Hrvatski i bošnjački jezik i Vuk Karadžić

Monomax:
Link draga moja link....
Kliknite za proširenje...

Sasvim strucni link o istoriji jezika ne postoji. Postoje diskusione grupe o lingvistici na raznim svetskim forumima i razni sajtovi koji se bave jezikom, ali nisu zvanicno priznati kao naucni materijal, a prava naucna dela se mogu kupiti samo za novac nd CDu ili kao knjiga. Ceo internet je pouzdan koliko i najobicnija zhuta stampa...bar kad je istorija jezika u pitanju.:neutral:
 
jeka:
Sasvim strucni link o istoriji jezika ne postoji. Postoje diskusione grupe o lingvistici na raznim svetskim forumima i razni sajtovi koji se bave jezikom, ali nisu zvanicno priznati kao naucni materijal, a prava naucna dela se mogu kupiti samo za novac nd CDu ili kao knjiga. Ceo internet je pouzdan koliko i najobicnija zhuta stampa...bar kad je istorija jezika u pitanju.:neutral:
Kliknite za proširenje...

Svejedno...Hvala...
 
ПАПРИКАРИУС:

Морам и тебе, као и Тихог, да приупитам нешто!!!

КОЈИ СУ ТИ ТИ БОШЊАЦИ!:think::dontunderstand:
ОДАКЛЕ СУ!?:think::dontunderstand:
КАДА СУ ДОШЛИ!?:think::dontunderstand:
КАКВИ СУ К'О ЉУДИ!?:dontunderstand:

http://forum.krstarica.com/showpost.php?p=10406234&postcount=88

Када нам будеш одговорио на ова питања,:rtfm::rtfm::rtfm:
тек онда ће имати смисла
говорити о "бошњачком" :dash::dash::dash: језику!!!
Kliknite za proširenje...

Ja sam video jednog na TV-u....onaj iz kursadzija sa zelenom majicom.Ili je to bosanac?Bosnjak?***..:dontunderstand: :eek:

:mrgreen:
 
002.jpg
 
Rechke:
U listi jezika u tabeli vidim italijanski, germanski, dalmatinski... ali gde je tu hrvatski?
Kliknite za proširenje...

Evo ga :
preuzeto sa (srpskog)hrvatskog sajta ispisan sa kako bi vuk rekao,srpskim pismenima :
Glagoljica je pismo, kojim se Hrvati služe već preko tisuću godina. Njome su se pisali kako staroslavenski tekstovi hrvatske redakcije - osobito crkvene bogoslužne knjige, tako i hrvatski tekstovi najrazličitijih namjena.
Vladimir Čepulić

Pred vama je projekt koji je trajao nešto manje od 6 mjeseci i završen je 15. kolovoza 1995. godine. Uslijed zahtjeva brojnih gimnazija i osnovnih škola pokrenut je projekt opisivanja oblika slova (izrada font</i>a) kompatibilnog sa Windows operativnim sistemima kako bi se približila i olakšala upotreba glagoljice u svrhu njene popularizacije i proučavanja tog starog hrvatskog pisma. U grafičkom dizajniranju font</i>a korišteni su programi Fontographer i Fontmonger.

Nažalost, jedini član ovog projekta je bila moja malenkost. Ovom prilikom želim naglasiti da izradom ovog font</i>a nisam dobio (niti sam tražio) apsolutno nikakve benificije tokom svojeg studiranja niti kakvu novčanu naknadu.

Kopiranje i distribuiranje ovog font</i>a je potpuno besplatno u nekomercijalne svrhe.

Na kraju se zahvaljujem:

* prof. M.Žagaru, na pribavljenim programima i
* prof. J.Divković-Pukšec, prof. V.Čepuliću i prof. D.Žubriniću na uputama, pribavljenim materijalima i kontroliranju ispravnosti font</i>a.

uglata glagoljica:
http://fly.cc.fer.hr/~zox/font/uglglag7.ttf
obla glagoljica:
http://fly.cc.fer.hr/~zox/font/oblglag7.ttf

autor teksta Zoran Rajić
********************************************************************************************************
 
Poslednja izmena:
emotivac2:
002.jpg
Kliknite za proširenje...

VUK KARADZIC=latinica i cirilica.Nema hrvatskog ,bosanskog i srpskog jezika.To su izmislili poglavari drzava da bi se razlikovali pred "svijetom"
razlika je u akcentovanju i dijalektu isti se znakovi tj. slova koriste i pisu i izgovaraju :zcepanje::zcepanje::zcepanje::zcepanje::zcepanje::zcepanje::zcepanje::zcepanje::zcepanje:

A pazite sad sta sam nasao:




Vukova latinica

Reformu ćirilice, tradicionalnog srpskog/slovenskog pisma, sa ciljem prilagođavanja savremenom narodnom srpskom jeziku izvršila su tri Srbina: Sava Mrkalj, Luka Milovanov i Vuk Karadžić tokom samo jedne decenije, u razmaku od 1810. do 1818. godine. Sva trojica su bili ijekavci i sva trojica su svoj jezik nazivali srpskim. Sve bitno o načinu nastanka ove ćirilice i o njenoj sudbini objašnjeno je u nauci.

