ARHITEKTURA STAROG VEKA

ARHITEKTURA STAROG VEKA



Piramide u Gizi



MESOPOTAMSKA ARHITEKTURA


Mesopotamska arhitektura i uopšte umetnost razvija se paralelno sa razvojem Egipta, i ne zna se koja je kultura starija, druga istorijska civilizacija se rađala na Bliskom istoku, postepeno napuštajući neolitskodruštvo. Između 3500. i 3000. p. n. e. u dolini Tigra i Eufrata, na teritoriji današnjeg Iraka istočne Sirije i Irana nastala je Mesopotamija. Egipat i Mesopotamija istorijske su kulture koje su se istovremeno pojavile. Obe su monarhije i različite su po religiji ali u Tinitskom i Džemedetnarskom dobu postojale su već kulture u današnjem smislu reči toga pojma. Egipatska monarhija Starog Carstva održavala se dugi niz godina sve do revolucije koja je uništila Staro Carstvo, ali je tradicija bila snažnija. U Međuriječiju Tigrisa i Eufrata pojavila se kultura čije dinastije možemo pratiti samo iz slučajnih događaja i mesnih ratova, samo je Akadska monarhija umela da upravlja celom zemljom međuriječija. Ljudska je moć morala da prizna božansku, što je postao osnov za ceo život. Egipat je imao kralja i boga u jednoj ličnosti i zaruku sreće što se ogledalo u izvesnom optimizmu kod Egipćana. U Mesopotamiji je vladar samo zastupao Boga. Od Srednjega Carstva je svako ko je zaslužio imao pravo na posmrtni život. Ništa slično nije postojalo kod Mezopotamaca, i na njih su čekali samo bedni izgledi za večnost. Ni jedni nisu imali običaj da dugačko šire o umetničkom delu svojim divljenjima. Mezopotamski pisar: “bilo je lepo gledanje”. O arhitekturi Mesopotamije znamo na osnovu bilblioteke 30.000 glinenih pločica cara Asurbanipala. Glavni materijal za izgradnju su bile opeke. Zidovi su se gradili u debljini od 6-12 metara i ukrašavali su se fanajsnim pločama a gradili su se hramovi, palate na umetnim uzvišenjima kao i zigurati. Palate su bili na umetnim brdašcima i zgrade su se grupisale okolo unutrašnjih dvorišta. Materijali od kojih su se stvarale skulpture su bili glina, bronza ili kamen diorit.

Zigurati su bila vrsta hrama zajedničkog za Sumere, Vavilonce i Asirce iz drevne Mesopotamije. Najstariji primeri zigurata datiraju s kraja trećeg milenijuma p. n. e. a poslednji su iz 6. veka p. n. e. Građeni u smaknutim redovima oko pravougaone, kružne ili kvadratne osnove, zigurati su imali piramidalnu strukturu. Opeke sušene na suncu činili su srž zigurata, dok je fasada bila od pečene opeke. Fasada je često bojena u razne boje i verovatno je imala neko kosmološko značenje. Broj spratova bio je od dva do sedam, sa svetilištem ili hramom na vrhu. Pristup svetilištu bio je omogućen nizom stepenika s jedne strane zigurata ili spiralnim stepeništem od osnove do vrha. Najznačajniji primeri ovih građevina su ruševine u Uru i Korsabadu u Mesopotamiji.






Dur-Untaš, ili Čoka zanbil, koga je u 13. veku p. n. e. izgradio Untaš Napiriša, je jedan od najbolje očuvanih zigurata na svetu. Nalazi se u blizini Suze, Iran.




kapija boginje Ištar



EGIPATSKA ARHITEKTURA




Osnova piramide Amenehmeta I

U vreme prvih dinastija sagrađeni su važni zagrobni kompleksi za faraone u Abidu i Sakari koji su imitacija palata i hramova (grobnica je bila jedna sinteza hrama i privatne palate). Velike količine keramike, radova u kamenu, rezbarenih u slonovači ili kosti, potvrđuju visok stepen razvoja u ovoj epohi. Hijeroglifi (pismo pomoću crteža), tj. način na koji je pisan egipatski jezik, u to vreme se nalaze u prvom stadijumu evolucije a već pokazuju svoj karakter nečega živog, kao i ostatak dekoracije.
U III dinastiji glavni grad postaje Menfis i faraoni počinju sa izgradnjom piramida, koje zamenjuju mastabe kao kraljevske grobnice. Arhitekta, naučnik i mislilac Imotep konstruiše kompleks u Sakari za faraona Džosera(oko 2737—2717. p. n. e.). Reč je o jednom nekropolju kog čini jedna stepenasta piramida od kamena, i grupa hramova, oltara i prostora koji ih povezuju u jednu celinu. Veliku stepenastu piramidu, gde se nalaze posmrtni ostaci faraona, sačinjava više mastaba postavljenih jedna na drugu i predstavlja najstariji primerak monumentalne arhitekture koji je sačuvan do danas. Takođe ilustruje jednu od faza razvoja ka piramidi kao arhitektonskom tipu.
Arhitektura Starog kraljevstva se može smatrati monumentalnom pošto su lokalni krečnjak i granit korišćeni za izgradnju građevina i grobnica velikih dimenzija. Razvijena je izvanredna arhitektonska tehnika i upotrebljavani kolosalni kameni blokovi koji se savršeno uklapaju jedan sa drugim bez upotrebe maltera, a način na koji su podizani do njihove destinacije nam je nepoznat. Kupula kao arhitektonski elemenat je poznata ali se ne koristi u kamenoj arhitekturi. Od velikog broja sagrađenih hramova u ovom periodu sačuvano je samo nekoliko primera.
Monumentalni kompleks u Gizi, gde su sahranjeni faraoni IV dinastije, pokazuje veštinu i sposobnost egipatskih arhitekti u izgradnji spomenika koji je još u antičko doba smatran jednim od Sedam svetskih čuda i pokazuje raskoš egipatske civilizacije. Snefru je počeo izgradnju prve piramide bez stepenica. Keops je bio njegov naslednik i izgradio je Veliku piramidu koja dostiže 146 metara visine, a čini je oko 2,3 miliona kamenih blokova prosečne težine oko 2,5 tone. Keopsov sin Kefren je izgradio jednu manju, a Mikerin je autor treće velike piramide ovog kompleksa.
Zadatak piramida je bio da zaštite i očuvaju tela faraona za večnost. Svaka piramida je deo kompleksa koji se sastojao od hrama u dolini, prilaza, komunikacionih prolaza i drugih prostora, među kojima je i prostor rezervisan sa religijske rituale pre sahrane. Oko tri piramide u Gizi (Keopsove, Kefrenove i Mikerinove), stvoren je nekropolj (grad mrtvih) koji čine mnogobrojne mastabe. Ravnog krova i iskošenih zidova nazvane su mastabama pošto podsećaju na egipatske kuće od opeke (mešavina gline, peska i trske), u obliku zarubljene piramide. Mastabe su bile grobnice u kojima su sahranjivani članovi porodice faraona, plemstvo i državni službenici visokog ranga. Spoljašnji izgled mastabe podseća na odsečenu piramidu pravougaonog oblika, a u unutrašnjosti se nalazila mala soba zvana sirdab, gde je čuvana statua pokojnika, smatrana živim bićem, kao i lažna vrata koja su simbolički povezivala svet živih sa svetom mrtvih. Ispred njih su ostavljani darovi pokojniku i takođe se vršio pogrebni obred. Pod zemljom se nalazila komora grobnice, kojoj se pristupalo kroz jedan hodnik koji bi se zapečatio nakon deponovanja tela pokojnika.
Suprotno relativnoj obilatosti sačuvanih ostataka monumentalnih grobnica, jedva da se sreću primerci kuća i civilne arhitekture egipatskih gradova iz vremena Starog kraljevstva; može se pretpostaviti njihov planski raspored, kao što je slučaj sa nekropoljem, ali upotreba adobe (opeke od mešavine gline i slame i pečene na suncu) za izgradnju kuća i palata, onemogućila je da se te građevine očuvaju do našeg vremena. Stoga, hramovi i grobnice konstruisani u kamenu i sa jasnom idejom da odole vremenu, budu večni, nude najveći deo i skoro jedinu informaciju o običajima i načinu života starih Egipćana.

