Da se vratim na temu - ta je rečenica dosta dugo zbunjivala istoričare i bilo je raznih nesuglasica oko nje. Posebno je bila raznim hrvatskim nacionalistima intrigantna, jer je služila kao predmet zloupotreba političke prirode radi romantičnog istoriografskog mitomanisanjima.
Tome, naravno, nema više prostora. Gračanin je izuzetno ubedljivo stavio tačku na geoprostornu analizu te rečenice Purpurorodnoga. Reč je prilično jasno o prostoru Donje Panonije.
E, sada, tumačenje samog događaja u naraciji? To su ovi:
1) Kosta je zapisao autentični istorijski događaj. Jedna grupa Hrvata se izdvojila i otišla na sever i stvorila vladajuću kastu kneževine koja će postojati sve do najezde Ugara oko 900. godine
2) Hronološki smeštaj događaja pripada prvoj polovini IX stoleća. Nakon akcije franačkog markgrofa Ratboda protiv kneza Ratimira 838. godine, Franci su reorganizovali upravu u Donjoj Panoniji i postavili ličnosti iz susedne Dalmacije. Opis u DAI predstavlja refleksiju ovog potencijalno stvarnog istorijskog događaja iz prve polovine IX stoleća.
3) Opisani događaj je u potpunosti izmišljen. Reč je o naknadnoj invenciji tradicije, najverovatnije u drugoj polovini IX stoleća (najkasnije početkom samog X st.) čija je pozadina u crkvenim pitanjima i ideji širenja uticaja arhiepiskopije u Splitu.
E sad, koja od 3 mogućnosti ovde kome zvuči ubedljivija ili deluje više potkrepljena u istorijskim izvorima, neka izvoli. Ali odgovor je sasvim izvesno jedan od 3 navedene opcije.
