Sećam se jedne stare knjige s početka 80-tih godina prošlog veka, a bio sam veoma inteligentno dete koje je svoje detinjstvo pored brojnih nestašluka provodilo i sa mnoštvom knjiga, u kojoj je u rubrici “Deset najvećih katastrofa u ljudskoj istoriji” bilo opisano i ono što se dogodilo na današnji dan pre tačno 71 godine.
Grad Drezden, prestonica Saksonije, bio je poznat kao Firenca na Elbi (Elbflorenz), zbog velikog broja prelepih baroknih zgrada, i važio je za jedan od najlepših gradova Evrope.
Slično kao i sa Hirošimom i Nagasakijem, jedinim velikim japanskim gradovima koji pred kraj rata uopšte nisu bili bombardovani, da bi se video učinak do tada nepoznatog oružja, naime atomskih bombi, tako ni na Drezden sve do polovine februara 1945. godine nije pala nijedna jedina bomba. U jesen 1944. godine bio je to poslednji veliki nemački neoštećeni industrijski grad i predstavljao je jedno od poslednjih ekonomskih i administrativnih centara Nemačke. Zbog toga se smatrao najsigurnijim skloništem u Nemačkoj.
Ostaje jedno pitanje: zašto baš Drezden? Da li je to bila britanska osveta za nemačko bombardovanje Koventrija, prelepog srednjovekovnog grada u geometrijskom centru Engleske, polovinom novembra 1940. godine, da bi se dokazalo Britancima da Luftwaffe može da bombarduje bilo koji britanski grad, ili pak na Staljinov nagovor, verovatno se nikada neće saznati.
Bilo kako bilo, na današnji dan, naime od 13. do 15. februara 1945. godine, nekoliko stotina britanskih aviona napalo je Drezden, stari nemački grad, „Firencu na Elbi“, kako su ga nazivali zbog njegove nestvarne lepote, koji je tada imao oko 642.000 stanovnika, i još toliko nemačkih izbeglica iz Istočne Prusije, kao i sovjetskih ratnih zarobljenika, tako što ga je zasulo tepihom napalm bombi koje su pri padu na tlo razvijale temperaturu od oko 3000°C. Bombe su topile cigle sa porušenih kuća, a ljudima koji ne bi trenutno izgoreli u užem centru grada nije mogla pomoći ni najbolja gas maska da se ne uguše od gasova i isparenja. Piloti koji su u drugom, trećem i četvrtom talasu napadali grad mogli su sa više od sto kilometara da prepoznaju svoj cilj po gustim oblacima dima koji su se dizali visoko u atmosferu, po danu, kao i po velikim vatrenim jezicima, po noći. Najvećem zločinu nad nemačkim civilima u Drugom svetskom ratu doprineli su i američki avioni koji su u niskom brišućem letu mitraljirali automobile Hitne pomoći i Službe civilne zaštite, kako bi u potpunosti onemogućili sprečavanje opšteg haosa i pomoć ugroženima u samom gradu i njegovoj okolini.
Drezden je u prvom i drugom talasu napada bombardovalo 770 bombardera britanskog Kraljevskog ratnog vazduhoplovstva (RAF), izbacivši više od 3.900 tona eksplozivnih bombi i zapaljivih naprava na grad, a sutradan su ga bombardovali Amerikanci sa svojih 527 aviona (USAAF), razorivši i pobivši ono što Britanci nisu uspeli nekoliko sati pre toga. Bombardovanje napalm bombama izazvalo je pravu vatrenu oluju, koja je potpuno spalila grad, a većina ljudi je živa izgorela.
U napadima koji su ukupno trajali tri dana, od 13. do 15. februara, uništen je veći deo gradskog jezgra Drezdena. Ukupan broj ljudskih žrtava je teško proceniti. Računa se da je u samom napadu, i požarima koji su se posle toga rasplamsali, život izgubilo između 25.000 i 60.000 ljudi. Neke procene idu čak i do broja od 135.000 žrtava. Navodi nemačke propagande iz tog vremena, o 300.000 žrtava, danas se najčešće odbacuju kao neosnovani. Tačan broj verovatno nikada neće biti utvrđen, što zbog same prirode haosa koji je vladao u gradu neposredno pre i posle bombardovanja, što zato što su i britanska, i ruska, i nemačka strana imale razloga da utiču na konačnu sliku o ovom masakru. Uništenje Drezdena predstavlja jedno od najvećih masovnih ubistava u toku Drugog svetskog rata, kao i jedan od najvećih zločina u celokupnoj poznatoj ljudskoj istoriji. Ali zahvaljujući uticaju pobedničke strane ono nikad nije zvanično okarakterisano kao ratni zločin.