PERSIJSKA ARHITEKTURA



Reljefi na palati u Persepolisu

Persijska arhitektura i uopšte Persija kao država Indoevropljana koji su prodrli preko kavkazkih prevoja i Iranske visoravni, kao novo carstvo u nastajanju posle rušenja Vavilona 539. p. n. e. obeležava završnu fazu samostalne civilizacije u mesopotamiji. Arhitektura je jedno polje u kojem je Iran imao dugo razdoblje u istoriji. Glavne vrste arhitekture su tu palata i kasnije džamija. Arhitektura upotrebljava mnogo simbolike i čiste forme. Planovi su osnovani na često simetričnim planovima pravougaonika nadvorija i hodnika. Persijska arhitektura i umetnost napravila je veliki uticaj na umetnost starih civilizacija

Već pre 3.000 godina p. n. e. na teritoriji Elama nastala je prva zapadoiranska država uglavnom u dolinama velikih reka Karha i Karuna. Najstariji stanovnici su tu bili od 4.000 god. p. n. e. plemena Elamita, Kasita i dr. Prva plemena koja su govorila Iranski su se pojavila pre oko 1.000 godina p. n. e. pod imenom Medi koji su bili nastanjeni u oblasti Pars ili grčki Persisi i bili su poznati pod imenom Persianaca. U 6. veku p. n. e. persijski kralj Kir II je osnovao carstvo Ahemenida (Ahemenidsko carstvo). Persijjanci su zavladali Medijskom Imperijom kao i Malom Azijom, Mesopotamijom Egiptom i za vreme Darija I (529. – 486. p. n. e. bili su tu pripojeni i neki krajevi Indije. Godine 500. – 449. p. n. e. bili su Grčko- Persijski ratovi a 331. godine. P. n. e. Aleksandar Makedonski je savladao Imperiju Ahemenidovaca. Zatim je Persija postala deo imperije Selukovaca i pod vladom Araskovaca je Partska Imperija vodila stalne ratove sa Rimljanima ali je u 2. veku propala i u prvoj polovini 3. veka je obnovljena pod Sasanidima (Sasanidsko carstvo). Rana feudalna država je u polovini 7. veka bila razorena od Arabljana od kojih su Iranci primili islam.

Persijanci su prošli kroz velike teškoće pre nego su osnovali svoju civilizaciju osnivanjem dinastije Ahemenida u 6. veku p. n. e. najveće carstvo zapadne Azije koje je povezano sa slavom Kira, Darija i Kserksa koji su osnivali kraljevske gradove Pasargade, Persepolja, Suzu u raskoši od kamena sa sjajem i ukrasima na uzdignutim veštačkim terasama sa hodnicima, stupovima i anabansima, velikim pokrivenim dvoranama sa stubpvima. Ova umetnost predstavlja spoj doprinosa različitih stilova u umetnosti i arhitekturi koji su prilagođeni raskoši i inspirisani su kako egipatskom tako i asirskom umetnošću i arhitekturom. Stubovi sa kapitelim u obliku palmi preneseni su iz arhitekture u Egiptu. Kapiteli sa zgrčenim figurama bikova predstavljaju dalju razradu u kapiteima iz arhitekture asirske umetnosti. Ovom umertnošću inspirisani su i veliki bareljefi isklesani u kamenu i reljefne opeke koji predstavljaju pobede i znamenite ličnosti i događaje u vojnim podvizima i poduhvatima, novinu predstavlja smireniji način izražavanje u stilizaciji i skladnom plastičnom ritmiziranju.. Vavilonskim tvorevinama inspirisani su i “besmrtni” strelci iz monumentalnih frizova Darijeve palate u Suzi od obojenih opeka. Persijska arhitektura je upotrebljavala mnogo dekorativnih elemenata koji su bili izrađeni bez obzira koliko se bili veliki i ova ljubav prema dekoraciji potiče iz nomadska prirode kakvi su bili Persijanci te tako nema nikakve razlike među ukrašavanjem kapitela i sitnog zlatarskog nakita koji je izrađivan i predstavlja takođe veliki doprinos u umetnosti Persije. Persijsko carstvo je želelo da nastavi svoj ekspanzionistički pohod preko mora i sukobilo se sa zapadom ali se kopnu kod Paleteje 479. p. n. e. Posle osvajanja Aleksandra Makedonskog 331. p. n. e. dolazi do kraja ove umetnosti koja biva podvrgnuta infiltracijama sa zapada prvo Grčke a zatim i Rima.

ARHITEKTURA ANTIČKE GRČKE




Zapadna fasada Partenona


Južna fasada Partenona. U prednjem planu slike vide se rekonstruisani mermernicrepovi koji se nalaze na drvenim nosačima


Delimična rekonstrukcija Pergamskog oltara u muzeju Pergamona


Rekonstruisana stoja agore u Atini



Propilon iz Pergamona



Pogled na raster grada u Olintu

Arhitektura antičke Grčke je izrasla iz starijih kultura (maloazijske i mikenske) i razvijala se od 7. do 5. veka p. n. e. ka velikom savršenstvu iz privrednih i socijalnog, kao i kulturnih predduslova i izrasla iznad svoje upotrebne osnove kao stvarna umetnost koja je uticala na opšta stremljenja u svetskom razvoju umetnosti.
Arhitektura koja je nastajala u ranom periodu u vreme Mikenske Grčke (1200. godine p. n. e.) sve do 7. veka p. n. e. kada se gradski život razvio da bi javna zgrada mogla biti podignuta. Većina tih arhaiskih građevina bila je od drveta ili blata ili gline ništa se nije očuvalo i većina naših informacija se sastoji od očuvanih objekata u antičkoj arhitekturi jer su Rimljani kopirali antičke uzore i od pisanih izvora kao Vitruvijevih iz 1. veka. Arhitektura, kao i slika i skulptura nije bila priznavana za umetnost i arhitekta se smatrao za zanatliju i njihova imena nisu poznata pred 5. vekom p. n. e. Poznati arhitekta koji je projektovao Partenon bio je zapostavljen iako bismo ga danas smatrali genijem. Standardne forme grčkih javnih zgrada su poznati iz očuvanih oblika kao što je Partenon i iz rimskih izvora koji su delom kopirali grčku arhitekturu kakav je Panteon u Rimu. Zgrada je bila jedan pravougaonikili kvadrat koji je rađen u krečnjaku kojeg je u Grčkoj u izobilju dok je gradnja od mermera zavisila od uvoza sa ostrva kao Paros i upotrebljavan je uglavnom za vajarsku dekoraciji hramova.

Hram je postao glavni nosilac stilsog procesa. Hram je građevina podignuta u čast nekog božanstva odnosno za kultne svrhe posvećene tom božanstvu za obično stvarne ili kultne žrtve. Grčki hram nije služio kao sastajalište za vernike i više je postao skulptura nego stvarna arhitektura koja je primerena čoveku za razliku od umetnosti u rimskoj i hrišćanskoj arhitekturi u čijim se hramovima sastaju vernici.

