Kolaboracija u I svetskom ratu

[Nenad1331]

Poznato je da je u II svetskom ratu bilo više kvislinških formacija na tlu Jugoslavije i Srbije, ali gotovo nikad se ne govori o kolaboracionistima iz Prvog svetskog rata, odnosno državljanima Kraljevine Srbije koji su potpomagali i podržavali okupacioni aparat Austrougarske i Bugarske. Za ovu temu me je zaintrigirala priča jednog Bugarina koji mi je pokazao vojničku knjižicu svoga pradede gde piše da je rođen u Leskovcu, i po njegovim rečima nakon rata se preselio u Bugarsku. Istraživao sam temu i jasno mi da je u etnogenezi tih prostora tokom 1870ih bilo sukoba identiteta i da su se mnogi osećali kao Bugari, čak 4 Piroćanca su bili generali u bugarskoj vojsci, 1 vranjac je bio general-potpukovnik i još trojica pukovnici, ali zar je realno da je i preko 30 godina nakon pripajanja Srbiji još uvek bilo onih koji su se izjasnjavali kao Bugari?

Bugarska vojska je prilikom napada na Srbiju u oktobru 1915. u svom sastavu brojala 34,745 srpskih državljana dobrovoljaca, raspoređenih u 11. makedonsku diviziju, do kraja rata je Bugarska u Srbiji mobilisala (prisilno ili dobrovoljno) preko 200,000 ljudi, koji su ratovali na solunskom i rumunskom frontu.
Prilikom bugarske ofanzive, regruti iz Makedonije i jugoistočne Srbije su pozivani da se predaju uz garanciju života, na ovaj poziv se odazvalo preko 50,000 srpskih vojnika. Među njima je bio i izvestni Jeftim Tošić/Tošev (rođ. 1891) iz Vranjske Banje, veteran cerske i kolubarske bitke, on je stupio u službu bugarskog okupacionog aparata, pa čak i nakon rata vršio napade na žandarmerijske stanice sa svojom terorističkom grupom.

Nakon rata 1918. se oko 35,000 srpskih državljana (bez Makedonije) odselilo u Bugarsku.
Da li je ova tema obrađena u istorijskim krugovima, da li su vinovnici izdaje ikad bili kažnjavani, koliko rasprostranjena je zaista bila kolaboracija?

 

[Лекизан]

Имаш ли неке изворе за ове податке које износиш?

 

[Лички гусар]

O ovome je bilo price poslje rata, ali se to odma zataskalo. Citao sam o tome u par navrata ali sad se ne mogu vise ni sjetiti dje. Uglavnom drzalo se u tajnosti poslje rata od sramote.
Nista cudno i nista neocekivano. Svuda je tako i prije i danas i ubuduce. Svaki okupacioni aparat ima lokalni elemenat koji (voljno ili nevoljno) pomaze da se zivot odvija kolko tolko normalno. Jer i pod okupacijom, treba jesti, ljeciti se, kretati se, raditi, ziviti.
A takodje i dio je pored civilnog i u vojnom okupacionom aparatu.

U drugom svj. ratu bilo je toga daleko, daleko vise. Dosta kolaboracije kad stize Hitler a onda preokret 1945. kad dodje Tito.

 

[Лички гусар]

U drugom svj. ratu, iako se to malo zna, bilo je koja desetina Srba u Vermahtu il SS-u kao dobrovoljci. Neki su bili mjesani jednim dijelom porodicno sa Njemcima, a bilo je i cisti Srba koji su bili bliski Njemcima prije rata i preko prijatelja se prikljucili.
Hitler je trazio od Nedica da posalje SS diviziju da Njemci mogu Srbima ponovo vjerovati. Mozda bi bilo bolje za nas da je to uradio, bar simbolicno (kad smo vec usrli stvari i doveli sebe u sve ono 1941-1945 sto nam nije trebalo).

 

[Nenad1331]

Имаш ли неке изворе за ове податке које износиш?