Usledila su još tri vazdušna napada: dva 2. marta i jedan 17. aprila iste godine, koje su za cilj imali železničku prugu i industrijska područja.
Drezden je bio nešto veći od Kenigsberga, najvećeg pruskog grada na Baltičkom moru, koga su nedugo zatim pregazili vojnici sovjetske Crvene armije. U svom varvarskom naletu spalili su sve pred sobom. Srušili su velelepnu katedralu iz srednjeg veka, univerzitet na kome je predavao čuveni filozof Emanuel Kant, stare zamkove i mnoge druge zgrade. Grad je srušen do temelja i od nekadašnjeg kulturnog centra od oko pola miliona stanovnika pretvoren je u najobičniju sovjetsku provinciju pod imenom Kalinjingrad. Na mestu nekadašnjih baroknih zgrada sovjeti su podigli masivne komunističke kockaste zgrade u duhu socrealizma. Ali to je već neka druga priča.
Nakon rata pokrenute su rasprave o opravdanosti ovakvih teških bombardovanja, a sam Drezden je postao jedan od moralnih “causes célèbres” Drugog svetskog rata.
Američki izveštaj iz 1953. godine branio je operaciju i bombardovanje vojnih i industrijskih ciljeva, jer je po njemu grad bio važan železnički čvor i komunikacioni centar, u kome se nalazilo 110 fabrika i 50.000 radnika koji su svojim radom podržavali tadašnji nemačko-nacistički vojno-industrijski kompleks. Nekoliko istraživača je tvrdilo da nisu sve komunikacijske infrastrukture postale ciljevi, poput mostova, niti je bilo većeg razaranja izvan industrijskog središta grada. Kritičari bombardovanja navode da je Drezden bio kulturno središte sa malim vojnim značajem, i da su napadi bili nesrazmerni i neselektivni u poređenju sa vojnim ciljevima.
Po završetku rata, a najviše posle ujedinjenja Nemačke, učinjeni su veliki koraci ka obnovi znamenitosti starog Drezdena.
O svemu ovome 2006. godine snimljen je nemački televizijski film iz dva dela, “Dresden - das Inferno”:
http://de.wikipedia.org/wiki/Dresden_(Film)
Drezden je potpuno obnovljen tek krajem 2005. godine, iako današnjoj panorami grada nedostaje jedna stara barokna katedrala, na čijem se mestu danas nalazi neka moderna zgrada. Tada je obnovljena i otvorena najveća protestantska crkva u gradu, u ime pomirenja engleskog i nemačkog naroda.
Drezden je i danas jedan od najlepših gradova u Nemačkoj i Evropi.
Grad Drezden, prestonica Saksonije, bio je poznat kao Firenca na Elbi (Elbflorenz), zbog velikog broja prelepih baroknih zgrada, i važio je za jedan od najlepših gradova Evrope.
Slično kao i sa Hirošimom i Nagasakijem, jedinim velikim japanskim gradovima koji pred kraj rata uopšte nisu bili bombardovani, da bi se video učinak do tada nepoznatog oružja, naime atomskih bombi, tako ni na Drezden sve do polovine februara 1945. godine nije pala nijedna jedina bomba. U jesen 1944. godine bio je to poslednji veliki nemački neoštećeni industrijski grad i predstavljao je jedno od poslednjih ekonomskih i administrativnih centara Nemačke. Zbog toga se smatrao najsigurnijim skloništem u Nemačkoj.
Ostaje jedno pitanje: zašto baš Drezden? Da li je to bila britanska osveta za nemačko bombardovanje Koventrija, prelepog srednjovekovnog grada u geometrijskom centru Engleske, polovinom novembra 1940. godine, da bi se dokazalo Britancima da Luftwaffe može da bombarduje bilo koji britanski grad, ili pak na Staljinov nagovor, verovatno se nikada neće saznati.
Bilo kako bilo, na današnji dan, naime od 13. do 15. februara 1945. godine, nekoliko stotina britanskih aviona napalo je Drezden, stari nemački grad, „Firencu na Elbi“, kako su ga nazivali zbog njegove nestvarne lepote, koji je tada imao oko 642.000 stanovnika, i još toliko nemačkih izbeglica iz Istočne Prusije, kao i sovjetskih ratnih zarobljenika, tako što ga je zasulo tepihom napalm bombi koje su pri padu na tlo razvijale temperaturu od oko 3000°C. Bombe su topile cigle sa porušenih kuća, a ljudima koji ne bi trenutno izgoreli u užem centru grada nije mogla pomoći ni najbolja gas maska da se ne uguše od gasova i isparenja. Piloti koji su u drugom, trećem i četvrtom talasu napadali grad mogli su sa više od sto kilometara da prepoznaju svoj cilj po gustim oblacima dima koji su se dizali visoko u atmosferu, po danu, kao i po velikim vatrenim jezicima, po noći. Najvećem zločinu nad nemačkim civilima u Drugom svetskom ratu doprineli su i američki avioni koji su u niskom brišućem letu mitraljirali automobile Hitne pomoći i Službe civilne zaštite, kako bi u potpunosti onemogućili sprečavanje opšteg haosa i pomoć ugroženima u samom gradu i njegovoj okolini.