Hram predstavlja jedan od najznačajnijih zadataka oblikovanja čitavog razdoblja grčke arhitekture i umetnosti uopšte. Unutar hrama su se nalazili skulpture i votivni pokloni. Temelji su se pravili od kamena a sama zgrada je od nepečene opeke i drva i obložena slikama dekorisanim pločama iz pečene gline. U početku se upotrebljavao drveni građevinski materijal a kasnije kamen u prvom redu krečnjak jer je a i mermer koji je dopreman i bilo je teško dopremiti velike komade mermera brodovima. Hram ima naos — svetilište i pronaos — pretprostor ponekad i opsidonom. Ima nekoliko vrsta hramova koje razlikujemo u grčkoj arhitekturi. U 9. veku nastaje „templum in anis“ koji je imao naos i u pročelju dva stupa koja su stvarala pretprostor, iz toga oblika se razvija prostil koji ima predvorije sa redom stubova na pročelju zgrade i amfiprostil koji ima ovakve stupove na oba dve kraće strane hrama. Od 8. veka razvija se tip hrama peripter ili monopteros koji ima stubove na sve četiri strane pravougaone osnove hrama i dipter ili dipteros koji ima dva reda stubova okolo cele zgrade.
Grčki arhitekti su stvorili oblike koji neki naznačavaju da su noseći i potporni dok su drugi poduprti i nošeni i na ovaj način nastaje jedna neobično nežna konstrukcija toga sastava.
Njena osnova je bila u kolonadi od stupova sa arhitravnim gredama i bremenima koji su nošeni stupovima. Celina je sastavljena iz elemenata kojima se ništa ne može oduzeti niti dodati a da se ta celina ne naruši. Ovaj princip traje kao u dorskom redu tako i u jonskom redu koji predstavljaju dva stila u razvoju grčke arhitekture. To je stil „potpore i bremena“ koji upotrebljava plafon od greda jer Grci nisu poznavali konstrukciju svodova. Posle klasičnog doba u 5. veku p. n. e. je nastalo stilsko popuštanje i doba helenizma kada u velikoj imperiji osnovanoj od strane Aleksandar Makedonskog Grčka postaje samo mala iako kulturno naprednija sredina čiji je deo ove imperije uticaj na evropsku arhitekturu bio divovski i on se direktno ili indirektno javlja sve do novijih vremena u hrišćanskoj umetnosti antike, renesansi, klasicizmu i istorizmu.

Dorski stil
Dorski red preovlađuje u kontinentalnoj Grčkoj, Velikoj Grčkoj i na Siciliji. On je karakterisan stubom u ovoj arhitekturi sa odgovarajućim kapitelom. On je oslonjen na stilobad, diže se čvrst i snažan i uži je pri vrhu nego u osnovi sa čistim žljebovima- kanelurama kojim je izbrazdan. Završava se kapitelom koji se sastoji od ehinusa- u vidu nekog lastučića i abakusa na kojem leže pravougaone arhitravne grede čiji sastavi se nalaze u osnovi stupova. Iznad arhitrava je friz na kojem se nalaze ukrasi od triglifa i metopa koji se smenjuju i iznad njih se nalazi venac. Zabat je ukračen timpanonom- trouglastim elementom koji je ispunjen skulpturalnim prikazima. Šest najpoznatijih dorskih hramova su u Selinuntu, Posejdonov hram, u Paestrumu Dimitrov hram u Paestrumu, ruševine hrama u Agrigendu, Zeusov Hram u Olimpiji, Tezejon u Ateni, Partenon na atinskoj akropolji i Apolonov hram u Figaliji.

Jonski stil
Jonski red preovladava u Joniji u istočnom delu Egejskog mora i donekle je redak na zapadu Grčke. Stub jonskog reda leži na ukrašenoj okrugloj stopi, vitkiji je od dorskog stupa i ima 24 kanelure, nosi kapitel koji ima fasciju sa simetričnim volutama i ehinus jajastu kimu.[3] Stupovi nose arhitravne grede i friz ukračen triglifima i metopama. Najpoznatiji su Filipejon u Olimpiji, Hram Atene Nike, Erehtejon na atinskom akropolju i Artemezijon u Efesu.

Korintski stil


Korintski red na Panteonu u Rimu.
Korintski red je u stvari jedna varijanta jonskog reda i baza mu je kao u jonskog stuba a kapitel je sastavljen od stilizovanog lišća biljke akantusa i voluta na svakom uglu kapitela. Najpoznatijisu Olimpejon u Ateni, hram Lambrandi u Maloj Aziji i hramovi kružnog oblika u Delfima i Epidaurusu.
U rimskoj arhitekturi ovakav stub je kombinovan sa jonskim stupom i takova kombinacija ovih stilova se naziva kompozitni kapitel.

Grčka pozorišta
U arhitekturi koja se intenzivno razvija na celom grčkom području u 4. veku p. n. e. pojavili su se novi oblici od kojih je najznačajnije pozorište. Njegov oblik je određen postepenim rauvojem dramske umetnosti. U početku su se pozorišta gradili od drva a kasnije i od kamena.[3] Koristio se pad uzvišenja da bi se na njemu postavili redovi za gledaoce a na proplanku se formira u polukružnom ili kružnom obliku orhestra koja je odvojema od scene koja se nalazi iza nje. Najznačajnija pozorišta u grčkoj arhitekturi su Dionisovo pozorište u Ateni na obroncima akropolja, pozorište u Delfima, zatim i Epidaurusu i Sirakuzi.

Atinski akropolj
Akropolj je utvrđeno naselje na uzvišici, a i najpoznatiji atinski akropolj. Njegovi zidovi potiču još iz mikenskog doba. Posle ratova sa Persijom tu su podignuti Partenon i Erehtejon od kojih prvi predstavlja najveći doprinos iz ostvarenja arhitekture hramova. Na akropolju se nalazi monumantalni ulaz Propileji, Kao i Odeon u kome su se održavale muzičke priredbe. Odeon je iz polovine 2. veka p. n. e. i podigao ga je Herodes Antikus kao i Dionisovo pozorište, Stoa- zgrada sa jednim dugim nizom uz koji se nalazi red stubova i drugi manje značajni objekti

RIMSKA ARHITEKTURA




Akvedukt Pon di Gar blizu Nima u Francuskoj, 19. godine, 275 x 49 m. UNESKOva svetska baština.
Rimska arhitektura se razvijala i seže od 2. do 1. veka p. n. e. do 500. g. Rimljani su se oslobodili, postignuta su prava Rimljana a sa druge strane pojavili su se i zanati i zanatlije, kao robovi dolazeći iz različitih strana, donosili su sobom i određene tradicije. U Rimu je došlo do razvoja umetnosti koja je koristila umetnost ranijih epoha prevashodno umetnost stare Grčke.

Uzimajući grčke elemente Rimljani su stekli preduvete za monumentalnost, te sasvim nove pojmove kao što je luk i svod bez kojih ne bi postojala arhitektura zapada.
Razvoj arhitekture od samih početaka odražava specifično rimski karakter i rimski način privatnog i javnog života, tako da su svi elementi pozajmljeni od Etruraca i Grka, ubrzo dobili rimsko obiležje. To se na prvi pogled vidi na raznovrsnim tipovima rimskih hramova bazilikalnog, kružnog ili osmougaonog oblika, rimskih kuća i palata, samostalnih („domusa“) ili grupisanih u blokove (insula), carskih palata — veličanstvenih po razmerima, teatrima, amfiteatrima, hipodromima i javnim kupatilima (termama).
Rimljani su shvatili etrurski polukružni luk i koristili sve njegove sposobnošću (do 16 m). Redanjem lukova u istom smeru dobiva se lučni svod (do 20 m). Križanjem dva lučna svoda pod uglom od 90º stvara se krstasti svod (30x30 m). Rotacijom polukružnog luka za 360º stvara se kupola (najpoznatija je Hadrijanova kupola Panteona, 43,60 m). Sve ove rimske konstrukcije izvedene su zahvaljujući jednom od najvećih dostignuća rimske civilizacije, a to je cement (cemantum, oko 4. veka p. n. e..).



Presek Panteona u Rimu iz 125. g.

Arhitektonska dela koja su počivala upravo na konstrukciji luka bili su rimski akvedukti. Jedan od najljepših primera je Pont du Gard (Nim, Francuska), 19. p. n. e. s dužinom od 269 m. Njegove jasne i čiste linije koje premošćuju široku dolinu ne govore samo o graditeljskoj umetnosti Rimljana, nego i trajnom osjećaju za red koji je bio večna inspiracija. Tako se prirodan tok vode simulira usitnjenim ritmiziranjem najmanjih lukova na trećem horizontalnom pojasu akvadukta.