Nažalost, sve bitno oko nastanka latiničnog pisma kojim se služe Srbi nije objašnjeno. U periodu prevlasti serbokroatistike latinicom su se bavili uglavnom Hrvati. Njihov prikaz nastanka ovog pisma bio je jednostran. Udeo Vuka i srpske strane u nastajanju latinice kojom se služe Srbi, Hrvati i Slovenci bio je marginalizovan. Školski sistem kroz koji su prolazile generacije i generacije, stekle su predstavu da je Vuk napravio reformu ćirilice a Gaj reformu latinice; po tom prikazu, na osnovu Vukove reforme nastala je "vukovica", a na osnovu Gajeve reforme nastala je "gajica". Ta shvatanja nisu u skladu sa činjenicama.

Srpska i hrvatska pisma pre Vukove i Gajeve reforme

Da bi se ovaj problem u punoj meri shvatio , treba se vratiti tabeli Alphabeti serborum iz prvog izdanja Vukovog Srpskog rječnika (1818). U toj tabeli, u 11 kolona prikazane su srpska ćirilica i srpska latinica, zatim latinice: mađarska, hrvatska, slovenačka, češka, poljska, nemačka, i talijanska, francuska i engleska. Mada je tabela objavljena u Rječniku, koji je potpisao Vuk Karadžić, njen stvarni autor mogao je da bude Jernej Kopitar, za koga se zna da je sa Vukom neposredno sarađivao na izradi ovog dela. Za tu tabelu ne bi se moglo reći da je neka ekskluzivna Vukova i Kopitareva tvorevina, već samo snimak aktuelnog stanja u pismima više evropskih naroda. Iza ovog "snimka" stajala je ne samo slovenska već i evropska filologija.

Za ovu raspravu interesantan je odnos dva pisma: srpske i hrvatske latinice onoga vremena. Identičnost i razlike ova dva pisma lako je uočiti ako se ona pokažu paralelno.

Kao i latinice drugih evropskih naroda, i srpska i hrvatska latinica imale su najveći broj jednakih slova za iste glasove. Razlike su ispoljene u nekoliko slovnih glasova. To su: đ (u srpskoj latinici je: dj, gj; u hrvatskoj dy, gy), ž (u srpskoj: h, u hrvatskoj zs ), lj (u srpskoj lj, u hrvatskoj ly), nj (u srpskoj nj, u hrvatskoj ny ), c (u srpskoj c, u hrvatskoj cz ) č (u srpskoj cz, u hrvatskoj ch ), š (u srpskoj sc, u hrvatskoj ss, sh ). U srpskoj latinici ć se pisalo kao ch, a nije bilo slova dž; a u hrvatskoj latinici nije bilo slovnih znakova za ć i dž.

U poređenju sa drugim latiničnim pismima, hrvatska latinica skoro je u potpunosti bila identična sa mađarskom latinicom. Razlikovala se od ove samo u označavanju slovnih znakova za č i š . Srpska latinica bila je slična slovenačkoj latinici (imala je ista slova za lj i nj, tj. lj, nj). Slovenačka latinica, međutim, nije imala znakove za ć i đ, koje je srpska latinica imala. Takođe , srpska latinica imala je neka slova karakteristična za italijansku latinicu. Hrvatska latinica se razvijala pod uticajem mađarske, srpska pod uticajem italijanske.

Vukova reforma latinice

Uporno se neguje predrasuda da je Vuk uzimao samo ćirilicu kao srpsko pismo. Ta predrasuda nema osnova ni u Vukovom delu, niti u njegovom načinu mišljenja. Vuk je, razumljivo, znao za Kopitarev stav iz teksta Patriotske fantazije jednog Slovena da Srbi pravoslavne vere pišu ćirilicom, a Srbi katoličke vere pišu latinicom i glagoljicom. On je kao aktuelna srpska pisma smatrao i ćirilicu i latinicu.

Srpska latinica kod Vuka gotovo je identična sa ovom latinicom kojom se mi danas služimo. Razlika između današnje i nekadašnje je u pet slova.

