- Poruka
- 236.821
Stalno pričamo o tome kako nam sela propadaju, i nažalost jeste tako. Ipak, ne propada baš sve.
Bešenovo, selo u podnožju Fruške gore je prema popisu iz 2011. imalo 841 stanovnika. Čekajući konačne podatke novog popisa, meštani kažu da ih danas “na spavanju” nema više od 600. Većina kuća deluje kao da u njima niko ne živi, a neke su se i srušile. U centru sela nalazi se Crkva Svetog arhangela Gavrila iz 1814. čiji je prednji deo sa tornjem sveže okrečen u žutu i belu boju.
Napušteni nekadašnji Dom kulture i Zadružni dom koji danas izgleda kao set za snimanje horor filmova. U kancelarijama leže razbacani ugovori o zakupu zemlje, na zidovima grafiti koji optužuju Tadića za “izdaju Kosova”, bina sa koje se nekada nastupalo prekrivena šutom i smećem, krov “zinuo”, vidi se mesec..
Bešenovo Prnjavor, naselje koje je, kao i svi ostali “prnjavori”, nastalo uz manastir. Prozori napuštenog Doma kulture u Bešenovačkom Prnjavoru izlepljeni su umrlicama. Ispred je bista Sime Relića, prvog komandanta Fruškogorskog partizanskog odreda. Prema popisu iz 2011, selo je imalo 83 stanovnika, danas ima dosta vikendica u koje vlasnici povremeno dolaze, ali se veruje da “na spavanju” nema više od 20 ljudi. Iznad sela nalazi se “Umetnički kamp Fruška gora” čije kapije čuvaju dve drvene skulpture. Slikarka Branka Kolundžić i vajar Miroslav Kovačević Koča, iz Rume, pre 15 godina su došli u Bešenovački Prnjavor. Ovde, na proplanku na 300 metara nadmorske visine, odlučili su da sviju porodično gnezdo i osnuju umetnički kamp “Fruška gora”. Međutim, Koča je umro u leto 2020. pa i to imanje danas deluje prilično pusto.
Posle ovog jada i čemera u Bešenovu i Bešenovačkom Prnjavoru, stižemo pred moćne kapije Manastira Bešenovo, koji je, po predanju, osnovao srpski kralj Dragutin krajem 13. veka. Do 2013. ovo je bio više lokalitet nego naznaka bilo kakvog manastira. Podignut je drveni zvonik i najavljen početak rada na obnovi ovog najteže stradalog fruškogorskog manastira. Kopanje temelja za novu manastirsku crkvu i građevinski radovi na obnovi manastira počeli su septembra 2013. Zahvaljujući prilozima dobrotvora, izliveni su temelji hrama i prva ploča, a pored je izgrađen zvonik na koji su vraćena originalna manastirska zvona. Krst je postavljen 2015. godine.
Prema tvrdnjama meštana, u Grgetegu danas živi 28 meštana, a polovina njih je sa prvim mrazovima napustila selo kako bi prezimila u Novom Sadu ili nekom od većih mesta. Dakle, do proleća ih je ostalo 14. Rezultati ovogodišnjeg popisa stanovnika još nisu stigli, a prema prošlom, Grgeteg je imao 76 stanovnika. U selu je poslednje dete rođeno 1988. godine. Ako se ništa ne promeni, na popisu 2031. ovde neće biti stanovnika. Uprkos tome što su prema Grgetegu priroda i istorija bili veoma darežljivi, ovde nema prodavnice, škole, ambulante, pošte… U selu ima pet momaka kojima je vreme za ženidbu, a nijedna devojka, sve su otišle za poslom i boljim životom. Grgeteg nema ni vodovod mada je mreža urađena pre nekoliko godina, ali voda nikako da poteče iz slavina. I pored najava lokalne vlasti da će rešiti taj problem, meštani muku muče sa pijaćom i tehničkom vodom.
Na kraju sela je manastir Grgeteg, koji danas ima čak 37 monahinja, skoro dvostruko više nego meštana sela. Prolazim kroz raskošnu kapiju manastira, u dvorištu primećujem dvadesetak košnica, vredne monahinje proizvode svoj med. U toku je večernja služba. Jedna monahinja ubija bube koje su se sjatile oko poda na ulaznim vratima. U hramu je dvadesetak vernika učestvovalo u bogosluženju u gotovo potpunom mraku, koji je osvetljavala samo svetlost sveća.
Kuća u Grgetegu
Ulaz u manastir
https://www.vreme.com/mozaik/manastiri-u-zlatu-sela-u-blatu/
I tako dalje, ima još dosta o tome u podugačkom tekstu. Sad se postavlja pitanje - ako sela nestaju - kome će onda uopšte trebati crkve i manastiri?