Rekonstrukcija Konstantinove (prvobitno Maksencijeve) bazilike, Rim, oko 310—320. godine. Jedna od prvih trobrodnih građevina čiji je glavni, tj. središnji, brod bio viši od ostala dva, čime se dobio dodatni prostor za prozore. Ovakav tip bazilike je bio sigurno pun svetlosti i vazduha i od tada ovakav tip osvetljenja nazivamo – “bazilikalno osvetljenje”. Ovakvu konstrukciju ćemo naći u mnogim kasnijim građevinama, od crkvi do željezničkih stanica. Rimljani trg okružuju građevinama koje su rađene isključivo zbog potrebe za velikim natkrivenim prostorom – Bazilike, to su jednostavno pokrivene hale čiji krov drže dva reda stubova. Tu su se skupljali svi koji su imali posla na forumu u vrieme vrućina i kiša. Bazilika je pravokutnog oblika, a kasnije su u njoj radili sudovi, tržnice, sastanci i dr. Osnova longitudinalne građevine će preuzeti hrišćanstvo za oblik svoje sakralne bazilike, koja mora biti izdužena i podeljena na 3 broda.



Osnova Konstantinove bazilike u Rimu iz 312. godine, 23 x 17 m.

Stambene zgrade su bile samostalne kuće ("domus"), stambena zgrada višeapratnica ("cenakule") ili stambeni blokovi ("insulae“ = ostrva) koje su obično imale 4 sprata, a nerijetko i do deset spratova.
Domusi u Rimu su bile raskošne, ali i funkcionalne stambene kuće. Obično su se sastojale od brojnih kvadratnih prostorija raznih namena koje su bile orijentirane prema središnjem otvorenom dvorištu s bazenom, eetrurskoga porekla – atriju. Takvim se rasporedom rimska kuća izoluje od ulice i okolnih kuća, ali su vazduh, svetlost i zelenilo prisutni u samom njenom središtu. Takva je i Vila Misterija s konca 2. veka p. n. e.. iz Pompeja. U carske palate čak uvode i podno grejanje (hipocastum), kao u Vespazijanovoj vili na Brijonima.




Rekonstrukcijski crtež Karakalinih termi u Rimu.

Terme su bile velika zajednička kupatila s uglavnom sličnim osnovnim rasporedom prostorija. Sastojale su se od kupaonica s toplom vodom, kupaonica s hladnom vodom, prostorija za masažu, prostorija s toplim vazduhom, parne kupaonica, vestibila, prostora za razgovor, sobe za vežbu, pa čak i čitaonice. Uz terme su bili vrtovi, terase, biblioteke, pa su terme zapravo predstavljale jedan od centara društvenog života. Osnove kompleksa rimskih termi su ujedno najkomplikovaniji i najuspešniji primeri rimskog napretka. Iznenađuje činjenica da su od svih monumentalnih rimskih građevina, upravo terme bile najveći samostalni objekti.




Konstantinov slavoluk u Rimu iz 312. godine je najveći rimski slavoluk: 21 x 25.7 x 7.4 m.


Što se tiče pozorišta (teatar), Rimljani grade zatvoreni kompleks po uzoru na grčki teatar, ali s razlikom što je skena prelazi u prvi plan, a u orkestri sede rimski dostojanstvenici. Rimska pozorišta se uveliko razlikuju od grčkih, prie svega u tome što su Grci iskorištavali prirodnu padinu briega za pravljenje mesta za sedenje, dok su Rimljani gradili sedalište kao posebnu građevinu koju su nastavljali i iza skene zatvarali dinamiziranim zidnim plaštom.

No, amfiteatar je čisto rimska tvorevina koja jednostavno spaja dva teatra u eliptičan objekt za zabavu (Koloseum – 50 000 mesta za sjedenje).
Slavoluci su osobit arhitektonski oblik koji su izmislili Rimljani. Oni su bili monumentalni arkadni spomenici podignuti u čast pobeda imperatora ili velikih vojskovođa, obično su označavali kraj ulice i početak foruma. U početku su podizani u čast vojnih pobeda i trijumfalnih dočeka, kako bi vojskovođa mogao s pobedničkom vojskom kroz trijumfalni luk ujahati u grad. Najčešće su s jednim ili tri zasvođena prolaza, ukrašena stubovima ili polu-stubovima koji stoje na visokoj bazi. Ukrašeni su brojnim reljefima koji su i bit slavoluka. Najpoznatiji slavoluci su u Rimu: Titov slavoluk, Slavoluk Septimija Severa i Konstantinov slavoluk]], te u Francuskoj u Nimu.


Unutrašnjost Panteona


akvadukt u Segoviji


Rimski hram u Nimu u Francuskoj


Konstantinov slavoluk u Rimu

Newgrange: Jedna od najstarijih očuvanih građevina na svijetu




Na brežuljku iznad rijeke Boyne u Irskoj nalazi se prahistorijski spomenik izgrađen davno prije grčke Mikene, engleskog Stonehengea i egipatskih piramida.



Ova impresivna “Kuća mrtvih”, poznata kao Newgrange (Sí an Bhrú), nalazi se oko 30 km sjeverno od Dublina, a smatra se jednim od najvećih prahistorijskih arhitektonskih čuda, kao i jednom od najstarijih očuvanih građevina na na svijetu. Prema grubim procjenama, sagrađen je oko 3200 godina prije nove ere.



Za izgradnju Newgrangea ljudi su morali prenijeti 200.000 tona kamena! Ali ovo mjesto je još fascinantnije od toga. njegova pozicija je savršeno usklađena s izlazećim suncem čije svjetlo potpuno obasja komoru samo jedan dan u godini- tokom zimskog solsticija oko 21. decembra. Tokom tog perioda sunčeva svjetlost obasja grobnicu svega 17 minuta.



Newgrange leži u mističnom središtu Irske, a bio je skriven stoljećima jer su ljudi mislili da je on samo obično prirodno brdo. Otkriven je 1690. godine, a arheološki radovi su započeli tek 1962. Pored ljudskih kostiju, arheolozi su ovdje pronašli i nakit, kultne predmete i gravirano kamenje (linije u obliku zmije, cik-cak linije, dvostruke spirale i geometrijski simboli). Također su otkrili 43 kompleta kamenih ploča koje formiraju 20 metara dug hodnik koji vodi u dubine brda i koji završava s tri komore.



Nakon svih ovih godina Newgrange nije uspio ostati netaknut. Vanjski zidovi i hodnik koji vodi do grobnica su ojačani betonom, a ova drevna grobnica sada ima ulogu svojevrsnog muzeja. Svake godine na hiljade turista posjeti ovu lokaciju, ali obasjane komore tokom zimskog solsticija mogu vidjeti samo odabrani gosti.

Gobekli Tepe



Prema istoriji koju znamo, najstarije civilizacije su sumerska i grčka. Međutim, onda se desi da vredni arheolozi iskopaju neko tamo kamenje i procene da je duplo starije od najstarijih civilizacija. I šta onda? Shvatili smo da zapravo, nemamo pojma ni ko smo, ni odakle smo, ni od kada smo.
Ne tako davno, devedesetih godina, turski pastir je na području blizu drevnog grada Urfa (jugoistočni deo Turske), primetio kamene obrise koji vire iz zemlje. Za to je ubrzo saznao službenik muzeja iz Sanliurfa, na nekih 50 kilometara odatle. Malo nakon toga, informacije stižu do ogranka nemačkog arheološkog instituta u Istanbulu. I tako počinju istraživanja 1994.godine, koja predvodi nemački arheolog Klaus Šmit (Schmidt). Istraživanja traju i dan danas, a otkrića su zapanjujuća.