Devet godina posle Srpskog rječnika , Vuk je objavio Prvi srpski bukvar (1827). To nije bio prvi srpski bukvar kako je Vuk mislio. Prvi je Bukvar ikona Save, monaha manastira Dečani, štampan u Veneciji 1597. Drugi je Bukvar Kiprijana Račanina, pisan 1717, koji je ostao u rukopisu, jer je nastao u vreme monatorijuma za štampanje srpskih knjiga. Vukov Bukvar važan je sa stanovišta razvoja srpske pismenosti. Kao i u Srpskom rječniku (1818), i u ovoj knjižici postoji jedna tabela, pod naslovom Alphabeti serbici, sa prikazom raznih pisama. U prvoj koloni, pod nazivom Serbic, prikazano je trideset slova njegove ćirilice, iste ove kojom se i danas služimo. U sledećoj koloni, pod naslovom Illyr, prikazano je ilirsko pismo. Ono takođe ima trideset slova. Od njih je 29 slova potpuno identično sa latinicom kojom se danas služimo. Samo je slovo đ pisano kao digraf dj. Taj digraf je identičan sa digrafom iz srpske latinice a različit od digrafa iz hrvatske latinice (dy, gy). Latiničko slovo đ će kasnije u upotrebu uvesti Đuro Daničić.

Latinica koju je Vuk prikazao nije bila odraz ili prikaz stanja. Takvom latinicom u to vreme niko nije pisao. Ona je bila projekat pisma za populaciju "rimskog zakona" koja je govorila srpskim jezikom, a koja je, po pravilu, nazvana Ilirima. Ali je bila i projekat pisma i za druge Ilire, tj. Južne Slovene koji se služe latiničkim pismom, konkretno za Hrvate i Slovence. Upravo ta Vukova latinica iz 1827. preživela je sve kasnije reforme i upotrebljava se i danas.

Kao ni srpskom latinicom koju je zatekao, Vuk nije mogao biti zadovoljan ni latinicom koju je sam sačinio i objavio kao ilirsku latinicu. Nijedna od njih nije se uklapala u njegov ideal po kome svaki glas treba da bude označen jednim slovnim znakom, tj. bez digrafa. Na pitanje: zašto Vuk nije nastavio reformu srpske latinice dosledno ovim svojim načelima, kao što je to učinio sa ćirilicom, nije teško odgovoriti. Optužbe koje je dobijao zbog toga što je u ćirilicu uveo samo jedno latinično slovo j bile su izuzetno oštre i o njima je on morao da vodi računa. Stalno mu je nad glavom stajala optužba da hoće da "pošokči", tj. pokatoliči Srbe.
 
U svojim namerama i predviđanjima Vuk je bio realan. On je znao da se Srbi rimokatolici teško mogu privoleti da prihvate ćirilicu kao svoje pismo, jer to ne podržava Rimokatolička crkva. Zato je on smatrao da Srbi pravoslavci i Srbi rimokatolici treba da zadrže oba svoja pisma. Ali on je istakao kao ideal da i srpsku latinicu treba tako pojednostaviti da svaki glas ima jedno slovo i da svakom glasu latinice odgovara slovo ćirilice.

Ilirskim pravopisom i pismom, tj . latinicom koju je Vuk sačinio, bio je napisan i Bečki književni dogovor o književnom jeziku. Na ovaj dogovor pravoslavnih i rimokatoličkih Ilira, pisan rukom Đure Daničića latinicom, i Vuk i Daničić, kao pravoslavci koji su tu bili u manjini, stavili su svoje potpise latinicom.

Ilustracija 1

Razlike između srpske i hrvatske latinice koje je Vuk predočio u prvom izdanju svog Srpskog rječnika iz 1818. godine. str. 290.

Ilustracija 2

Vuk Karadžić: Prvi srpski bukavar 1827, tabela na strani 395.

Iz ove tabele se bjelodano vidi da je latinicu kojom se danas Srbi služe sačinio Vuk Karadžić i da je ona rezultat njegovog reformskog poduhvata. Pitanje na koje srpska filologija danas treba da da odgovor je sljedeće: zašto se priznavalo da je Vuk reformator ćirilice a prećutkivalo da je on reformator i latinice koju danas upotrebljavamo. Drugim riječima, zašto su sistematski više decenija falsifikovane očigledne činjenice.



Gajeve reforme latinice

Reformom latinice na slovenskom jugu, posle Vuka Karadžića, bavio se najviše Ljudevit Gaj. Treba imati u vidu da Gaj nije napravio jednu reformu latinice, nego dve: prvu – za hrvatski jezik, i drugu – za ilirski, tj. za srpski jezik.

Svoju prvu reformu Ljudevit Gaj je načinio u knjižici koja se zove Kratka osnova hrvatsko-slovenskog pravopisanja (1830).

Ova čuvena knjiga ima ukupno 27 strana. Štampana je dvojezično: hrvatski, reformisanom Gajevom latinicom, i nemački goticom. To znači da ona, na jednom jeziku, ima 14 strana, otprilike onoliko teksta kao i Salo debeloga jera libo azbukoprotres Save Mrkalja.

