Poreklo Arbanasa (1)
U srcu stare Srbije
Kosovo i Metohija su jedna celina koja se prirodno prožimala etnički, i istorijski-geografski su nedeljivi
Prostori Kosova i Metohije kao središte Stare Srbije, su sveta zemlja za sve Srbe ma na kom meridijanu ove planete da žive, a danas kao deo južne Srbije uvek su bili međaši u izgrađivanju nacionalne svesti kod Srba. Za ove prostore vezana je srpska istorija, kultura, predanje, vera, kolektivno pamćenje, koji su zahvaljujući jedino kosovkom opredeljenju, i doprineli očuvanju nacionalnog identiteta ovog naroda pod turskom vlašću.
Od svih srpskih oblasti Kosovo i Metohija najbogatiji su ostacima srednjovekovnih srpskih manastira, starih gradova, crkvi i drugih građevina, a tu je i ispisan najveći broj srednjovekovnih srpskih rukopisa. Sve je to u skladu sa činjenicom da je tu dugo bilo središte srpske države a i srpske crkve posebno Pećka Patrijaršija.
Zbog centralnog položaja Kosova i Metohije na Balkanskom poluostrvu, do kojih se lako moglo dospeti iz svih njegovih krajeva rečnim dolinama i planinskim prevojima, a naročito zbog plodnog tla, pa izobilja rudnog blaga, ove su oblasti od davnina bile uvek dobro naseljene.
Hrisovulje
Na osnovu srpskih dokumenata iz 14. veka kao i turskih iz 15. i 16. veka vidi se da je ova oblast imala kompaktno srpsko stanovništvo s vrlo neznatnim brojem Vlaha, a kasnije i Arbanasa i to stočara koji su se tu povremeno i privremeno nalazili u mesecima ispaše stoke. Ovo nam potvrđuju darovne povelje i hrisovulje srpskih velmoža, posebno kraljeva i careva.
Teritorija Kosova i Metohije bila je ne samo centralna oblast sredljovekovne Srbije, već i njeno najvažnije istorijsko, etničko, ekonomsko i kulturno tle, sve do pada pod tursko ropstvo.
U vreme srednjovekovne Srbije Kosova i Metohija nazivali su se Srbija, ma da su pojedini delovi imali lokalno ime župe. Na samom Kosovu u srednjovekovnoj Srbiji bili su četiri značajna rudnika: Janjevo, Novo Brdo, Zvečan i Trepča. Rudno bogatstvo ovih rudnika u plemenitim metalima, omogućilo je stvaranje velike i moćne srpske države i njen visok ekonomski, kulturni, verski i umetnički domet, otuda mnogobrojni spomenici, naročito srpske crkve arhitekture i slikarstva i najdragocenije zadužbine srpskih vladara i velmoža.
Kosovo i Metohija su jedna celina koja se prirodno prožimala etnički i idejno-istorijski-geografski su nedeljivi, jer proističe iz energetske sadržine vekovnog pamćenja, postojanja i naših htenja i trajanja danas.
U doba Nemanjića ovi prostori su bili naseljeni isključivo srpskim življem. Najezdom Turaka na Balkansko poluostrvo i dalje omogući će sve češće i brojnije pristizanje Arbanasa na ove prostore. Primanjem islama Arbanasi su kod Turaka za koje su često i ratovali, uživali velike privilegije. Arbanasi su od svih naroda a i manjih etničkih grupa prvi primili islam i to u velikom broju. U tursko doba, još od 16. veka, Arbanasi će silaziti s planine u pitome predele Kosova i Metohije . Ta najezda koja i u novije vreme traje, vrši se s izuzetnom drskošću, služeći se nečasnim metodama sa svim elementima nasilne kolonizacije.
U srpskim zemljama period od 17. veka do našeg doba ostavio je u istorijskoj svesti srpskog naroda krvavi trag nasilja. Dokumenta nam govore o pojedinačnim i masovnim zulumima nad Arbima, o pljački i progonu. To je mračna slika tadašnjeg stanja koja će se preneti u 18, 19, 20. pa i 21. vek. Zulumi i zločini nad Srbima bili su surovi koje su činili Turci, ali ono što su radili Arbanasi prevazilazi sve zločine koje su do sada anali zabeležili. Najveća zla Srbima na ovim prostorima naneli su kačaci koji vode poreklo iz turskog doba, tačnije još iz 16. veka, kačak, odmetnik od vlasti, ali i razbojnik, uvek se to dvoje spajalo u jedno, jer su kacije kačaka uvek bile pljaškaše i terorističke.
