Pejzažna arhitektura

Pejzažna arhitektura je umetnost oblikovanja prostora . Pejzažna arhitektura je spoj mnogih disciplina kao što su botanika, hortikultura, umetnost, arhitektura, industrijski dizajn, ekologija, mehanika tla ali i geografija i psihologija. Posao pejzažnog arhitekte može uključivati sve od projektovanja javnih parkova pa do uređenja okoline škola i univerzitetskih kompleksa kao i okoline poslovnih zgrada i četvrti, od uređivanja stambenih kompleksa i blokova pa do projektovanja infrastrukture i upravljanja velikim nenaseljenim, divljim regijama koje su često nacionalni parkovi ili drugi rezervati prirode.

Pejzažna arhitektura kao izdvojena disciplina javila se tek u 19-tom veku. Pre toga je pejzažna arhitektura bila isključivo sastavni deo generalnih planova i projekata okućnica i bašti vila imućnijih građana, palata i kraljevskih poseda, religijskih kompleksa i javnih i upravnih objekata. Raskoš i ekstravagancija nekih od ovih parkova su uveliko poznati, kao što je, na primer, slučaj sa parkovima građenim za Luja XIV. Ipak, iako izuzetno kompleksni i više nego zahtevni, projekti parkova su u to vreme smatrani tek baštenskim dizajnom.
Tokom 19-tog veka javlja se sve veća potreba za detaljnim urbanim planiranjem i kao jedan od rezultata te potrebe javlja se pejzažna arhitektura kao disciplina i delatnost. Zanimljivo je napomenuti da je upravo u drugoj polovini 19-tog veka nastala serija parkova od kojih pojedini i dan danas imaju ogroman uticaj na pejzažnu arhitekturu. Jedan od tih parkova je i Central park u Njujorku.



Postojali su različiti trendovi u pejzažnoj arhitekturi. Od kitnjastih vrtova baroka preko monumentalnih i minimalističkih skverova i parkova pa sve do današnjih dana, pejzažna arhitektura razvijala se uporedo sa drugim granama dizajna i prostornog oblikovanja istovremeno prateći trendove u ovim oblastima.

mnogo lepo zaista ali
evo imamo i mi čime da se pohvalimo
a to su žirafe na topčiderskoj zvezdi od kojih jedna pase travu druga gladuje jer ne ume da se sagne a treća je na popravci od novembra 2016 nikako da je rekonstruišu. svakog dana prolazim pored njih i divim se umeću naših pejzažnih arhitekata koji su ih napravili

- - - - - - - - - -

Kuma nedavno doktorirala pejzaznu arhitekturu....bas sam ponosan na nju

Versaj

Horniman Gardens London

“Da biste videli svet u zrnu peska, poetski uvid u William Blake-a, trebate pronaći odnos između velikog i malog, nauke i duhovnosti, svemira i krajolika”
Charles Jencks.

Charles Jencks je američki arhitekta, teoretičar, kritičar, arhitekta vrtova, a ujedno i dizajner (pejzažna arhitektura). Poslednje četiri godine Jencks živi i radi u Britaniji, a njegove knjige o istoriji i kritikama modernizma i postmodernizma spadaju među najčitanije u arhitektonskim krugovima.

Jedan od najpoznatijih Jencksovih radova je ‘The Garden of Cosmic Speculation’ u Škotskoj, dizajniran 1988. godine i posvećen njegovoj pokojnoj supruzi. Vrt je inspirisan naukom i matematikom, sa skulpturama koje predstavljaju crne rupe i fraktale. U ovom vrtu se ne mogu pronaći brojne biljke, već arhitektonski prikazi matematičkih formula i naučnih fenomena. Ostali Jencksovi vrtovi i dizajni krajolika se mogu pronaći širom sveta, sve od Indije pa do Pekinga.

Nina:

“Da biste videli svet u zrnu peska, poetski uvid u William Blake-a, trebate pronaći odnos između velikog i malog, nauke i duhovnosti, svemira i krajolika”
Charles Jencks.

Charles Jencks je američki arhitekta, teoretičar, kritičar, arhitekta vrtova, a ujedno i dizajner (pejzažna arhitektura). Poslednje četiri godine Jencks živi i radi u Britaniji, a njegove knjige o istoriji i kritikama modernizma i postmodernizma spadaju među najčitanije u arhitektonskim krugovima.

Jedan od najpoznatijih Jencksovih radova je ‘The Garden of Cosmic Speculation’ u Škotskoj, dizajniran 1988. godine i posvećen njegovoj pokojnoj supruzi. Vrt je inspirisan naukom i matematikom, sa skulpturama koje predstavljaju crne rupe i fraktale. U ovom vrtu se ne mogu pronaći brojne biljke, već arhitektonski prikazi matematičkih formula i naučnih fenomena. Ostali Jencksovi vrtovi i dizajni krajolika se mogu pronaći širom sveta, sve od Indije pa do Pekinga.

Kliknite za proširenje...