Zagrebački profesor Ivan Martinčić u publikaciji Hrvatski preporod. Temeljni programski tekstovi, svezak I (Zagreb 1994) objavio je ovaj Gajev rad tako što je zadržao originalni tekst na kajkavskom i uporedo sa njim, umesto nemačkog prevoda, štampao je prevod na savremeni štokavski, koji priređivač naziva ''suvremeni standardni štokavski jezik'', a ja ga nazivam srpski jezik. Iz pomenute Gajeve knjižice vidi se sasvim jasno nekoliko stvari.

1. Prvo se vidi da je Gajeva knjiga pisana na jednom jeziku za koji se nikako ne može reći da je isti sa srpskim, ili da je jedno narečje srpskog jezika. Jezik Gajeve knjižice temeljno se razlikuje od jezika tekstova Mrkalja, Milovanova i Vuka, koji su nastali skoro u isto vreme. Ni sa kakvim pravom taj jezik se ne može nazvati ni srpskohrvatskim ili hrvatskosrpskim, jer u njemu nema komponente srpskog jezika. Slavisti prvih decenija 19. veka taj jezik su nazivali hrvatskim, a tako ga je i nazivao i Gaj. Izraz horvatsko-slavenski jezik upotrebljen je kod Gaja po pravilu po kojem su nazivani i drugi slovenski jezici: srpsko-slovenski, bugarsko-slovenski, češko-slovenski itd. Tim izrazima je podvlačeno slovensko jedinstvo i nacionalna osobenost tih jezika. Nacionalna osobenost Gajevog jezika izražena je njegovim hrvatskim imenom.

2. Druga važna činjenica je da se Gajeva pravopisna reforma ticala samo toga hrvatskog jezika (a nikako ne i jezika kojim su pisali štokavci, tj. srpskog jezika).

3. Kao treće, vidi se da je Gaj u svojoj reformi latinice za hrvatski jezik, pošao od istih načela koja je poštovao i Vuk u svojoj reformi pravopisa srpskog jezika: tj. da se za jedan glas upotrebi jedan slovni znak, jedna grafema. Tako je Gaj izostavio digrafe iz hrvatske latinice (ly, ny, dy, gy ) i dobio nekoliko slova kojih u dotadašnjoj latinici, ni srpskoj ni hrvatskoj, nije bilo.

4. Četvrta stvar je da je Gaj, po ugledu na češku abecedu, konstruisao slova kojih u dotadašnjoj hrvatskoj abecedi nije bilo. Umesto dijakritičkih znakova, karakterističnih za češku latinicu, Gaj je upotrebio na istom mestu sličan znak (ili ipak različit) koji se naziva tilda .

5. Peta stvar je da je Gaj izostavio latinično slovo y koje se ponekad koristilo da označi vrednost vokala ü (i/u), a opredelio se slovni znak i.

U Gajevom tekstu nema nikakvih težnji da se pravopis hrvatskog jezika približi pravopisu srpskog jezika (srpskoj latinici) ili da se hrvatski jezik približi srpskom jeziku. Suprotno od toga, Gaj računa na približavanje u grafiji češkom ili poljskom jeziku i pismu. U vreme kada je nastala ova Gajeva knjižica, u radovima najistaknutijih slavista slovenski jezici su deljeni na dve grupe: na jugoistočne (gde spadaju jezici Poljaka, Bjelorusa, Malorusa, Bugara i Srba) i na severozapadne (gde spadaju jezici Poljaka, Lužičkih Srba, Čeha, Slovaka, Slovenaca i Hrvata). Ta podela je bila zasnovana na jezičkom i na verskom principu. Tek od ilirskog pokreta na snagu je stupila podela slovenskih naroda i jezika na Istočne, Zapadne i Južne Slovene. Gaj je pravopis hrvatsko-slovenskog jezika orijentisao ka integraciji u okviru severozapadne podskupine slovenskih naroda i jezika. Ako se jezik njegove knjižice poredi sa češkim, slovačkim, poljskim, a pogotovo sa slovačkim jezikom, pokazaće se da je ta podela bila realna.
Druga Gajeva reforma: latinica za ilirski jezik

