a kasnije zajedničke Jugoslavije Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Poreklo Arbanasa (8)
Vekovima ni traga od Ilira
Rimljani su biološki istrebili Ilire, tvrde dokumentovano hrvatski istoričari
Nametnuta i proturena teza da su Arbanasi direktni potomci Ilira i da su na Balkan stigli pre Slovena je jedno od oruđa kojim separatisti pokušavaju da prikažu kako su na prostorima srpske zemlje oni pre pristigli. Tako mnogi arbanaški istoričari pokušavaju da dokažu da je njihova geneza od Ilira, te da su Sloveni došli na njihovu arbanašku teritoriju od 4. do 7. veka, za vreme seoba naroda na Balkan.
U vezi s ovim savremeni hrvatski istoričari dokumentovano tvrde da su Ilire biološki istrebili Rimljani, da su nad njima izvršili genocid i da od njih niko nije preživeo niti je od njih neko nastao. A pojedinci koji su eventualno preživeli asimilovani su sa doseljenim Slovenima. Raspon je od osam stotina godina od nestanka Ilira sa pozornice Balkana pa do prvog istorijskog pominjanja Arbanasa. Tako da na Ilire na Balkanu podsećaju samo ne i toponimi, a nikakvi potomci.
Nenaučno
Arbanasi na Balkanskom poluostrvu nisu autohtono stanovništvo i ni u kom slučaju se ne može tvrditi da su direktni potomci Ilira ili Dardanaca. Oni koji ih dovode u vezu sa Ilirima i Dardancima jesu kvazi naučnici kao što to čine arbanaški istraživači koji se nekritički odnose prema ovom problemu i konstruišu različite teorije. "Slika koju arbanaška nauka stvara o sopstvenoj ranoj istoriji je pojednostavljena, nenaučna, iskontruisana i ne kritička. Kada je u pitanju jezik ne može se izvesti jezički dokaz o srodstvu ni bliskosti ilirskog i arbanaškog jezika". Tako nešto nam potvrđuje istaknuti arbanaški lingvista E. Čabej koji konstatuje da bi "bilo nenaučno pa čak i naivno, projicirati savremene situacije u prošlosti po jednom pravolinijskom putu".
U savremenoj nauci postoji više mišljenja i to različitih o poreklu današnjih Arbanasa. Neka mišljenja se zasnivaju na geopolitičkim interesima pojedinih istraživača iz nekih zapadnoevropskih zemalja, a neka iz pretenzija na ove prostore, međutim, ima jedan broj i onih koji svoja mišljenja i konstatacije zasnivaju na naučnoj osnovi.
Baveći se ovim problemom, poreklo Arbanasa, i istražujući i konsultujući razna dokumenta i literaturu, kao i mnoge istorijske izvore, svi indikatori vode u Potkavkazje. Naime, na osnovu spomenika i karata političke istorije i kulturnog života Albana jednog od tri najstarija naroda Zakavkazja su preci naroda zakavkaskog Azerbejdžana i Gornjeg Dagestana. Prvi pisani podaci o ovom potiču iz 4. veka n. e. i obuhvataju period od 7. veka n.e. što se vidi iz dela armenskih i arapskih pisaca.
Izučavanjem istorijske i kulturne prošlosti Kavkaske Albanije dobija se slika složenih sukoba naroda Zakavkazja i osobene specifičnosti procesa i kulturnog razvika Albanije. Stanovništvo Kavkaske Albanije bavilo se poljoprivredom, proizvodnjom drveta i stočarstvom. U neposrednoj blizini Kavkaske Albanije živelo je 72 plemena koja su govorila različitim jezicima. Ta plemena nisu imala svog vođu, a zakone imaju svoje i primenjuje ih kako ko želi. Istorija Kavkaske Albanije isprepletana je u tom periodu sa istorijom Armenije i Persije.
U 11. veku Zakavkazje je palo pod Seldžuke kada je nastradala i Kavkaska Albanija kojom prilikom je bilo porušeno i nekoliko gradova. Osvajač je Alp-Aralan. Najviše su stradali gradovi na reci Kura kao što su oni Arbanasi koji se u istorijskim spisima nazivaju Alvani ili Alvaniti. Pred najezdom Seldžzuka, stanovnici Kavkaske Albanije su bežali u druge krajeve kojom prilikom su Arbanasi prvi put i stupili na tlo Balkanskog poluostrva.
Reč stručnjaka
Da su Arbanasi stigli na Balkan iz Podkavkazja u 11. veku, potvrđuju i vrsni evropski naučnici. Većinu tih mišljenja izneo je nemački naučnik Georg Stadtmiler. A francuski konzul u Janini Pukvil smatra da su Arbanasi došli na Balkan iz Kavkaske Albanije, u ranom srednjem veku i da nisu na ovim prostorima autohtono stanovništvo.