Charles Jencks je verovato da arhitektura moze da ostavi veliki trag na zdravlje, sto i ja verujem, a te slike to i dokazuju...

Pejzažni stil

Zbog prenatrpanosti figura i veštačkih materijala u renesansnom i baroknom stilu, javila se potreba kod ljudi da se vrate prirodi pa se izrodio se pejzažni stil. Pejzažni sil se javio najpre u Francuskoj i Engleskoj da bi se kasnije proširio na ostatak sveta, pa se i danas kao takav izučava i projektuje u cilju uspostavljanja balansa između čovekovih aktivnosti i potrebe za očuvanjem životne sredine.



Glavne odlike pejzažnih vrtova su to da se unose prirodni materijali, umesto fontana, grade se potoci, biljke se ne orezuju i ne sade u redove, već se prave nepravilne grupacije, gde svaka biljka ima dovoljno prostora da razvija svoj habitus, travnjaci se postavljaju na neravne terene, nepravilnog su oblika, staze su od rustičnih materijala, najčešće samo utabana zemlja, izbegavaju se stepenice i potporni zidovi.Postavljaju se cvetne grupacije, nepravilno oivičene, sa puno osvrta na slaganje boja i visina...

Pejzažna arhitektura datira jos iz doba Starog Egipta pa do danasnjih dana

Egipatski vrtovi

Imali su razvijene mreže kanala za navodnjavanje, pa su tako uspešno uzgajali vinovu lozu, voće, povrće, i žitarice za vreme sušnih perioda.
Tako stečena iskustva, kasnike koriste za gajenje vrtova.
Vrtovi su imali pravilan geometrijski oblik,bili su podeljeni na manje pravougaone i kvadratne površine, koje su bile razdvojene ogradicama od sušene opeke ili žive ograde. Samo jedan deo vrta je bio namenjen za uživanje.
Gajili su samo korisne biljke: masline, smokve, narove, urme… to drveće su sadili u pravilnim redovima. Od cveća su najviše koristili vrste jarkih boja i opojnih mirisa.

Glendurgan Garden Maze Cornwall, England

Renesansni vrtovi

Dolazi do preporoda antičke kulture, ljudi počinju da žive i izvan gradova gde su radi svog uživanja gradili vrtove.
Renesansne vrtove odlikuje veliki broj kaskada, zidova, stubova, fontana, skulptura, ima jako mnogo vodenih površina.
Ovaj stil se mnogo odaljio od prirode, postao je bliži arhitekturi.
Naj poznatiji vrtovi renesansnog stila su: Vila Deste u blizini Rima, Vatikanski vrtovi, vila Medići (Firenca), vila Gambrija, vila Alon Brandini…

Barokni vrtovi

Odlike ovih vrtova su: bogatstvo, raskoš, upotreba skupih materijala, prenatrpanost detaljima, ornamentalnost i grandioznost.
Glavni deo vrta je takozvani parterski cvećnjak.
On je obično izveden od vrlo komplikovane geometrijske šare, koja je oivičena nisko orezanom živom ogradom, cvećem ili ukrasnim kamenjem. U sredini se nalazi fontana ili neka skulptura.
Barokni vrtovi su veoma velikih dimenzija, naročito se ističe velika dužina staza, drvoreda, redova, skulptura, pa se tako postiže još veći vizuelni efekat dubine terena.
Naj poznatiji barokni vrt je Versaj kod Pariza, građen za Luja 14. 1661-1668 godine, park Sent Džems u Griniču (Engleska), Belver Šenburn (Austrija), Ninfenburg (Nemačka), Carsko Selo, Letnja Bašta, Pavlovski park (Rusija)

Vrtovi u Italiji



Vrt Barberini u zamku Gandolfo u blizini Rima

Papina letnja palat Gandolfo nedavno je otvoren za ljubitelje vrtova. Vrtovi su smešteni na jugozapadnoj obali jezera Albano na ruševinama antičke rimske vile. Za njih je karakterističan veliki belvedere i savršeno obrezan parter i jedan je od retkih vrtova koje možete posetiti i diviti im se tokom kiše zahvaljujući natkrivenim prolazima.

Vila Reale di Marlia u Toskani
Kraljevski vrt Marlia čija je prva vlasnica sestra Napoleona Bonaparte princeza Elisa Baciocchi, nedavno je restauriran. Luksuzna zelena površina posađena u 17. veku proteže se od renesansne vile do jezera. Drveće, žbunje i kamelije krase ovaj vrt, a tu su i zadivljujuće fontane.