Gajeva prva reforma latinice nije doživela širu podršku. Sam Gaj nije mnogo nastojao da se ona prihvati. Razlog tome bio je u najavi Ivana Derkosa i Janka Draškovića da Hrvati treba da napuste kajkavski i da se orijentišu ka prihvatanju štokavskog narečja za svoj književni jezik. Bila je to osnovna ideja ilirskog pokreta, koji je nastajao tih godina.
Glasilo ilirskog pokreta bile su Novine horvatzke koje su počele da izlaze 1835. Ovo glasilo je imalo podlistak pod nazivom Danicza Horvatzka, Slavonzka y Dalmatinzka. Preko toga podlistka ostvarivane su Gajeve ideje, odnosno ideje ilirskog pokreta. Gaj je ova svoja glasila počeo da štampa starim hrvatskim pravopisom, tj. pravopisom za kajkavski jezik/narečje, na kojem je bila napisana i većina tekstova u listu. Ali je već u prvom broju Danice bio jedan prilog na srpskom jeziku (tj. štokavski). Tokom izlaženja njegovih novina broj priloga na štokavskom se sve više povećavao, a onih na kajkavskom se smanjivao. Od priloga na štokavskom jeziku najčešće su objavljivane srpske narodne pesme iz Vukovih zbirki. Na kraju ilirskog pokreta (1843) sasvim je preovladao štokavski. Ali je u tom procesu preovladao i novi pravopis koji je Gaj stvorio u drugoj svojoj reformi latinice (kada je prihvatio reformisanu Vukovu latinicu).

U tri broja Danice horvatske, slovenske i dalmatinske iz 1835, u brojevima 10, 11 i 12, Gaj je objavio tekst pod naslovom Pravopisz. Tekst je pisan kajkavski (tj. hrvatski), a njegov je zaključak da autor preporučuje da se njegova Kratka osnova iz 1830. godine zaboravi. Na delu je bilo nastojanje da se publika navikne na novi jezik (ilirski) i na novi pravopis primeren prevashodno tom jeziku.

U vreme formiranja današnjih srpskih pisama, ćirilice i latinice, ime Iliri upotrebljavalo se u raznim značenjima. Ponekad se ono odnosilo na sve Južne Slovene, ponekad na Slovene nastanjene na područiju bivše rimske provincije Ilirika, a to praktično znači na Slovence, Hrvate i Srbe. Tokom 17. i 18. veka i u prvoj polovini 19. veka službena Austrija je izraz Iliri upotrebljavala prevashodno za Srbe koji su govorili jednim jezikom, tj. srpski, svejedno da li su bili pravoslavci ili katolici. Za razliku od hrvatskog, ovde se izbegavala upotreba srpskog imena. Od Velike seobe Srba, austrijski carevi su davali Srbima više privilegija. Nijedna od njih nije bila adresirana na srpsko nego sve i samo na ilirsko ime. Srpskog patrijarha zvanična Austrija je nazvala ilirskim patrijarhom, a srpski narod ilirskim, a srpski narod ilirskim ili ilirsko-rascijanskim narodom. Za Srbe pravoslavne i rimokatoličke vere Austrija je u drugoj polovini 18. veka osnovala Ilirsku dvorsku deputaciju i Ilirsku dvorsku kancelariju. Upotrebljavajući za srpski jezik naziv ilirski jezik, službena Austrija, ali i kulturna javnost, jasno je identifikovala taj jezik kao srpski i odvajala ga je od drugog slovenskog jezika, hrvatskog. U knjizi Jerneja Kopitara koju je priredio Jože Pogačnik a izdala Matica srpska 1984. pod naslovom Serbica , jezik Dositeja Obradovića, ali i Vuka Karadžića, na primer, naziva se ilirski. A Kopitar je bio cenzor za srpske knjige i kustos nacionalne biblioteke u Beču, dakle, državni službenik za ova pitanja.
 
Najobavešteniji slavista u prvoj polovini 19. veka, Pavel Jozef Šafarik, pod ilirskim imenom u užem smislu dosledno je podrazumevao Srbe triju vera. U najužem smislu su za njega Srbi rimokatoličke vere bili Iliri ukoliko nisu uzimali lokalna imena pokrajina u kojima su živeli. Šafarik je i Gaja, kao i druge ilirce, smatrao srpskim piscem, jer su sa hrvatskog (kajkavskog) prešli da pišu na srpskom (a ne na hrvatskom) jeziku. A da je to za Šafarika bilo posve prirodno, vidi se po tome što je i on sam, iako Slovak, pisao na srodnom češkom jeziku, koji je bio razvijeniji.

To da pojedini narodi prihvataju jezik drugog naroda za jezik svoga književnog izražavanja, nije u svetu retka pojava. Dovoljno je podsetiti se engleskog, španskog, francuskog ili ruskog jezika. Narodi koji prihvate tuđi jezik po pravilu mu ne menjaju ime i identitet. Engleski ostaje engleski iako na njemu pišu Irci ili Indusi ili Amerikanci raznog porekla. Ideja slovačkog pisca i slaviste Jana Kolara o literarnoj uzajamnosti dala je i Gaju i njegovom ilirskom pokretu teorijske osnove da Hrvati uzmu jedno od ilirskih narečja za svoj književni jezik. Hrvatski prvaci, međutim, učinili su to drugačije od drugih naroda. Preuzevši srpski za svoj književni jezik, oni ga nisu nazvali srpski, već su ga nazvali ilirski, onako kako je srpski jezik nazvala zvanična Austrija.