Na ovom nalazištu, nazvanom Gobekli Tepe, radio karbonskom analizom je utvrđena starost iskopina na minimun 12000 godina. Šta to znači? Da je nalazište starije bar za 5000 godina od prvih gradova Sumera ili za 7000 godina od Stonhendža. Dakle, pada u vodu priča o najstarijoj, sumerskoj civilizaciji.

Na lokaciji Gobekli Tepe je pronađen veliki broj ravnih kamenih megalita. Većina ih je u obliku slova “T” poslaganih u krug. Neverovatno je sto imaju na sebi veliki broj uklesanih životinja, insekata, ptica i dosta stilizovanih figura koje podećaju na žene. Do sada ih je otkopano preko 40 komada, a visina im ide od jednog do četiri metra (otkopani deo). Ukupna visina im je do 6 metara. Krugovi u koje su poređani su prečnika i do 65 metara. Do danas je otkopano manje od 5% područja, a skeniranjem je utvrđeno da se u okolini nalazi bar još dvadesetak ovakvih formacija

Jedan od arheologa koji su posjetili Gobekli Tepe rekao je: “Gobekli Tepe menja sve”!
Istraživanja ovog mega kompleksa su tek na početku. Po Šmitovim rečima, “Čovek ovde da kopa i istražuje sledećih 50 godina, tek će zagrebati po površini.” Poređenja radi, jedan hektar ovih iskopina je tek, približno, jedan procenat kompleksa koji treba istražiti. O ovom nalazištu već su pisali Science magazin i Smithsonian. Da li će se ubrzo menjati teze o nastanku prvih civilizacija, o postanku čoveka? Da li smo opet pred nečim gde shvatamo koliko zapravo malo, ili ništa ne znamo.

Долмени
Долмени (камени столови) су поред менхира вероватно најзаступљнији мегалитски споменици у Бретањи. Процењује се да их на подручју ове покраине постоји преко две стотине, при чему се највећи део налази у околини Карнака. Неки од најрепрезентативнијих су:

Крукуно Долмен (Цруцуно долмен)

Крукуно Долмен
Овај долмен се налази у самом центру истоименог села. У питању је један од најпознатијих мегалитских споменика у Бретањи. Састоји од једног огромног каменог блока, тешког око 40 тона, који представља кров долмена и девет ортостата, који заједно чине гробну комору димензија 4 x 3.5 метара . Претпоставља се да је овај долмен био део читавог комплекса, у чији је састав улазио и правоугаоник Крукуно који се налазио у дну његове хумке. Нажалост данас је долмен у прилично лошем стању јер је материјал са његове хумке коришћен за изградњу већег дела садашњег села. Сама гробна комора је у прошла два века коришћена као штала а за време другог светског рата немци су је користили као складиште.

Долмени из Рондосека (Лес долменс де Рондоссец)
Представљају једне од најбоље очуваних мегалитских споменика у Бретањи. Комплекс се састоји од три долмена, још увек прекривена својим оригиналним хумкама. Најјужнија гробна комора је најмања од три, овалног је облика величине 3 x 2 метра и до ње води камени ходник дужине око 5 метара. Централни долмен је највећи од три. Димензије гробне коморе су 3 x 5 метара и до ње води ходник дужине око 6 метара. Северна комора је правоугаоног облика, дужине 4 метра и ширине 3 метра и до ње води ходник дугачак око 10 метара. У склопу ове гробнице налази се и једна мала комора димензија 2 x 1 метар, што је прилично неуобичајено. Прва ископавања су вршена 1849. године а за циљ су пре свега имала потрагу за златним предметима. Тада су пронађене две златне огрлице старе око 4000 година као и неколико керамичких посуда, камених секира и предмета од кремена. Након тога Француска влада је откупила земљиште на коме се налази споменик, не би ли спречила његово даље уништавање.

Dolmen Kavkaz Russia

Гавринис (Гавр'инис)

реплике декорисаних камених плоча из Гавриниса
Представља вероватно највише декорисану гробницу са прилазом у европи. Комора гробнице је правоугаоног облика, изгађена од преко 50 гранитних плоча и налази се испод хумке пречника око 50 метара. До коморе води ходник дугачак око 11 метара, висок 2 метра и широк 1,5 метара. Од 29 подпорних каменова, колико их има у ходнику, 23 су комплетно украшена угравираним симболима и геометријским облицима. Гробница је откривена 1835. године, али су прва значајнија истраживања спроведена тек 1960-их и 1970-их година. Датује се у период око 3000 година п.н.е.



Spain Iberia,preromanic,Dolmen

Gobekli Tepe Turska..Zašto je bila zatrpana?

Pošto je Gobekli Tepe izgrađen oko 10 000-te godine p.n.e to znači da je starije od prvih ljudskih zajednica nastanjenih na jednom području i da datira iz vremena lovačkih zajednica neolita. Toliko je staro da u vrijeme njegove gradnje pra-ljudi nisu koristili ni posuđe! Dakle, pitanje koje se postavlja pred arheologiju je kako su praktično pećinski ljudi mogli izgraditi jedan ovakav kompleks (naši preci koji su se bavili lovom živjeli su u pećinama; ostaci životinja koji su pronađeni u Kanadi, tzv. Bluefish caves datiraju se na period između 25 000 i 12 000 godina)?
Za sada nema konkretnih objašnjena kako je Gobekli Tepe mogao biti izgrađen. Arheolozi za sada nisu pronašli dokaze da je područje bilo naseljeno velikim brojem ljudi. Osim nekolicine kamenih alata (čekić i dlijeto), nema dokaza o velikoj radnoj snazi koja je gradila kompleks. Konstrukcija je manje više ista: dva kamena megalita u obliku slova T postavljeni su u sredini, a okruženi sa nešto manjim blokovima okrenutim prema unutrašnjosti. Težina blokova je od 10 do 50 tona! Ukoliko arheolozi ipak otkriju da je šire područje bilo naseljeno, problem nastanka Gobekli Tepe kompleksa neće biti objašnjeno; kako su ljudi u neolitskom periodu bili u stanju da organizuju i preharne veliki broj radnika? Podsjetimo se, neolitski period je vrijeme malih ljudskih zajednica koje su preživljavale od lova i skupljanja hrane.

Poli46:

Kliknite za proširenje...

Turska je bila centar pažnje zbog mnogih otkrića skorijih godina, ali jedno od njih bi moglo biti važnije nego išta na šta smo do sada naišli.
U Kapadokiji, centralnoj Turskoj, napravljeno je jedno od najvažnijih otkrića u poslednjih hiljadu godina.

Interesantno je da se do njega došlo prilikom prostog renovinaranja doma 1963. godine u gradu Derinkuju.

Kada je srušen jedan od zidova pećine, otkriven je prolaz ka podzemnom gradu koji je star nekoliko hiljada godina i seže u dubinu od oko 84 metra.

Koja je bila svrha ovog neverovatnog podzemnog grada? Kako su zapravo graditelji uspeli da izvedu tako zadivljujuću arhitekturu? Postoji preko 15.000 ventilacionih otvora širom grada koji dovode vazduh sa površine. Ovaj drevni podzemni grad je građevinska misterija jer predstavlja nešto što bi mi sa današnjom tehnologijom jedva mogli da napravimo.Derinkuju je neverovatno postignuće i još uvek je nemoguće dokučiti kako je drevni čovek uspeo da sagradi podzemni grad pre nekoliko hiljada godina.

Geološke osobine kamena iz Derinkujua su veoma važne, zapravo kamen je veoma mek. Zato su graditelji Derinkujua morali da budu veoma pažljivi dok su pravili podzemne odaje, postavljajući stubove koji su bili dovoljno jaki da podrže spratove iznad. Da to nije urađeno kako treba, čitav grad bi se urušio, a arheolozi do sada nisu pronašli nikakve dokaze o urušavanju u Derinkujuu.