Stari mentalitet
Kačakovanje je odmetništvo koje ne priznaje nikakvu vlast ni državu. Prošlost je, kao i ova danas, kada dođe do popuštanja vlasti ili njenog slabljenja, kačaci oživljavaju, budi se u njima kačački mentalitet, i oni polaze u pljačke i ubistva. Kačački mentalitet se inače ispoljava u pasivnom odnosu prema državnim zakonima, usled preovladavanja uobičajenog prava koje vlada kod Arbanasa, a sve u cilju da dođe, pa i nasilnim putem, do promena i da se kačački mentalitet oslobodi i da se ponovo nametne pljačkom i ubistvima.
U godinama posle Istočne krize 1875-1878. godine, srpsko-turskih ratova i terora arbanaške lige, kao i pritiska mudžahira doseljenih iz oslobođene Srbije, položaj srpskog naroda je u mnogome otežan. Umnožio se broj nasilnika i kačaka koji su besomučno nasrtali na srpske kuće, otimajući stoku i prinose, ucenjujući domaćine, otimajući žene i devojke pa i mušku decu. Mudžahiri su iz Obrenovićeve Srbije proterani zbog kačakovanja i kačačkog jatakovanja a ne zbog toga što su Arbanasi.
Poreklo Arbanasa (2)
Turci daju značaj Šiptarima
Do 20. veka nikada nije postojala nikakva arbanaška država
U ovakvoj situaciji Kosovo i Metohija će dobiti značaj kada su Turci iz bezbednosnih razloga, sedište vilajeta iz Prizrena premestili u Prištinu 1875. godine od kada će prostori Kosova i Metohije biti u žiži interesovanja istoričara, putopisaca, publicista, sociologa, etnologa, žurnalista, politikologa i mnogih stranih diplomata i agenata.
Zbog ovog političko-geografskog i strateškog položaja Kosovo i Metohija su u sferi interesovanja zapadnoevropskih zemalja i velikih sila posebno od vremena "Istočnog pitanja". Savremena zbivanja na Balkanu su podstakla intenzivniji interes za istoriju balkanskih naroda.
O balkanskom prostoru se govori i piše kao i egzotičnom delu ne samo Evrope već i sveta u celini, što izaziva veću pažnju razvijenijih kulturnih redina, nažalost, samo povodom pojedinih kriza, kao što je bila kriza istočnog pitanja, vreme Prvog i Drugog balkanskog rata, kao i Prvog i Drugog svetskog rata pa i rata napadom NATO snaga na SR Jugoslaviju 1999. godine.
Različite kulture
Na ovom, geografski malom, prostoru - balkanski region - susrelo se nekoliko svetskih religija: previše tolerantno pravoslavlje, drski katolicizam i agresivni islam kao više različitih kulturnih tradicija. Otuda i proističe složenost i višeslojnost pojedinih istorijskih problema, ili procesa dužeg trajanja, što se inače u tumačenju balkanskih fenomena često previđa, ili, još češće, pojednostavljuje do mere koja iskrivljuje sliku istorijske stvarnosti.
Tu je i naočito negiranje i ignorisanje pojedinih istorijskih fakata i istina. Da bi se razumeo i objasnio unutrašnji svet Balkana, složeni splet političkih, socijalnih i verskih okolnosti, zatim istorija mentaliteta i kultura balkanskih naroda i manjina, u najširem smislu toga pojma, nužno je poći od istorijske građe, mnoštva različitih svedočanstava o prošlosti novog regiona, jer bez oslonca na dokumenta i istorijske izvore rasprava o pojedinim aspektima balkanskog pitanja može ličiti na dokazivanje unapred zadatih političkih teza ili prosto ponavljanje pojedinih predrasuda i stereotipa. Kada je u pitanju region Balkana da se uoči da se namerno lansiraju neke predrasude.
Srpsko-arbanaški odnosi su jedna od gorućih tema koja datira još iz 14. veka, od doba turskog vladanja na Balkanu kao i odnosa iz novije balkanske istorije. Otuda se poslednjih godina u međunarodnoj naučnoj javnosti dosta pisalo i govorilo o "arbanaškom pitanju" u Staroj Srbiji, odnosno o srpsko-arbanaškim odnosima na Kosovu i Metohiji koje je u južnom delu države Srbije.
Činilo se to, znatnim delom, bez dovoljnog poznavanja stvari, ili sa interpretacijom istorije isključivo iz savremenog političkog ugla, sa jasnom težnjom da se viđenje prošlosti podredi potrebama političkog ugla, sa jasnom težnjom da se viđenje prošlosti podredi potrebama političkog trenutka, i internacionalizaciji pitanja Kosova i Metohije.