Posle zabrane ilirskog pokreta od strane austrijske države (1843), oni su izostavili izraz ilirski jezik, i , opet uz saradnju sa Austrijom, tom jeziku nametnuli hrvatsko ime. Ono što je dotle nazivano ilirskim, počelo se zvati hrvatskim, pa je ispalo da jedan jezik ima dva nacionalna imena i da su ga prema tome stvorila dva naroda, Srbi i Hrvati. Da bi se ublažila ta nelogičnost našlo se rešenje u složenici srpskohrvatski jezik, odnosno hrvatski ili srpski, čime je davano do znanja da je to jedan jezik. Ipak, sve vreme je bilo u upotrebi razdvojeno ime srpski ili hrvatski, što je upućivalo na mogućnost da se radi o dva jezika, a ne samo o srpskom jeziku , kojem se pridodaje još i hrvatsko ime.

Deo srpskog naroda, Srbi rimokatoličke vere, čiji je maternji jezik bio srpski, svoj jezik su nazivali različito: ilirski, slovinski, slavonski, bosanski, dalmatinski. Razlog ovog imenovanja toga jezika treba tražiti u političkim prilikama u kojima su ti ljudi živeli. Ali u pisanju oni su se služili latinicom jer su ne samo to pismo nego i latinski jezik bili jezik i pismo njihove crkve. Na srpskoj latinici nastala je respektabilna literatura. Znamenita dubrovačka književnost, onaj njen pretežni deo koji su stvorili rimokatolici srpskog jezika, ali i pisci iste vere u drugim pokrajinama, objavljena je latinicom. Latinicom su bili objavljeni i glavni rečnici ilirskog, odnosno srpskog jezika koji su se pojavili pre Vukovog Srpskog rječnika i na koje se Vuk ugledao.

Ilustracije: str. 397 i str. 425 (sa tekstom)

Reforma Đure Daničića

U Daničićevom stvaralačkom životu treba oštro razlikovati dva perioda: do Vukove smrti (1864) ili preciznije: do Daničićevog odlaska u Zagreb za sekretara JAZU 1867. i posle toga. Njegovo bavljenje latinicom za srpski jezik, koje je počelo na Bečkom književnom dogovoru, krunisano je njegovom vlastitom reformom latinice koju je sproveo u tom drugom periodu svog života, tj. u Rječniku hrvatskog ili srpskog jezika. Načela svoje reforme Daničić je izneo u uvodu knjige Ogled. Rječnik hrvatskog ili srpskog jezika, koji je izašao 1878. kao ogledna sveska za prestojeći veliki rečnik.

Ova Daničićeva načela su u javnoj diskusiji prihvaćena. Prva sveska Rječnika koju je on uredio pojavila se u godini njegove smrti 1882. Kao rezultat pre svega njegovog ogromnog truda. Daničićevi naslednici na mestu urednika Rječnika poštovali su njegova pravopisna načela. Sve sveske ovog Rječnika štampane su po njegovom pravopisu. Poslednja, 22, izašla je 1976. g odine.

Daničić se u svojoj reformi latinice oslanjao na Vukove (odnosno Adelungove) ideje: da svakom glasu odgovara jedno slovo. Zato je izostavio digrame lj i nj i uzeo nova slova koja po ideji podsećaju na slova iz prve Gajeve reforme, one koja je više bila obavljana u Vukovom duhu, ali samo za hrvatski jezik. Umesto digrafa dž Daničić je pisao latinično g sa apostrofom, umesto dva digrafa gj i dj (za đ ) on je pisao đ .

Četiri nova slova koja je Daničić predložio ne pojavljuju se prvi put u njegovom Ogledu Rječnika hrvatskog ili srpskog jezika. Ona se javljaju prvi put u tabeli Alphabeti serbici na početku drugog izdanja Vukovog Srpskog rječnika iz 1852. godine, u čijem je stvaranju Daničić, kao što je poznato, učestvovao. Ta slova se javljaju u odeljku Croat. lat. među zagradama, kao alternativni znakovi za digrafe dj, lj, nj, dž. To su ista ona slova koja će 26 godina posle Daničić predstaviti u pomenutom Ogledu. Ta slova štampana su u knjizi koja je objavljena pod Vukovim imenom. Ona sasvim odgovaraju Vukovim shvatanjima reforme latinice po kojem treba izostaviti digrafe. Prirodno je, na osnovu toga, zaključiti da je stvarni reformator reformisane latinice bio Vuk. Ovaj potez se može smatrati i drugom Vukovom reformom latinice. Ovako reformisanom latinicom, sa četiri nova slovna znaka, Hrvati u to vreme nisu pisali; tako zapravo još niko nije pisao. Još 1878. u svom predlogu za uvođenje ovih slova Daničić je svoje ime pisao Gjuro.
 