"Austrijski konzul za istočnu Grčku J. G. Han veli da su se Arbanasi doselili na Balkansko poluostrvo sa Kavkaza. Za to nam daju dokaze i priče koje i danas žive u Athazu, u Kavkazu, osim naziva porekla, koje ćemo naći u Athaskoj, kao i u Albaniji, koji se drže za jedan isti narod sa našim Arbanasima".
Oznaka i poreklo Arbanasa
Šta su o tome zapisali naučnici iz celog sveta
Danas je u nauci sasvim izvesno da kosovsko-metohijski krajevi Srbije koje danas, pored drugih, u velikom broju naseljavaju Arbanasi kao nacionalna manjina, nisu matične oblasti arbanaške manjine.
Da bi nam neke stvari bile jasnije, moramo poći od toga kada se Arbanasi, kao manja skupina, prvi put pominju da postoje na Balkanu. U jednom izvoru u delu Konstantina Porfirogenita "De administrando Imperie-DAI"- Arbanase uopšte ne spominje među stanovnicima Balkanskog poluostrva a to je prva polovina 10 veka.
Počinju od 1043.
Uprkos obimnom traganju o poreklu i prošlosti Arbanasa, posebno ovih na Balkanskom poluostrvu nije se ništa znalo do 1043. godine, kada se prvi put spominju u istorijskim izvorima. Drugi datum kada se Arbanasi spominju je krajem 11. veka, tačnije 1070. godine i da su na prostor Balkana stigli iz Potkavkazja. Do 1043. godine Arbanasi se i njihovo ime ne spominju ni u drugim istorijskim izvorima, ni u kakvoj varijanti, makar kao manja etnička oblast, a ni na starim geografskim kartama Albanija ne postoji.
Takođe na balkanskom tlu na kome danas Arbanasi obitavaju, nema ni arbanaških toponima, osim nešto iz novijeg vremena, i to preinačenih, poarbanašenih. Toponimi su većinom nealbanski: srpski, grčki, turski i promenjenih grupa nekih naroda koji su ostavili tragove na Balkanskom poluostrvu.
Imamo podataka od strane Ane Komnine, koja govori o "Arbanou" koji se nalazi u brdovitoj oblasti u unutrašnjosti današnje Albanije. Stadtmiler tvrdi, na osnovu izvora, da je Arbanon obuhvatao dolinu reke Škumbe, obe strane reke Mat, Kroju i još neke susedne krajeve. On na više mesta ističe da je oblast reke Mat, po svojoj prirodnoj zatvorenosti, "reliktna oblast" Arbanasa. On izričito tvrdi da u oblastima Stare Srbije, Kosovo Polje i Metohija i novopazarski kraj nisu zbog svog položaja oblasti letnje, nego zimske ispaše. Dakle ove oblasti nemaju geografsku zatvorenost koja je bitna karakteristika reliktne oblasti.
Lažna ideja
Sa svih strana lako dostupni predeli igrali su nekada veliku ulogu kao jezgro Srpske raške države. Otuda praalbansku reliktnu oblast ne treba tražiti u Staroj Srbiji.
Kada se govori o srpsko-arbanaškim odnosima u Staroj Srbiji, onda se obično ima u vidu savremena demografska situacija, iz koje se, potom, arbanaški kontinuitet na tom prostoru želi protegnuti do u najranija vremena. Suvišno je dokazivati koliko je to pogrešan i nenaučan metod. Oblasti Kosova i Metohije nikada u prošlosti nisu ulazile u sastav bilo kakve arbanaške države a koja faktički nije ni postojala sve do 1912. godine. Arbanasi takođe sve do novijeg vremena, nisu bili većinsko stanovništvo u tom delu Stare Srbije.
Poznato je da je jedno vreme, tokom 13. i prvih decenija 14. veka, južna granica srpske srednjovekovne države bila na reci Mat koja se nalazi u današnjoj Albaniji, sve do velikih osvajanja srpskog cara Dušana, nakon kojih se u okvirima Srpskog Carstva nalazila i cela teritorija današnje Albanije sa izuzetkom Drača.
Naturena teza
Ime Kosova, koje je danas u širokoj upotrebi u evropskoj javnosti, nikada nije imalo ono značenje koje mu se danas želi pridati, kao nekakva zasebna istorijska i etnička celina koja se želi izdvojiti iz celine srpskog etničkog prostora i imena "Srbija". Ime Kosovo je, pre svega, vezano za stari geografski pojam Kosovo polje kojim se naziva ravnica oko reka Sitnice i Laba, ograđena sa svih strana planinama.
Tek u novije vreme, od kraja 19. veka ovaj pojam počinje da se širi posredstvom naziva turske administrativno-upravne oblasti- Kosovski vilajet, koji je, međutim, obuhvatao celu Staru Srbiju. Posle oslobođenja od turske vlasti 1912. godine, kosovo i Metohija su oblasti Kraljevine Srbije, a kasnije zajedničke Jugoslavije Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.