Koja je mogla biti svrha ovog neverovatnog drevnog podzemnog grada koji je mogao da pruži sklonište za 20.000-30.000 ljudi? Istoričari veruju da je svrha grada bila da zaštiti stanovnike od invazije negde u periodu od 800. godine pre nove ere, ali većina njih se ne slaže sa tom teorijom, navodeći da bi čitav kompleks zahtevao ogroman inženjerski poduhvat.

Međutim, Derinkuju ima prosto neverovatan „bezbednosni sistem“ koji se sastoji iz hiljadu pokretnih vrata, sa kojim može da upravlja jedna osoba samo ako se nalazi unutar grada. Svaki od spratova ili nivoa može odvojeno da se zapečati.

Postoje mnoga pitanja o ovom drevnom gradu, a mnoga od njih i dalje nemaju odgovor. Ko je izgradio ovaj ogromni podzemni grad? Zbog čega je bio napravljen za 20.000 ljudi?

Neki istoričari i arheolozi veruju da su grad izgradili Frigijci, dok drugi smatraju da su to učinili Hetiti, a treći navode da je grad još stariji nego što se veruje.

Razlog zašto je na hiljade ljudi pokušalo da se sakrije u podzemlje su možda bile klimatske promene, navode neki od teoretičara. Mejnstrim klimatolozi veruju da je poslednje ledeno doba doživelo vrhunac pre oko 18.000 godina pre nove ere i da se završilo pre oko 10.000 godina pre nove ere.

Tako bi teorija o klimatskim promenama zaista mogla da bude tačna, a upućuje na jednu od najstarijih religija na Zemlji, zoroastrijsku religiju, prema čijim svetim tekstovima je veliki prorok Jima dobio zadatak da izgradi podzemno sklonište poput grada Derinkuju od nebeskog Boga Ahura Mazda, kako bi se narod zaštitio od ledenog doba.

Da li je to stvarno bila namena ove podzemne tvrđave ili je pravi razlog bio neki rat? Mnogi teoretičari tvrde da je logično da se podzemni grad napravi samo ako je u pitanju zaštita od nekog neprijatelja iz vazduha (vanzemaljci?).

Misterija grada Derinkuju će svakako naterati mnoge istoričare i istraživače da dugo raspravljaju o poreklu ovog drevnog podzemnog grada.

Webtribune.rs

Srednja Amerika. Srednji vek. Maje Inke Asteci

Najstarija od tri civilizacije koje su zauzimale prostor današnjeg Meksika, Gvatemale, Salvadora, Nikaragve i Perua su Maje. Početak njihovog života na području Gvatemale, Belizea i poluostrva Jukatan upisan je u predhristovski kalendar, dvije hiljade i šest stotina ljeta prije nulte godine. Njihov uspon zabilježen je oko 300. godine, a početak opadanja desio se devetstotih, toliko prije dolaska stranih osvajača.

I iako je ovaj narod jedini na američkom kontinentu u prekolumbijskoj eri imao potpuno razvijen pisani jezik, sastavljen od 800 piktograma, koji su predstavljali slogove ili cijele riječi i koji ni do danas nije potpuno dešifrovan, razvijenu umjetnost, arhitekturu, matematiku i astronomiju, po nekim pitanjima i nisu bili baš civilizovana civilizacija.



Savršeno izrađen trojni kalendar: građanski Haab od 365 dana uklopljenih u osamnaest mjeseci od po dvadeset dana, vjerski Tzolkin od 260 dana i onaj dugoročni, slavni, s početnom tačkom u 3114. godini prije nove ere koji nam je zbunio misli 2012. godine zbog krivih tumačenja. Ali imale su Maje još koječime da nam ne samo zbune, već možda malkice i slede te iste tokove misli.

Možda činjenica da nisu vjerovali u sistem pakla i raja poput nas, već je za nih podzemni svijet Šibalba bio mjesto početka i korjenja drveta života, na čijim se vrhovima, trinaest nivoa iznad zemlje nalazilo mjesto maglovitog neba, Tamoančan, zvuči ohrabrujuće. Ali činjenica da se kretanje od dna ka vrhu moglo skratiti i otići direktno u najviše sfere smrću na porođaju ili samoubistvom već i nije toliko šarena. Samoubistvo je bilo visoko cijenjeno, baš kao i njegova boginja, Ištab. Baš kao i krv. I ljudska žrtva.

Za razliku od Maja koje su živjele u gradskim zajednicama, nalik grčkim polisima, Asteci su imali izgrađeno carstvo na području današnje države Meksiko, koji narodu imena Meksika, ujedinjenom u carstvo 1427. godine, trideset i tri godine prije pada Bosne, duguje ime, dok narod Meksika današnju oznaku “Asteka” duguje osamnaestovijekovnom jezuiti i učitelju Francisku Havijeru i Aleksanderu fon Humboltu.

Predivni, savršeno uređeni grad, Tenočtiklan bio je Američka Venecija. Prepun kanala, srednjovjekova teritorija današnjeg Meksiko Sitija bila je čistija od bilo kog evropskog savremenika, sa sistemom dnevnog odvoza smeća. Iako nije sa sigurnošću utvrđeno kako je bez točkova, koje su Asteci stavljali na neke igračke, ali ih nikada nisu stavili u praktičnu upotrebu, izgrađen veličanstveni grad, pretpostavlja se da su kanali i čamci igrali glavnu ulogu u prenosu materijala.



El tajin Veracruz

Ali, kao i Maje, sem ljubavi prema zrnima kakaa, koje su u svojoj verziji spravljali u čokoladu, gorki napitak sa začinima, dijelili su ljubav prema sportu i krvi. U velikim količinama. I Maje i Asteci su imali svoju verziju nazovimo loptanja, koja je kod Asteka bila bukvalno borba na život i smrt.



Incan ruins Tambomachay

Rituali su često podrazumijevali i puštanje sopstvene krvi sječenjem i samopovrjeđivanjem, rituali koji su se nastavili sve do masovnog istrebljenja u kom je zahvaljujući Hernanu Kortezu stradalo preko četvrt miliona ljudi 1521. godine.
Na kraju tu su i malo čudne i malo manje bizarne Inke. Narod koji je brojao, prema procjenama, između četiri i četrdeset miliona stanovnika, nikada nije razvio pisani jezik pa jasno odakle i desetostruko različita tumačenja i proračuni.



Pre Incas Titikaka Peru

Narod današnjeg Perua imao je običaj da bebama veže povoje oko glave, dok su kosti mekane i u razvoju, kako bi im se lobanja izdužila i dobila “propisani” izgled. Na teritoriji dužine preko 5 200 kilometara, koju su zauzimali, povezali su se isprepletenim stazama, kojima su išle poruke s kraja na kraj zemlje, ali u nedostatku pisma i točkova, što će reći prevoznih sredstava, na put su slali ljude s porukama upisanim samo u sjećanje.



Machu Picchu



Machu Picchu..The finest stonework Royal Tomb

Savršenstvo koje su postigle ove civilizacije u gradnji fascinira.Vrlo precizno uklapanje kamena,i građenje monumentalnih
gradova,bez poznavanja cementa i maltera,ostavlja nas bez daha..uz pitanje..Kako?

Špiljski hramovi u Ajanti

Špilje Ajante (marathi: अजिंठा लेणी, Ajiṇṭhā leni) čini 29 špiljskih hramova isklesanih u stijenama Ajante u dvije faze, u 2. stoljeću pr. Kr. (za dinastije Satavahana) i u 5. stoljeću (za dinastije Vakataka). Oni su isklesani u stijenama klanca "U" oblika rijeke Waguma i u njima se nalaze neke od najljepših budističkih zidnih slika u Indiji. Zato su 1992. godine upisani na UNESCO-v popis mjesta svjetske baštine u Aziji i Oceaniji.


Ovo područje je od 2. stoljeća pr. Kr. bilo naseljeno budističkim svećenicima koji su ga napustili u 5. stoljeću, zbog napada hinduista. Špiljski hramovi su ostali zaboravljeni i vjerojatno bi potpuno propali da nisu tako zabačeni i skriveni od pogleda.