Tabela Alphabeti serbici u Srpskom rječniku iz 1852. istovetna je sa istovetnom tablom u Vukovom Prvom srpskom bukvaru iz 1827, osim promena u drugoj koloni. Latiničnim digrafima za određene glasove u toj koloni, kao alternativa, u zagradama, dodati su novi, pojedinačni slovni znakovi za te glasove, što je bilo u skladu sa stavom da svaki glas treba da bude obeležen samo jednim slovom. Ali promenjen je i naziv te kolone koji je u Bukvaru glasio Illyr., što je značilo ilirsko pismo, u Croat., što treba čitati kao hrvatsko pismo. Ova promena je bila u skladu sa preimenovanjima koja su u ono vreme vršena sa hrvatske i austrijske strane, pri čemu je hrvatsko ime prideveno svemu što je do tada nosilo ilirski naziv. Međutim, ovim preimenovanjem u Vukovom Rječniku iznevereni su njegovi stavovi koje je on o jeziku i pismu negovao pre i posle ovog događaja. Vuk se dosledno zalagao za očuvanje identiteta i integriteta srpskog jezika i nije ga mešao sa hrvatskim. A što se pisma tiče, stvar stoji ovako. U Srpskom rječniku iz 1818. godine, u sličnoj tabeli, pod naslovom Alphabeti serborum, on je u tri posebne kolone predstavio srpsku, hrvatsku i slovenačku latinicu. U Bukvaru iz 1827. umesto te tri kolone postoji samo jedna, Illyric., što je trebalo da znači: latiničko pismo za Južne Slovene rimskoga zakona. Sada, u tabeli iz 1852. nema pomena ni o srpskoj, ni o slovenačkoj, ni o ilirskoj latinici; postoji samo hrvatska. Nigde nije objašnjeno kako se desilo da se pod Vukovim imenom prostom zamenom jedne reči proturi stav koji nije njegov. Svaka hermeneutika koja vodi računa o celini autorovih stavova, pokazala bi da ova promena nije utemeljena u delu Vuka Karadžića. Vukovi stavovi su u njegovo vreme bili često izvrtani od strane drugih, a kasnije i neki temeljno falsifikovani, kao na primer da je on tvorac srpskohrvatskog jezičkog jedinstva. U temeljno falsifikovane činjenice spadaju i one po kojima ispada da je Vuk stvorio srpsku ćirilicu, da se latinicom nije bavio; da je latinica kojom se služe Srbi po poreklu hrvatska.

Đuro Daničić je, u okviru pripreme za Rječnik hrvatskog ili srpskog jezika, četvrt veka kasnije, nastojao da se ta projektovana pravopisna reforma iz drugog izdanja Vukovog Srpskog rječnika (1852) sprovede. Bilo bi ispravnije tu reformu nazvati Vuk-Daničićevom nego samo Daničićevom. Ta reforma zaživela je dosledno u Rječniku JAZU i to tokom njegovog višedecenijskog izlaženja i ponegde drugde. Ali nije, mimo Rječnika , u potpunosti prihvaćena. Kajkavac Ivan Broz svoj Hrvatski pravopis (1892) radio je na korpusu dela Vuka i Daničića, ali nije prihvatio i Daničićevu varijantu latinice. Od nje je prihvatio samo latinično slovo đ . Pošto je Brozov Pravopis obavezivao, Daničićeva reforma je samo delimično u praksi bila prihvaćena.

Putem kojim je u svom zagrebačkom periodu išao Daničić krenuo je i kasnije Aleksandar Belić. I on je (u jugoslovenskom periodu, tačnije od Prvog svetskog rata) prihvatio Jagićev stav da dva naroda imaju dva pisma, ćirilicu i latinicu, kojim mogu da se služe ravnopravno. Štaviše, latinicu je prihvatio u varijanti koju je nametnuo Brozov Pravopis, a ne Daničićev Rječnik. Takav stav potvrdio je u tekstu Azbuke u Pravopisu srpskohrvatskog jezika 1923. godine. Isti stav je zastupljen i na Novosadskom dogovoru.

Stav o ''dvoazbučnosti'' srpskog jezika (izraz Pavla Ivića) prihvatili su Srbi katolici iz Dubrovnika u svojim glasilima, naročito u časopisu Srđ – Srđ, koji je štampan i ćirilicom i latinicom. Na prostoru srpskih zemalja stav o tome da Srbi imaju dva pisma pobedio je u drugoj polovini 20. veka u potpunosti. Možemo otuda da kažemo i da je u potpunosti pobedila Vukova ideja o tome da Srbi treba da sačuvaju (tj. da imaju) dva pisma. Pokret za obnovu srbistike, koji se u celini oslanja na vukovsku filološku tradiciju, u svom glasilu, časopisu Serbistika/Serbica , priloge štampa i ćirilicom i latinicom. Dvoazbučnost je karakteristika srpskog jezika danas. Jedne knjige se štampaju ćirilicom, a druge latinicom; jedne novine se štampaju latinicom a druge ćirilicom. Sa čuvanjem oba pisma čuva se celovitost srpskog jezika i srpske kulture.