Poreklo Arbanasa (8)
Vekovima ni traga od Ilira
Rimljani su biološki istrebili Ilire, tvrde dokumentovano hrvatski istoričari
Nametnuta i proturena teza da su Arbanasi direktni potomci Ilira i da su na Balkan stigli pre Slovena je jedno od oruđa kojim separatisti pokušavaju da prikažu kako su na prostorima srpske zemlje oni pre pristigli. Tako mnogi arbanaški istoričari pokušavaju da dokažu da je njihova geneza od Ilira, te da su Sloveni došli na njihovu arbanašku teritoriju od 4. do 7. veka, za vreme seoba naroda na Balkan.
U vezi s ovim savremeni hrvatski istoričari dokumentovano tvrde da su Ilire biološki istrebili Rimljani, da su nad njima izvršili genocid i da od njih niko nije preživeo niti je od njih neko nastao. A pojedinci koji su eventualno preživeli asimilovani su sa doseljenim Slovenima. Raspon je od osam stotina godina od nestanka Ilira sa pozornice Balkana pa do prvog istorijskog pominjanja Arbanasa. Tako da na Ilire na Balkanu podsećaju samo ne i toponimi, a nikakvi potomci.
Nenaučno
Arbanasi na Balkanskom poluostrvu nisu autohtono stanovništvo i ni u kom slučaju se ne može tvrditi da su direktni potomci Ilira ili Dardanaca. Oni koji ih dovode u vezu sa Ilirima i Dardancima jesu kvazi naučnici kao što to čine arbanaški istraživači koji se nekritički odnose prema ovom problemu i konstruišu različite teorije. "Slika koju arbanaška nauka stvara o sopstvenoj ranoj istoriji je pojednostavljena, nenaučna, iskontruisana i ne kritička. Kada je u pitanju jezik ne može se izvesti jezički dokaz o srodstvu ni bliskosti ilirskog i arbanaškog jezika". Tako nešto nam potvrđuje istaknuti arbanaški lingvista E. Čabej koji konstatuje da bi "bilo nenaučno pa čak i naivno, projicirati savremene situacije u prošlosti po jednom pravolinijskom putu".
U savremenoj nauci postoji više mišljenja i to različitih o poreklu današnjih Arbanasa. Neka mišljenja se zasnivaju na geopolitičkim interesima pojedinih istraživača iz nekih zapadnoevropskih zemalja, a neka iz pretenzija na ove prostore, međutim, ima jedan broj i onih koji svoja mišljenja i konstatacije zasnivaju na naučnoj osnovi.
Baveći se ovim problemom, poreklo Arbanasa, i istražujući i konsultujući razna dokumenta i literaturu, kao i mnoge istorijske izvore, svi indikatori vode u Potkavkazje. Naime, na osnovu spomenika i karata političke istorije i kulturnog života Albana jednog od tri najstarija naroda Zakavkazja su preci naroda zakavkaskog Azerbejdžana i Gornjeg Dagestana. Prvi pisani podaci o ovom potiču iz 4. veka n. e. i obuhvataju period od 7. veka n.e. što se vidi iz dela armenskih i arapskih pisaca.
Izučavanjem istorijske i kulturne prošlosti Kavkaske Albanije dobija se slika složenih sukoba naroda Zakavkazja i osobene specifičnosti procesa i kulturnog razvika Albanije. Stanovništvo Kavkaske Albanije bavilo se poljoprivredom, proizvodnjom drveta i stočarstvom. U neposrednoj blizini Kavkaske Albanije živelo je 72 plemena koja su govorila različitim jezicima. Ta plemena nisu imala svog vođu, a zakone imaju svoje i primenjuje ih kako ko želi. Istorija Kavkaske Albanije isprepletana je u tom periodu sa istorijom Armenije i Persije.
U 11. veku Zakavkazje je palo pod Seldžuke kada je nastradala i Kavkaska Albanija kojom prilikom je bilo porušeno i nekoliko gradova. Osvajač je Alp-Aralan. Najviše su stradali gradovi na reci Kura kao što su oni Arbanasi koji se u istorijskim spisima nazivaju Alvani ili Alvaniti. Pred najezdom Seldžzuka, stanovnici Kavkaske Albanije su bežali u druge krajeve kojom prilikom su Arbanasi prvi put i stupili na tlo Balkanskog poluostrva.
Reč stručnjaka
Da su Arbanasi stigli na Balkan iz Podkavkazja u 11. veku, potvrđuju i vrsni evropski naučnici. Većinu tih mišljenja izneo je nemački naučnik Georg Stadtmiler. A francuski konzul u Janini Pukvil smatra da su Arbanasi došli na Balkan iz Kavkaske Albanije, u ranom srednjem veku i da nisu na ovim prostorima autohtono stanovništvo.
"Austrijski konzul za istočnu Grčku J. G. Han veli da su se Arbanasi doselili na Balkansko poluostrvo sa Kavkaza. Za to nam daju dokaze i priče koje i danas žive u Athazu, u Kavkazu, osim naziva porekla, koje ćemo naći u Athaskoj, kao i u Albaniji, koji se drže za jedan isti narod sa našim Arbanasima".