God. 1819. Britanska vojska je, prilikom lova na tigrove, zabilježila njihovo postojanje, nakon čega je otpočelo njihovo istraživanje. Uskoro su postale slavne po svojoj egzotičnoj lokaciji, impresivnoj arhitekturi, umjentičkim slikama i davno zaboravljenoj povijesti.



Plan hrama

Pored raskošno isklesanih portala, svaki hram je iznutra jedinstven i originalan. Obično su malo dulji nego širi i svaki na zidu suprotnom ulazu ima nišu u kojoj se nalazi skulptura Bude.

Većinu hramova (njih 20) dali su simultano isklesati lokalni vladari oko 475. god., uključujući npr. špilju I. koja ima veliku vihara dvoranu (koja je služila za život svećenika) sa svećeničkim sobama i chaitya (hindi za "sveta") sobu sa hramom Bude u pozadini. Zidovi glavne dvorane oslikani su u tehnici freske s osnovom urađenom u gipsu. Neke od slika prikazuju epizode iz Budinih života (tzv. "Jataka priče"), dok je ulaz uokviren s dva lika bodisatve. Bodisatve su prosvijetljena bića koja odgađaju nirvanu kako bi pomogli drugima da postignu isto prosvjećenje. Bodisatve se razlikuju od bude jer imaju kraljevski nakit i bogato su opremljeni delikatnim ornamentima. Ovi prikazi su slični starijima (5. st.) iz starog grada Sigiriya na Šri Lanki.



Naturalističko slikanje je u ravnoteži s blago toniranim bojama, a obrisni crtež koji je uvijek presudni element indijskog slikarstva, jasno ocrtava oblike. Tonske gradacije boja na tijelu stvaraju iluziju trodimenzionalnosti. Ova sinteza graciozne božanstvenosti i opipljive ljudskosti je tipična za indijsku umjetnost u razdoblju Gupta (320.-600.).



Bhaja pećina

Teotihuacan Mexico Piramid del Sol



Piramide de la Luna

Ako je piramide bilo jako teško izgraditi prije nekoliko tisuća godina, koliko je onda bilo teško ili čak i teže prije više od 13000g. bilo izgraditi Puma Punku?

Za Puma Punku se vjeruje da je nekad sadržavao veliku platformu i veliku građevinu koja se sastajala od četri zasebne strukture koje su se nalazile na toj platformi. Unatoč svojoj veličini i veličanstvenosti, danas su ostale samo ruševine za koje se vjeruje da ih je prouzročio neki kataklizmični događaj jednom u dalekoj prošlosti. Veliki, masivni potres? Možda komet koji se previše približio Zemlji? Opči potop Biblijskih razmjera? Sve su to mogli biti uzroci nestanka tako velike građevine koja je sada samo ruševina znana kao Puma Punku!

Ne samo da postoje dokazi koji upućuju na kataklizmični potop, nego tamo postoje i mnogobrojni dokazi koji potvrđuju teoriju da su ljudi tamo živjeli u vremenima mnogo prije potopa. Biblijski potop se najvjerojatnije dogodio prije nekih 12 000g. I postoje mnogobrojni dokazi kao alati, kosti i drugi materijali koji su se pronašli u mulju oko korita rijeke koja je nekad tamo tekla, a koji ukazuju da su civilizirani ljudi živjeli na tome području mnogo prije potopa. Od ostalih dokaza koji postoje zanimljive su rezbarije u kamenu bradatih ljudi, koji po svojoj konfiguraciji i konstrukciji nisu mogli biti iz tog područja, odnosno iz Anda, a ipak se nalaze na cijelom lokalitetu(u rezbarijama na tom području).



Što čini ruševine unikatnima?

Vrlo je nevjerojatno da je kamenje iz Puma Punkua rezano sa kamenim alatima iz paleolitika iz kojeg su ruševine nastale. To bi bilo jednostavno nemoguće. Jer ipak tu se radi o granitnim blokovima, koje je i danas vrlo teško obraditi, a kamoli ovako nešto napraviti. Ovakva preciznost obrade zahtjeva minimalno dijamantne glave na brusilicama, a kako kažu oni koji su ih uživo vidjeli, riječ je tu bila o laserskoj preciznosti rezanja.

Postavlja se pitanje, ako nisu koristili dijamantne za precizno rezanje tog kamenja, pa što su onda koristili?

Ne samo da je granit ko materijal jaaaaaako težak za obradu, nego je i ekstremno težak za prenošenje i transport. Jedan blok sa tih ruševina ima preko 800 tona. To je veliko kamenje i jako je teško. Najbliži kamenolom je udaljen 20-ak kilometara od ruševina. Sad pokušajte zamisliti način na koji su ti drevni ljudi mogli vuč tolike blokove kamena, a kako smo napisali jedan je težio preko 800 tona. To ne mogu ni današnje najveće dizalice i zato je to ogromna misterija na koju moderna građevina ne može dati odgovor. Nakon pregleda ruševina i materijala, odnosno granita koji je tamo zatečen današnji građevinarti i znanstvenici su zajednički zaključil da jednostavno ne postoji način na koji bi se to dalo rekonstruirati, a ako bi i postojala šansa to bi bilo ekstremno skupo sa vrlo neizvjesnim krajem. Za ruševine se pretpostavlja da su nastale negdje poslije ledenog doba, nemoguće je točno datirati jer se ne radi o organskim predmetima.

Ti drevni ljudi su po svemu sudeći trebali biti vrlo sofisticirani, poznavali su astronomiju, geometriju i vrlo naprednu matematiku. Ipak nigdje ne postoje pisani dokazi o tome. Da bi se izgradila građevina kao Puma Punku trebalo bi napisati mnogo nacrta i planova, kao i danas kad arhitekti moraju crtati građevine mnogo prije njihova nastanka, ali nigdje nije pronađen niti jedan jedini papir koji bi govorio o tome.



Da li su onda imali neku vrstu moderne tehnologije koje je jednostavno nestala?

Postoje karte koje su pronađene na drugim lokacijama Južne Amerike navest ćemo ovdje samo dvije koje su najzanilmjivije Piri Reis (1513g.) i Oronteus Finaeus (1531g.) koju su pronašli europski istraživaći. Ne samo da su te karte precizne, nego se sumnja da su to kopije puno starijih karata kojima se tokom vremena izgubio trag.

Te karte pokazuju obalu Južne Afrike, rijeke, čak i neke dijelove Antartike koja uopće nije mapirana sve do 1818g. Te su karte reljefne i pokazuju jako puno detalja koji su vrlo precizni. Mnogi kartografi ne vjeruju da su te mape mogle nastati bez avionskog preleta, odnosno bez snimke iz zraka.

Možemo samo zamisliti kojim su znanjem baratali drevni ljudi i što su sve bili u stanju napraviti?

Biblija spominje opči potop koji je pobio sve osim Noe i njegove obitelji. Neke starije legende govore da su Zemlju u drevnoj prošlosti pogodila četri kataklizimična događaja koja su svaki puta pobila većinu živih biča koja su tada živjela na zemlji.

Da li je moguće da se to dogodilo i ljudima koji su živjeli u Puma Punku-u?

Odgovor na to pitanje je do dana današnjeg ostao samo drevna misterija koja nam puni maštu, ali i postavlja pitanja.

{gallery}PumaPunku{/gallery}

Stari Egipat..Hram u Karnaku



Kompleks hramova, uvećavan i menjan mnogo puta, odražava promenljivu sreću Egipatskog carstva.
Gradnja je počela u 16. veku pne. Oko 30 faraona je dalo doprinos u izgradnji hramova.
Glavni deo hrama (Amonova sekcija) podignut je u doba Osamnaeste dinastije.

Kamen peščar za izgradnju haramova i stubova dovlačen je iz kamenoloma Gebel Silisila, oko 150 kilometara južnije.