Ni za Vukova života ni kasnije, nisu ostvareni svi Vukovi zahtevi koji se tiču pisma. Nije postignuto rešenje da i u latinici svaki glas bude obeležen samo jednim slovnim znakom. Ostali su digrafi lj, nj, dž. Takođe, nisu odbačene ni grafeme sa dijakritičkim znakovima ( ć, č, š, ž ).



Ćirilica kojom se danas služimo rezultat je rada Orfelina, Mrkalja, Milovanova i Vuka. Latinica kojom se danas služe Srbi i drugi južnoslovenski narodi četiri puta je reformisana u 19. veku. Ona je u najvećoj meri Vukovo delo. I pored toga ova latinica (kojoj pristoji ime vukovica) nije toliko savršena kao Vukova ćirilica (koja se drugačije zove vukovica). Sem toga, ona nije potpuno konvertibilna sa ćirilicom, jer ima tri digrafa ( lj, nj, dž ). No i pored toga, ona uspešno služi za pisanje na tri južnoslovenska jezika: srpskom, hrvatskom i slovenačkom.


Petar Milosavljević, 2006
 
Rechke:
Otkad? Bosanac je svaki žitelj Bosne, a "Bošnjaci" i sve što je u vezi sa njima odnosi se na veštačku i nepostojeću naciju, nekadašnje Muslimane
Kliknite za proširenje...
Pa ko brani i ostalim Bosancima da govore i pišu bosanskim jezikom ili bilo kojim drugim a ako Srbi iz Bosne hoće da govore i pišu španskim jezikom nema zabrane.
A o postojanju Bošnjaka neću da pišem jer vi to ne ćitate, već forsirate srpsku nacionalnu Historiju pisanu u Beogradu, kojoj ja ne vjerujem.
Npr.
"Marko Kraljević je najveći srpski junak i tačka o tome se ne raspravlja".
Kad bi raspravljali saznali bi da je srpski junak poginuo kao turski: muški rob VAZAL.
Vazal ili lenski gospodar bio je srednjovjekovni plemić i feudalac koji se nalazio u dvostrano obvezujućem odnosu sa svojim nadređenim lenskim gospodarem i feudalcem. Taj dvostrano obvezujući odnos nazivao se vazalsko-seniorski odnos. Riječ vazal potječe od keltske riječi gwas koja je označavala mladog muškog roba i od njene latinske izvedenice vassus.
 
siticentar:
Pa ko brani i ostalim Bosancima da govore i pišu bosanskim jezikom ili bilo kojim drugim a ako Srbi iz Bosne hoće da govore i pišu španskim jezikom nema zabrane.
A o postojanju Bošnjaka neću da pišem jer vi to ne ćitate, već forsirate srpsku nacionalnu Historiju pisanu u Beogradu, kojoj ja ne vjerujem.
Npr.
"Marko Kraljević je najveći srpski junak i tačka o tome se ne raspravlja".
Kad bi raspravljali saznali bi da je srpski junak poginuo kao turski: muški rob VAZAL.
Vazal ili lenski gospodar bio je srednjovjekovni plemić i feudalac koji se nalazio u dvostrano obvezujućem odnosu sa svojim nadređenim lenskim gospodarem i feudalcem. Taj dvostrano obvezujući odnos nazivao se vazalsko-seniorski odnos. Riječ vazal potječe od keltske riječi gwas koja je označavala mladog muškog roba i od njene latinske izvedenice vassus.
Kliknite za proširenje...

Što se tiče Marka Kraljevića kao junaka, to je stav srpske narodne epike, a ne srpske istoriografije. Prvo pročitaj malo istorije, pa onda piši ovakve besmislice

Ako bi srbi hteli da govore španski, to ne bi bio problem, jer bi to i dalje bio španski jezik, ne bi smo ga nazivali srpskim, kao što vi srpski jezik, jezik kojim govorite, nazivate imenom nepostojeće nacije, naprasno veštački nastale krajem XX veka...
 
Prijavite se ili registrujte da biste poslali poruku.

Slične teme

M
Bošnjački ili bosanski jezik?
Odgovora
13
Pregleda
221
dragon x
dragon x
Belgradeboy
Skandal u Parizu: "Hrvatski jezik nije srpski"
2 3 4
Odgovora
75
Pregleda
1.265
MOST6
MOST6
Schrodinger
  • Zatvorena
Hrvatski analitičar: Srbiji potrebna hitna demilitarizacija i denacifikacija
Odgovora
19
Pregleda
354
Straks92
Straks92

Back
Top