U nauci je sasvim izvesno da kosovsko-metohijski krajevi Srbije koje danas, pored drugih, u velikom broju naseljavaju Arbanasi kao nacionalna manjina nisu matične oblati arbanaške manjine.
Kada se govori o srpsko-arbanaškim odnosima u Staroj Srbiji, onda se obično ima u vidu savremena demografska situacija,iz koje se, potom, arbanaški kontinuitet na tom prostoru želi protegnuti do u najranija vremena. Suvišno je dokazivati koliko je to pogrešan i nenaučan metod.Oblasti Kosova i Metohije nikada u prošlosti nisu ulazile u sastav bilo kakve arbanaške države.
Na Balkanu, kroz vekove do 1912. godine nikada i nigde nije postojala nikakva arbanaška država. Arbanasi sve do novijeg vremena,takođe nisu bili većinsko stanovništvo u tom delu Stare Srbije. Poznato je da je jedno vreme, tokom 13. veka i prvih decenija 14. veka,južna granica srpske srednjovekovne države bila na reci Mat koja se nalazi u današnjoj Albaniji, sve do velikih osvajanja srpskog cara Dušana,nakon kojih se u okvirima Srpskog carstva nalazila cela teritorija današnje Albanije sa izuzetkom Drača.
Geografski pojam
Ime Kosova koje je danas u širokoj upotrebi u evropskoj javnosti, nikada nije imalo ono značenje koje mu se danas želi pridati, kao nekakva zasebna istorijska i etnička celina koja se želi izdvojiti iz celine srpskog etničkog prostora i imena Srbija.
Ime Kosovo je, pre svega, vezano za stari geografski pojam Kosovo polje kojim se naziva ravnica oko reka Sitnice i Laba, ograđena sa svih strana planinama. Tek u novije vreme,od kraja 19. veka ovaj pojam počinje da se širi posredstvom naziva turske adminsitrativno-upravne oblasti - Kosovskog vilajeta,koji je, međutim,obuhvatio celu Staru Srbiju.
Posle oslobođenja od turske vlasti 1912. godine, Kosovo i Metohija su oblasti Kraljevine Srbije, a kasnije zajedničke Jugoslavije Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a posle Drugog svetskog rata ove oblasti su u Srbiji, kasnije kao pokrajina.
U srcu stare Srbije
Kosovo i Metohija su jedna celina koja se prirodno prožimala etnički, i istorijski-geografski su nedeljivi
Prostori Kosova i Metohije kao središte Stare Srbije, su sveta zemlja za sve Srbe ma na kom meridijanu ove planete da žive, a danas kao deo južne Srbije uvek su bili međaši u izgrađivanju nacionalne svesti kod Srba. Za ove prostore vezana je srpska istorija, kultura, predanje, vera, kolektivno pamćenje, koji su zahvaljujući jedino kosovkom opredeljenju, i doprineli očuvanju nacionalnog identiteta ovog naroda pod turskom vlašću.
Od svih srpskih oblasti Kosovo i Metohija najbogatiji su ostacima srednjovekovnih srpskih manastira, starih gradova, crkvi i drugih građevina, a tu je i ispisan najveći broj srednjovekovnih srpskih rukopisa. Sve je to u skladu sa činjenicom da je tu dugo bilo središte srpske države a i srpske crkve posebno Pećka Patrijaršija.
Zbog centralnog položaja Kosova i Metohije na Balkanskom poluostrvu, do kojih se lako moglo dospeti iz svih njegovih krajeva rečnim dolinama i planinskim prevojima, a naročito zbog plodnog tla, pa izobilja rudnog blaga, ove su oblasti od davnina bile uvek dobro naseljene.
Hrisovulje
Na osnovu srpskih dokumenata iz 14. veka kao i turskih iz 15. i 16. veka vidi se da je ova oblast imala kompaktno srpsko stanovništvo s vrlo neznatnim brojem Vlaha, a kasnije i Arbanasa i to stočara koji su se tu povremeno i privremeno nalazili u mesecima ispaše stoke. Ovo nam potvrđuju darovne povelje i hrisovulje srpskih velmoža, posebno kraljeva i careva.
Teritorija Kosova i Metohije bila je ne samo centralna oblast sredljovekovne Srbije, već i njeno najvažnije istorijsko, etničko, ekonomsko i kulturno tle, sve do pada pod tursko ropstvo.