Water Garden at Buscot Park Oxfordshire England designed by Sir Harold Peto 1904

Vrtni grad




Vrtni grad je koncept u urbanom i prostornom planiranju koji je prvi put izložen 1898. godine u knjizi Ebenizera Hauarda Sutra: miran put ka stvarnoj reformi, da bi 1902. godine autor objavio neznatno izmenjeno izdanje ove knjige pod nazivom Vrtni gradovi sutrašnjice. Vrtni grad predstavlja naselje novog tipa koje treba da objedini prednosti života u selu i života u gradu i ponudi rešenje za probleme prouzrokovane ubrzanom urbanizacijom, depopulacijom sela i nekontrolisanom gradnjom u suburbanim zonama.
Koncept vrtnog grada podrazumeva objedinjavanje urbanih funkcija i javnih službi i neposrednog kontakta s prirodom kroz izgradnju niza malih gradova – satelita, ograničene veličine i kontrolisanog rasta, u poljoprivrednoj zoni oko velikih gradova. Vrtni gradovi su bili zamišljeni i planirani kao samodovoljni gradovi za 32.000 stanovnika, okruženi zelenim pojasom, sa uravnoteženim rasporedom stambenih, industrijskih i poljoprivrednih zona. Princip samodovoljnosti omogućava da stanovništvo vrtnog grada u njemu obavlja većinu svojih aktivnosti.



Letchworth plan grada 1903





Struktura vrtnog grada
Prema originalnom Hauardovom planu, vrtni grad ima površinu od 6000 jutara i približno ga nastanjuje 32.000 stanovnika.. Prostorna organizacija ovog grada je kružnog oblika - iz centralnog gradskog dela (vrt sa trgom i javnim zgradama, koje okružuje park u obliku prstena, i pet avenija) zrakasto bi se širilo šest bulevara, deleći grad na šest jednakih stambenih delova. Svaki stambeni deo bi imao po jednu školu i oko 5000 stanovnika. Stambeni pojas bi okruživala avenija, odvajajući ga od industrijskog pojasa, na koji bi se potom nadovezivao pojas namenjen poljoprivredi i rekreaciji. Problem prekomernog stanovništva bi se rešavao osnivanjem novih vrtnih gradova, ali tako da se ne ugrozi zona vrtova. Povezivanjem vrtnih gradova predviđeno je stvaranje mreže gradova u zelenilu za ukupno 250.000 stanovnika.
Radijalna skica koju je Hauard predložio treba da bude prilagođena konfiguraciji terena. Inicijalni Hauardov koncept razradio je i prilagodio regionalnom planiranju Frederik Osborn.



Howard, koncept vrtnog grada




Realizovani projekti
Ovaj koncept je izuzetno značajan jer je nastao u vreme kada je sistematizovani razvoj urbanizma kao naučne discipline i prakse uređenja gradova bio u začetku. Koncept vrtnog grada je prethodio pokretu novih gradova koji se razvio posle Drugog svetskog rata, a značajan je i sa aspekta razvoja ekologije i podizanja ekološke svesti krajem 20. veka.
Neposredni rezultat višedecenijskih napora Ebenizera Hauarda da obezbedi zakonodavnu i finansijsku potporu države i da angažuje privatni kapital bila je izgradnja dva vrtna grada – Lečvorta (1903) i Velvina (1920). Pored toga, njegove ideje predstavljaju osnovu za niz urbanističkih rešenja za vrtna predgrađa (Hempsted, 1909) koje su tokom prvih decenija XX veka izveli Bari Parker i Rejmond Anvin – arhitekte koje je Hauard angažovao da urade projekat za prvi vrtni grad, Lečvort.
Sagledan u istorijskoj perspektivi, vrtni grad je jedan u nizu urbanističkih koncepata koji su nastali kao reakcija na nehumane i nehigijenske uslove života u radničkim naseljima. Taj niz počinje idejama socijalista-utopista (falange kao male radničke opštine), a kulminira masovnom industrijskom izgradnjom socijalnih stanova, započetom u periodu između dva svetska rata (projekti Ernsta Maja realizovani u Frankfurtu 1926–1930). Hauardove ideje su u Velikoj Britaniji predstavljale polaznu osnovu za planiranje novih malih gradova i uređenje predgrađa – namenjenih, pre svega, srednjem sloju; u širim razmerama, to je prvi urbanistički koncept koji je eksplicitno ukazao na značaj zelenih površina u modernim industrijskim gradovima.
Mnoge evropske zemlje su primenjivale varijacije ideje vrtnog grada. U Nemačkoj je, na primer, na tim principima izgrađeno predgrađe Helerau u Drezdenu 1909. godine. Ovaj koncept je prisutan, u celosti ili delimično, i u mnogim drugim delovima sveta (u SAD, Kanadi, Švedskoj, Japanu, Izraelu itd.), a značajan je i zbog svog uticaja na koncepte koji su se pojavili kasnije. Primena ove ideje je bila najintenzivnija u prvih 60 godina dvadesetog veka.



The First Garden City Museum_



Welwyn, vrrtni grad



Welwyn, vrrtni grad



Heathgate London

Zamak Visconti

Ovaj očaravajući zamak iz 14. veka još uvek je u vlasništvu porodice Visconti. Italijanski parter je živopisan i uredan sa statuama na pijedestalima.
Ruže daju boju i raznovrsnost vrtu leti, a tu je i dečija kućica za igru.