Podeljen je na tri zidovima odvojena dela koja su posvećena bogovima:

Amonu (centralni i najveći deo hrama, jedini koji je otvoren za posete)
Mentuu (tebanski bog-ratnik)
Mutu (božanska supruga boga Amona)



Aleja sfingi na ulazu u hram u Karnaku

Tu su još Atonov hram i hram Amenhotepa IV (srušen posle njegove smrti). Nekoliko aleja sfingi (sa ljudskim ili ovnujskim glavama)
spajaju Amonov i Mutov deo hrama sa hramom u Luksoru.

Hram u Karnaku je čuven zbog svojih 134 masivnih stubova organizovanih u 16 redova u Sali stubova.
Od njih su 122 stuba visoka 10 metara, a preostalih 12 stubova su visoka 21 metar, sa prečnikom od preko tri metra.
Arhitravi na vrhu ovih stubova teški su 70 tona. Još nije sasvim jasno kako su Egipćani podigli ovako teške konstrukcije na tu visinu.
Jedna teorija je da su korišćene poluge, a druga je da su korišćene rampe od cigle i blata.

Hram ima čak 10 pilona (monumentalnih kapija), odvojenih palatama i dvoranama.

Salu stubova su sagradili faraoni Seti I i Ramzes II. Ona ima površinu od 4.850 kvadratnih metara.

Car Konstantin je 356. naredio zatvaranje svih paganskih hramova u Rimskom carstvu.
Do tada je hram u Karnaku već bio uglavnom napušten. U njegovim ruševinama nastale su hrišćanske crkve.
Prvi savremeni evropski opis Karnaka potiče iz 1589. Načinio ga je nepoznati Venecijanac.
Evropljani su posetili i opisali hramove u Karnaku u 18. i 19. veku.



Stela iz Karnaka, fotografija iz 1850.

Jermenija, hram Garni

Plan bogate starorimske kuće

Ancient India


Costel feliz de la Roca Spain


Lichtenstein Castle Germany

Caral Peru


The archaeological complex of Caral, 5,000 years old, is considered the oldest city in America; It is also one of the oldest on the planet.
Caral was contemporary with other well-known civilizations such as Mesopotamia, (Sumerian) China, Egypt and India; they also developed 3000 years before the Mayans.

Persepolis današnji Iran

Monolitni hram u Masroor Indija

Gamzigrad-Felix Romuliana "250-311"



Ostaci gorostasnih kula i bedema carske palate Felix Romuliana ukazuju na moć njenog graditelja, rimskog imperatora Galerija,
sahranjenog na brdu iznad svog doma u današnjoj istočnoj Srbiji.Monumentalna carska palata Felix Romuliana nastala je kada je
rimski imperator Gaj Valerije Galerije Maksimijan, pred kraj svoje vladavine odlučio da se povuče u rodni kraj.

To arheloško nalazište, ovde poznato kao Gamzigrad, nalazi se blizu Zaječara, u istočnoj Srbiji, i od 2007. godine je na listi svetske baštine UNESCO.



Luksuznu carsku palatu, Galerije (250-311), među tadašnjim podanicima poznat i kao “govedar”, posvetio je svojoj majci, Romuli.
Kao varvarka, Romula je pred naletom Karpa pobegla sa leve obale Dunava u Priobalnu Dakiju i udala se za čuvara stoke,
zbog čega će kasnije njen sin dobiti nadimak Armentarije (lat. Armentarius – govedar), koji će ga pratiti i kada postane imperator

Gaj Valerije je majci u čast sazidao grandiozni dvorski kompleks, opasan bedemom od 20 odbrambenih kula, koji je sam car nazvao Romuliana.

Grad su činili carska palata Felix Romuliana, mali hram, veliki hram i terme sa spoljnom fortifikacijom, sistemom kula i odbrambenim zidovima.
Objekti su bogato ukrašeni freskama, mozaicima s figuralnim i geometrijskim motivima i ukrasima od velike istorijske i umetničke vrednosti.
Palata pripada posebnoj kategoriji rimske dvorske arhitekture i predstavlja njen najočuvaniji primer.

Granitni spomenici i stene legendarnog Maču Pikčua, svetog grada Inka, mogu nestati u narednim decenijama zbog razmnožavanja bakterija i algi koje uništavaju granit, objasnili su hemičari i biolozi u članku za časopis „Sajens of total envajronment“.

„Ovi mikroorganizmi, kao i alge i gljive, prodiru u zidove kroz pukotine i razna oštećena mesta. Oni se vezuju za površinu granita i počinju da isisavaju minerale iz njega, postepeno uništavajući stenu. Ovi slojevi se rasipaju, tako da kamen postepeno nestaje“, objašnjava Hektor Morilas, hemičar sa Univerziteta u Bilbau. Carstvo Inka je bilo najveće i najmoćnije u Novom svetu sve dok na te prostore nisu došli španski osvajači koji su zauzeli teritoriju današnjeg Perua, velike delove Čilea i Ekvadora, kao i male delove Argentine i Bolivije.

Država Inka nastala je početkom 13. veka, a samo 200 godina kasnije njena populacija dostigla je 10 miliona, a njihova teritorija je u to vreme bila najveća. Carstvo Inka je interesantno sa istorijske tačke gledišta jer nije imalo tipične osobine svih drevnih i savremenih imperija Starog sveta. Inke nisu imale pismo, zakone, novac, metalurgiju i sistem računa, kao ni „klasične“ feudalne ili despotske odnose između vladara i podanika.

Prema svojoj teritorijalnoj strukturi carstvo Inka je ličilo na saveznu državu — činile su je četiri velike regije i oko 86 provincija, na čijim su teritorijama živeli posebni narodi sa svojim kulturama i karakterističnim lokalnim upravama. Mnogi od njih su se dobrovoljno priključili zajednici, a druge je pokoravala vojska Inka, ali su se oni u oba slučaja postepeno asimilovali sa „velikom kulturom“ Inka. Jedan od prvih takvih „subjekata federacije“ bila je takozvana Sveta dolina — planinska regija koja se nalazila u susedstvu prestonice Kusko, koji su Inke osvojile još u prvom milenijumu naše ere. Simbol njene asimilacije je čuveni grad Maču Pikču, koji je sagradio jedan od poslednjih „sinova Sunca“ vek pre najezde konkvistadora. Prema rečima Morilasa, arheolozi su odavno primetili da se stanje mnogih građevina na teritoriji Maču Pikčua primetno pogoršalo tokom proteklih decenija. Mnogi naučnici su počeli da povezuju njihovu degradaciju sa činjenicom da je površina pokrivena mikrobima. Ostali istraživači, naprotiv, veruju da mikrobi štite Maču Pikču od rušenja, sprečavajući kišne kapi i razne agresivne supstance iz vazduha da dođu u kontakt sa granitom. Morilas i njegove kolege su proverili koja od te dve teorije je bliža istini, nakon što su temeljno proučili stanje takozvanog „Svetog kamena“.

Naučnici su pomoću specijalnog mikroskopa pregledali artefakt i sakupili uzorke mikroba sa površine kamena i odvojili su mikroskopski fragment stene. U laboratoriji su proučili hemijski sastav mikroba koji su pronašli na kamenu. Ispostavilo se da na površini i u unutrašnjim slojevima granita postoji veliki broj lišajeva, algi i cijanobakterija, koje razgrađuju granit i hrane se proizvodima raspada. Istraživači su njihove tragove pronašli i u dubljim slojevima, od 20 do 50 mikrometara, što je dovelo do toga da se kamen rasloji i pretvori u prašinu. Problem je u tome i što se granit pokazao kao porozan materijal, što olakšava preživljavanje mikroorganizama.
Morilas je rekao da njegov tim sada procenjuje stanje svih građevina u Maču Pikčuu. Naučnici pokušavaju da otkriju kako da ih zaštite od daljeg uništavanja, a takođe istražuju da li je „invazija“ mikroorganizama prouzrokovana prethodnim neuspelim pokušajima obnavljanja građevina.

(Sputnjik)