U vreme srednjovekovne Srbije Kosova i Metohija nazivali su se Srbija, ma da su pojedini delovi imali lokalno ime župe. Na samom Kosovu u srednjovekovnoj Srbiji bili su četiri značajna rudnika: Janjevo, Novo Brdo, Zvečan i Trepča. Rudno bogatstvo ovih rudnika u plemenitim metalima, omogućilo je stvaranje velike i moćne srpske države i njen visok ekonomski, kulturni, verski i umetnički domet, otuda mnogobrojni spomenici, naročito srpske crkve arhitekture i slikarstva i najdragocenije zadužbine srpskih vladara i velmoža.
Kosovo i Metohija su jedna celina koja se prirodno prožimala etnički i idejno-istorijski-geografski su nedeljivi, jer proističe iz energetske sadržine vekovnog pamćenja, postojanja i naših htenja i trajanja danas.
U doba Nemanjića ovi prostori su bili naseljeni isključivo srpskim življem. Najezdom Turaka na Balkansko poluostrvo i dalje omogući će sve češće i brojnije pristizanje Arbanasa na ove prostore. Primanjem islama Arbanasi su kod Turaka za koje su često i ratovali, uživali velike privilegije. Arbanasi su od svih naroda a i manjih etničkih grupa prvi primili islam i to u velikom broju. U tursko doba, još od 16. veka, Arbanasi će silaziti s planine u pitome predele Kosova i Metohije . Ta najezda koja i u novije vreme traje, vrši se s izuzetnom drskošću, služeći se nečasnim metodama sa svim elementima nasilne kolonizacije.
U srpskim zemljama period od 17. veka do našeg doba ostavio je u istorijskoj svesti srpskog naroda krvavi trag nasilja. Dokumenta nam govore o pojedinačnim i masovnim zulumima nad Arbima, o pljački i progonu. To je mračna slika tadašnjeg stanja koja će se preneti u 18, 19, 20. pa i 21. vek. Zulumi i zločini nad Srbima bili su surovi koje su činili Turci, ali ono što su radili Arbanasi prevazilazi sve zločine koje su do sada anali zabeležili. Najveća zla Srbima na ovim prostorima naneli su kačaci koji vode poreklo iz turskog doba, tačnije još iz 16. veka, kačak, odmetnik od vlasti, ali i razbojnik, uvek se to dvoje spajalo u jedno, jer su kacije kačaka uvek bile pljaškaše i terorističke.
Stari mentalitet
Kačakovanje je odmetništvo koje ne priznaje nikakvu vlast ni državu. Prošlost je, kao i ova danas, kada dođe do popuštanja vlasti ili njenog slabljenja, kačaci oživljavaju, budi se u njima kačački mentalitet, i oni polaze u pljačke i ubistva. Kačački mentalitet se inače ispoljava u pasivnom odnosu prema državnim zakonima, usled preovladavanja uobičajenog prava koje vlada kod Arbanasa, a sve u cilju da dođe, pa i nasilnim putem, do promena i da se kačački mentalitet oslobodi i da se ponovo nametne pljačkom i ubistvima.
U godinama posle Istočne krize 1875-1878. godine, srpsko-turskih ratova i terora arbanaške lige, kao i pritiska mudžahira doseljenih iz oslobođene Srbije, položaj srpskog naroda je u mnogome otežan. Umnožio se broj nasilnika i kačaka koji su besomučno nasrtali na srpske kuće, otimajući stoku i prinose, ucenjujući domaćine, otimajući žene i devojke pa i mušku decu. Mudžahiri su iz Obrenovićeve Srbije proterani zbog kačakovanja i kačačkog jatakovanja a ne zbog toga što su Arbanasi.
Poreklo Arbanasa (2)
Turci daju značaj Šiptarima
Do 20. veka nikada nije postojala nikakva arbanaška država
U ovakvoj situaciji Kosovo i Metohija će dobiti značaj kada su Turci iz bezbednosnih razloga, sedište vilajeta iz Prizrena premestili u Prištinu 1875. godine od kada će prostori Kosova i Metohije biti u žiži interesovanja istoričara, putopisaca, publicista, sociologa, etnologa, žurnalista, politikologa i mnogih stranih diplomata i agenata.
Zbog ovog političko-geografskog i strateškog položaja Kosovo i Metohija su u sferi interesovanja zapadnoevropskih zemalja i velikih sila posebno od vremena "Istočnog pitanja". Savremena zbivanja na Balkanu su podstakla intenzivniji interes za istoriju balkanskih naroda.
O balkanskom prostoru se govori i piše kao i egzotičnom delu ne samo Evrope već i sveta u celini, što izaziva veću pažnju razvijenijih kulturnih redina, nažalost, samo povodom pojedinih kriza, kao što je bila kriza istočnog pitanja, vreme Prvog i Drugog balkanskog rata, kao i Prvog i Drugog svetskog rata pa i rata napadom NATO snaga na SR Jugoslaviju 1999. godine.
