Kraj bronzanog doba u Istočnom Mediteranu II

[Q. in perpetuum hibernum]

Nastavak stare teme kvalitetnog forumaša @HanibalBarka666: https://forum.krstarica.com/threads/kraj-bronzanog-doba-u-istocnom-mediteranu.899937/

 

[Rogonos]

Koliko je meni poznato, tumačenje događaja oko "sea peoples storm" se u međuvremenu značajno diferenciralo i više nije jednoobrazno. Struja, preokret uglavnom zbog seobe "pomorskih naroda" prilično se preokrenuo. Prilično je novo, da se ponovo zagovara stari pogled na seobu naroda. Doživeo je (prilično marginalnu?) renesansu, uglavnom zahvaljujući poslednjem velikom iskopavanju pre otprilike 15 godina ako se nevaram.

Da ne bi bio pogrešno shvaćen: Natpisi u pogrebnom hramu Ramzesa nisu verodostojni kao koherentni spisi. Neosporno je da su carstva Hati i važan trgovački grad Ugarit propala otprilike u to vreme. Nesporna je i činjenica da je u to vreme verovatno bilo pomorskih racija i drugih napada na Egipat. Kritikuje se/odbacuje se unutrašnja i vremenska povezanost koju natpisi hrama u svojoj epskoj širini pokušavaju da uspostave, kao i značaj opisanih događaja.

Kraj bronzanog doba je nesumnjivo bio vreme ubrzanih preokreta. Ne samo da su carstva nestala i gradovi su napušteni, već se i priroda prethodnog sistema trgovine na velike udaljenosti, koji se protezao od Mesopotamije/Egipat preko Levanta i Kipra verovatno (sigurno) do Egejskog mora, iz temelja promenila.
Ova trgovina je za sada propala, baš kao i "palatne kulture" na Egejskom moru i u kraljevstvu Hati.

Ali sve više se pominje društvene promene, koje su sve više destabilizovale imperije iz bronzanog doba i tako stvorile prostor za pljačkanje pirata i novih naroda. Pojava Filistejaca u Palestini i Tjekera na Levantu nastavljaju da se posmatraju u vezi sa tzv narodima sa mora. Pojava Jevreja, koji sigurno nisu došli sa mora, tumači se u kontekstu društvenih pojava i preokreta

Naravno, postoji i hipoteza (pa i na zapadu) da seobe uopšte nije bilo i da su postulirani mit o morskim narodima. Nakon toga, Hetitsko carstvo je nestalo isključivo kao rezultat unutrašnjih previranja ili građanskog rata, Mikena i mikenska kultura su zbrisane samo prirodnim katastrofama i unutrašnjim nemirima. Međutim, egipatski izvori tome protivreče. Čak i da je tamo hvaljena, pomorsku bitku u delti Nila, po mom mišljenju, ne treba svrstavati u sferu fanatizma.

Ono što je Egipćanima izgledalo kao koalicije je verovatno bio domino efekat, sa drugim grupama stanovništva koje su bile povučene.

A tvrdnja da su Krićani pripadali narodima mora je netačna ili dvosmislena, pošto je keramika koja im se pripisuje pronađena na Bliskom istoku. Tačnije, tačno je da je Krit bio pogođen i uništen napredovanjem naroda mora i da su se delovi stanovništva Krita pridružili tim narodima mora.

Sporno je da li su i u kojoj meri ove sve hipoteze i spekulacije tačne.