Drezden je u prvom i drugom talasu napada bombardovalo 770 bombardera britanskog Kraljevskog ratnog vazduhoplovstva (RAF), izbacivši više od 3.900 tona eksplozivnih bombi i zapaljivih naprava na grad, a sutradan su ga bombardovali Amerikanci sa svojih 527 aviona (USAAF), razorivši i pobivši ono što Britanci nisu uspeli nekoliko sati pre toga. Bombardovanje napalm bombama izazvalo je pravu vatrenu oluju, koja je potpuno spalila grad, a većina ljudi je živa izgorela.
U napadima koji su ukupno trajali tri dana, od 13. do 15. februara, uništen je veći deo gradskog jezgra Drezdena. Ukupan broj ljudskih žrtava je teško proceniti. Računa se da je u samom napadu, i požarima koji su se posle toga rasplamsali, život izgubilo između 25.000 i 60.000 ljudi. Neke procene idu čak i do broja od 135.000 žrtava. Navodi nemačke propagande iz tog vremena, o 300.000 žrtava, danas se najčešće odbacuju kao neosnovani. Tačan broj verovatno nikada neće biti utvrđen, što zbog same prirode haosa koji je vladao u gradu neposredno pre i posle bombardovanja, što zato što su i britanska, i ruska, i nemačka strana imale razloga da utiču na konačnu sliku o ovom masakru. Uništenje Drezdena predstavlja jedno od najvećih masovnih ubistava u toku Drugog svetskog rata, kao i jedan od najvećih zločina u celokupnoj poznatoj ljudskoj istoriji. Ali zahvaljujući uticaju pobedničke strane ono nikad nije zvanično okarakterisano kao ratni zločin.
Usledila su još tri vazdušna napada: dva 2. marta i jedan 17. aprila iste godine, koje su za cilj imali železničku prugu i industrijska područja.
Drezden je bio nešto veći od Kenigsberga, najvećeg pruskog grada na Baltičkom moru, koga su nedugo zatim pregazili vojnici sovjetske Crvene armije. U svom varvarskom naletu spalili su sve pred sobom. Srušili su velelepnu katedralu iz srednjeg veka, univerzitet na kome je predavao čuveni filozof Emanuel Kant, stare zamkove i mnoge druge zgrade. Grad je srušen do temelja i od nekadašnjeg kulturnog centra od oko pola miliona stanovnika pretvoren je u najobičniju sovjetsku provinciju pod imenom Kalinjingrad. Na mestu nekadašnjih baroknih zgrada sovjeti su podigli masivne komunističke kockaste zgrade u duhu socrealizma. Ali to je već neka druga priča.
Nakon rata pokrenute su rasprave o opravdanosti ovakvih teških bombardovanja, a sam Drezden je postao jedan od moralnih “causes célèbres” Drugog svetskog rata.
Američki izveštaj iz 1953. godine branio je operaciju i bombardovanje vojnih i industrijskih ciljeva, jer je po njemu grad bio važan železnički čvor i komunikacioni centar, u kome se nalazilo 110 fabrika i 50.000 radnika koji su svojim radom podržavali tadašnji nemačko-nacistički vojno-industrijski kompleks. Nekoliko istraživača je tvrdilo da nisu sve komunikacijske infrastrukture postale ciljevi, poput mostova, niti je bilo većeg razaranja izvan industrijskog središta grada. Kritičari bombardovanja navode da je Drezden bio kulturno središte sa malim vojnim značajem, i da su napadi bili nesrazmerni i neselektivni u poređenju sa vojnim ciljevima.
Po završetku rata, a najviše posle ujedinjenja Nemačke, učinjeni su veliki koraci ka obnovi znamenitosti starog Drezdena.
O svemu ovome 2006. godine snimljen je nemački televizijski film iz dva dela, “Dresden - das Inferno”:
http://de.wikipedia.org/wiki/Dresden_(Film)
Drezden je potpuno obnovljen tek krajem 2005. godine, iako današnjoj panorami grada nedostaje jedna stara barokna katedrala, na čijem se mestu danas nalazi neka moderna zgrada. Tada je obnovljena i otvorena najveća protestantska crkva u gradu, u ime pomirenja engleskog i nemačkog naroda.
Drezden je i danas jedan od najlepših gradova u Nemačkoj i Evropi.