Različite kulture
Na ovom, geografski malom, prostoru - balkanski region - susrelo se nekoliko svetskih religija: previše tolerantno pravoslavlje, drski katolicizam i agresivni islam kao više različitih kulturnih tradicija. Otuda i proističe složenost i višeslojnost pojedinih istorijskih problema, ili procesa dužeg trajanja, što se inače u tumačenju balkanskih fenomena često previđa, ili, još češće, pojednostavljuje do mere koja iskrivljuje sliku istorijske stvarnosti.
Tu je i naočito negiranje i ignorisanje pojedinih istorijskih fakata i istina. Da bi se razumeo i objasnio unutrašnji svet Balkana, složeni splet političkih, socijalnih i verskih okolnosti, zatim istorija mentaliteta i kultura balkanskih naroda i manjina, u najširem smislu toga pojma, nužno je poći od istorijske građe, mnoštva različitih svedočanstava o prošlosti novog regiona, jer bez oslonca na dokumenta i istorijske izvore rasprava o pojedinim aspektima balkanskog pitanja može ličiti na dokazivanje unapred zadatih političkih teza ili prosto ponavljanje pojedinih predrasuda i stereotipa. Kada je u pitanju region Balkana da se uoči da se namerno lansiraju neke predrasude.
Srpsko-arbanaški odnosi su jedna od gorućih tema koja datira još iz 14. veka, od doba turskog vladanja na Balkanu kao i odnosa iz novije balkanske istorije. Otuda se poslednjih godina u međunarodnoj naučnoj javnosti dosta pisalo i govorilo o "arbanaškom pitanju" u Staroj Srbiji, odnosno o srpsko-arbanaškim odnosima na Kosovu i Metohiji koje je u južnom delu države Srbije.
Činilo se to, znatnim delom, bez dovoljnog poznavanja stvari, ili sa interpretacijom istorije isključivo iz savremenog političkog ugla, sa jasnom težnjom da se viđenje prošlosti podredi potrebama političkog ugla, sa jasnom težnjom da se viđenje prošlosti podredi potrebama političkog trenutka, i internacionalizaciji pitanja Kosova i Metohije.
U nauci je sasvim izvesno da kosovsko-metohijski krajevi Srbije koje danas, pored drugih, u velikom broju naseljavaju Arbanasi kao nacionalna manjina nisu matične oblati arbanaške manjine.
Kada se govori o srpsko-arbanaškim odnosima u Staroj Srbiji, onda se obično ima u vidu savremena demografska situacija,iz koje se, potom, arbanaški kontinuitet na tom prostoru želi protegnuti do u najranija vremena. Suvišno je dokazivati koliko je to pogrešan i nenaučan metod.Oblasti Kosova i Metohije nikada u prošlosti nisu ulazile u sastav bilo kakve arbanaške države.
Na Balkanu, kroz vekove do 1912. godine nikada i nigde nije postojala nikakva arbanaška država. Arbanasi sve do novijeg vremena,takođe nisu bili većinsko stanovništvo u tom delu Stare Srbije. Poznato je da je jedno vreme, tokom 13. veka i prvih decenija 14. veka,južna granica srpske srednjovekovne države bila na reci Mat koja se nalazi u današnjoj Albaniji, sve do velikih osvajanja srpskog cara Dušana,nakon kojih se u okvirima Srpskog carstva nalazila cela teritorija današnje Albanije sa izuzetkom Drača.
Geografski pojam
Ime Kosova koje je danas u širokoj upotrebi u evropskoj javnosti, nikada nije imalo ono značenje koje mu se danas želi pridati, kao nekakva zasebna istorijska i etnička celina koja se želi izdvojiti iz celine srpskog etničkog prostora i imena Srbija.
Ime Kosovo je, pre svega, vezano za stari geografski pojam Kosovo polje kojim se naziva ravnica oko reka Sitnice i Laba, ograđena sa svih strana planinama. Tek u novije vreme,od kraja 19. veka ovaj pojam počinje da se širi posredstvom naziva turske adminsitrativno-upravne oblasti - Kosovskog vilajeta,koji je, međutim,obuhvatio celu Staru Srbiju.
Posle oslobođenja od turske vlasti 1912. godine, Kosovo i Metohija su oblasti Kraljevine Srbije, a kasnije zajedničke Jugoslavije Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, a posle Drugog svetskog rata ove oblasti su u Srbiji, kasnije kao pokrajina.