Izvora je vrlo malo u domaćoj literaturi, obično se stidljivo spomene tu i tamo da su recimo neki lokalni Bugari sprovodili bugarsku vlast u ime Bugarske, ali se nigde ne objasnjava da se radilo o lokalnom domacem stanovnistvu. Sećam se kad je bio dokumentarac o Topličkom ustanku da se tu govori da su Bugarima pomagali i lokalci. Mozda kod Bugara po arhivama postoji nesto vise ali jbg. ne govorim bugarski i to njihovo sto sam citao je sa interneta prevedeno. Ako pronadjem ponovo slikacu.

Inace drzavljani Srbije koji su ucestvovali u napadu na Srbiju su svi popisani po imenu i datumu i mestu rođenja i njihovi vojni kartoni se nalaze u CVA Veliko Trnovo.

Pronasao sam takodje u bugarskoj literaturi imena 42 srpskih drzavljana koji su se 1912. pridruzili nekoj paravojnoj jedinici u bugarskoj vojsci, 39 su se izjasnili kao Bugari, jedan od njih kao Georgi Zdravkov iz Pečenjevca kod Leskovca, odakle je ironično Toma Zdravković.

U II svetskom ratu znam da je dosta Vranjanaca i Piroćanaca služilo u bugarskoj vojsci, pa čak u dokumentarcu Jugoslavija u drugom sv. ratu jedan čelnik KPJ kaže da su se dvoumili da li da otpočinju ustanak jer imaju prijatelje i rođake u Bugarskoj na odsluženju.
Sledilo me je da su ljudi tako brzo prihvatili novu državu i služili u njenoj vojsci.

 

[Nenad1331]

U drugom svj. ratu, iako se to malo zna, bilo je koja desetina Srba u Vermahtu il SS-u kao dobrovoljci. Neki su bili mjesani jednim dijelom porodicno sa Njemcima, a bilo je i cisti Srba koji su bili bliski Njemcima prije rata i preko prijatelja se prikljucili.
Hitler je trazio od Nedica da posalje SS diviziju da Njemci mogu Srbima ponovo vjerovati. Mozda bi bilo bolje za nas da je to uradio, bar simbolicno (kad smo vec usrli stvari i doveli sebe u sve ono 1941-1945 sto nam nije trebalo).

Ovo mi je šokantno. Ajde ove koji su služili Bugarima da čovek i razume, osećali se kao Bugari, povezuje ih jezik, kultura itd. ali služiti Wehrmacht ili SS koji se bore protiv Slovena i smatraju sve Slovene inferiornom rasom mi je odvratno, na stranu šta ja mislio o 27. martu kao grešci i izdaji.

 

[Bastiani]

Kada kažeš "državljani Srbije", da li se to odnosi na stanovništvo današnje Makedonije koja je pripojena Srbiji 1912?

 

[Nenad1331]

Kada kažeš "državljani Srbije", da li se to odnosi na stanovništvo današnje Makedonije koja je pripojena Srbiji 1912?

Da, uglavnom na njih, mada se po spiskovima vidi da je bilo i onih sa prebivalištem u predkumanovskoj Srbiji.

 

[Bastiani]

Da, uglavnom na njih, mada se po spiskovima vidi da je bilo i onih sa prebivalištem u predkumanovskoj Srbiji.

To onda mnogo toga objašnjava. Svakako da je u današnjoj Makedoniji bilo mnogo probugarski opredeljenih. Kao što je Srbija imala svoj gerislki (komitski) pokret u Makedoniji poetkom XX veka, tako ga je imala i Bugarska. To ne bi bilo moguće da nije bilo pristalica Bugara. Srbija i Bugarska su se nadmetale u nametanju identiteta. To je istorija Makedonije do polovine veka.

 

[Nenad1331]

Generalno da, mada 90% pravoslavnih u Makedoniji (geografskoj regiji) su pripadali Bugarskoj egzarhiji, ostalih 10% srpskoj i grčkoj crkvi. Možda bi se srpskoj crkvi priključilo više ljudi da nije delovala preko krvave Carigradske patrijaršije.