Manastiri u zlatu, sela u blatu
Kako se dogodilo da fruškogorski manastiri blistaju u pozlaćenim oplatama i sveže okrečenim fasadama dok sela oko njih propadaju? I ako je većina meštana otišla, a ostali su uglavnom stari i siromašni – kome služe tolike crkve? Čini se da klasna razlika između Crkve i vernika koji žive u senci njenih zvonika nije bila veća od srednjeg veka naovamo
Bešenovo, selo u podnožju Fruške gore je prema popisu iz 2011. imalo 841 stanovnika. Čekajući konačne podatke novog popisa, meštani kažu da ih danas “na spavanju” nema više od 600. Većina kuća deluje kao da u njima niko ne živi, a neke su se i srušile. U centru sela nalazi se Crkva Svetog arhangela Gavrila iz 1814. čiji je prednji deo sa tornjem sveže okrečen u žutu i belu boju.
Napušteni nekadašnji Dom kulture i Zadružni dom koji danas izgleda kao set za snimanje horor filmova. U kancelarijama leže razbacani ugovori o zakupu zemlje, na zidovima grafiti koji optužuju Tadića za “izdaju Kosova”, bina sa koje se nekada nastupalo prekrivena šutom i smećem, krov “zinuo”, vidi se mesec..
Bešenovo Prnjavor, naselje koje je, kao i svi ostali “prnjavori”, nastalo uz manastir. Prozori napuštenog Doma kulture u Bešenovačkom Prnjavoru izlepljeni su umrlicama. Ispred je bista Sime Relića, prvog komandanta Fruškogorskog partizanskog odreda. Prema popisu iz 2011, selo je imalo 83 stanovnika, danas ima dosta vikendica u koje vlasnici povremeno dolaze, ali se veruje da “na spavanju” nema više od 20 ljudi. Iznad sela nalazi se “Umetnički kamp Fruška gora” čije kapije čuvaju dve drvene skulpture. Slikarka Branka Kolundžić i vajar Miroslav Kovačević Koča, iz Rume, pre 15 godina su došli u Bešenovački Prnjavor. Ovde, na proplanku na 300 metara nadmorske visine, odlučili su da sviju porodično gnezdo i osnuju umetnički kamp “Fruška gora”. Međutim, Koča je umro u leto 2020. pa i to imanje danas deluje prilično pusto.
Posle ovog jada i čemera u Bešenovu i Bešenovačkom Prnjavoru, stižemo pred moćne kapije Manastira Bešenovo, koji je, po predanju, osnovao srpski kralj Dragutin krajem 13. veka. Do 2013. ovo je bio više lokalitet nego naznaka bilo kakvog manastira. Podignut je drveni zvonik i najavljen početak rada na obnovi ovog najteže stradalog fruškogorskog manastira. Kopanje temelja za novu manastirsku crkvu i građevinski radovi na obnovi manastira počeli su septembra 2013. Zahvaljujući prilozima dobrotvora, izliveni su temelji hrama i prva ploča, a pored je izgrađen zvonik na koji su vraćena originalna manastirska zvona. Krst je postavljen 2015. godine.
Prema tvrdnjama meštana, u Grgetegu danas živi 28 meštana, a polovina njih je sa prvim mrazovima napustila selo kako bi prezimila u Novom Sadu ili nekom od većih mesta. Dakle, do proleća ih je ostalo 14. Rezultati ovogodišnjeg popisa stanovnika još nisu stigli, a prema prošlom, Grgeteg je imao 76 stanovnika. U selu je poslednje dete rođeno 1988. godine. Ako se ništa ne promeni, na popisu 2031. ovde neće biti stanovnika. Uprkos tome što su prema Grgetegu priroda i istorija bili veoma darežljivi, ovde nema prodavnice, škole, ambulante, pošte… U selu ima pet momaka kojima je vreme za ženidbu, a nijedna devojka, sve su otišle za poslom i boljim životom. Grgeteg nema ni vodovod mada je mreža urađena pre nekoliko godina, ali voda nikako da poteče iz slavina. I pored najava lokalne vlasti da će rešiti taj problem, meštani muku muče sa pijaćom i tehničkom vodom.
Na kraju sela je manastir Grgeteg, koji danas ima čak 37 monahinja, skoro dvostruko više nego meštana sela. Prolazim kroz raskošnu kapiju manastira, u dvorištu primećujem dvadesetak košnica, vredne monahinje proizvode svoj med. U toku je večernja služba. Jedna monahinja ubija bube koje su se sjatile oko poda na ulaznim vratima. U hramu je dvadesetak vernika učestvovalo u bogosluženju u gotovo potpunom mraku, koji je osvetljavala samo svetlost sveća.
Kuća u Grgetegu
Ulaz u manastir
https://www.vreme.com/mozaik/manastiri-u-zlatu-sela-u-blatu/
I tako dalje, ima još dosta o tome u podugačkom tekstu. Sad se postavlja pitanje - ako sela nestaju - kome će onda uopšte trebati crkve i manastiri?
