- Poruka
- 68
U VEZI TOGA ŠTO JE TEORIJA A ŠTO HIPOTEZA, A ŠTO NAUČNA HIPOTEZA A ŠTA METAFIZIKA
♦h i p o t e z a
Hipoteza, υπόθεση, je pretpostavka. Radna-h i p o t e z a je, da kad nešto mora biti ili tako ili onako, uzimamo, u planu eksperimenta, da provjerimo to da li je tako, a ne to da li je onako, iako rezultat daje istinu o tome kako je. Naučna h i p o t e z a je ona h i p o t e z a koja može (dokazano) biti provjerljiva.
♦n a u č n o s t
Zamorno za čitanje, ali da mi bRu zLi ne nađe rupu u znanju, koje nemam. Da izbjegnemo subjektivnost u hipotezama, moramo utvriti baš operacionalne definicije pojmova u hipotezi. Recimo, ako oćemo da ispitujemo nešto u vezi učenja, i to na lavirintu, moramo imati operacionu definiciju učenja i lavirinta. Za lavirint bi ona bila ono što ga razlikuje od drugih vrsta učenja (operaciono, A-uslovljavanje, B-uslovljavanje). Recimo A-uslovljavanje je uslovljavanje koje se odnosi na autonomne ili autoimune karakteristične reakcije organizma, žljezde, glatko mišićno tkivo (tkivo koje ne kontroliše volja, osim u slučajevima meditacije, "metode progresivne relaksacije", biofidbeka itd.), i procesi metabolizma neki: operaciona definicija, B-uslovljavanje: uslovljavanje onoga što ima veze sa skeletnom muskulaturom, onom na koju djeluje volja. Lavirint, operaciona definicija: ono gdje se uče sekvence pravilnih reakcija, čije učenje nije postepeno nagrađivano, kao u Skinerovom oblikovanju.
♦m e to o d (provjere hipoteze)
Eksperiment je, kao i studija slučaja, i drugo (npr. opservacija, posebno vidi "etološka opservacija" ako nađeš na net), je metod provjere hipoteze.
♦S - R∙∙∙d e f i n i c i j a∙∙∙e k s p e r i m e n t a
Svaki e k s p e r i m e n t se sastoji od eksperimentalne varijable, tj. nezavisne varijable - one koju variramo i držimo kontrolisanu, kvantitativno, kvalitativno...i zavisne varijable, koja je ono što se mijenja pod dejstvom (pretpostavlja se, vidi dalje) e k s p e r i m e n t a l n e, reakcija subjekta (ispitanika, ako je u pitanju psihologija, mozga nekog naučnika, ako je u pitanju neurologija i t. s.) iz date populacije, a p o p u l a c i j a: ono iz čega se izabira uzorak (broj, "masa" ispitanika) (koji, uz to rečeno, treba da bude reprezentativan, metodom slučajne selekcije, ili dr. metodama, onom koja će pružiti najveću reprezentativnost, na pr. W. Sheldon je radio sa oko 2000 ispitanika u jednom eksperimentu).
♦e k o l o š k a ∙∙∙v a l i d n o s t
Ekološka validnost je obavezna za psihološke eksperimente, jer ona objezbjeđuje razlog za ili protiv toga da se misli da laboratorija imitira stvarnu, egzistencijalnu prirodu fenomena u svakidašnjosti ili slučaju koji nas zanima..
♦t u m a č e nj e ∙∙∙e k s p e r i m e n t a
Konfundirajuća varijabla je ono što pored/ili ustvari u potpunosti ima dejstvo na z a v i s n u .v a r i j a b l u, iako mi (ustvari) mislimo da je to e k s p e r i m e n t a l n a, a to nije ona, nego konfundirajuća. Primjer za ovo je eksperiment u kome eksperimentatori sami glume kako su dobili električni šok kao kaznu za učenje loše od ispitanika voluntera kojima kazaše da provjeravaju dejstvo kazni na učenje (koji nisu), bilo je ovako, recimo, i pisalo je pored količine V još i to što to izaziva, recimo: "50 V (izaziva jake bolove), 100 V (izaziva oštećenja koja traju jedan dan, i jake bolove), 250 V (izaziva oštećenja polutrajna), 400 V (izaziva oštećenja trajna)" a k o n f u n d i r a j u ć a .v a r i j a b l a je to da sam ispitanik (nesvjesno, ili svjesno) zna da se eksperimentator folira, što daje neprimjenjivost rezultata eksperimenta. Dakle, intenzitet elekrošoka tu nije mjera sadizma/agresivnosti s u b j e k t a. Zato su i ispitanici davali šokove koji prelaze i ovo zadnje od 400 V, recimo.
♦i z v o đ e nj e ∙∙∙z a kj u č k a
Da bi se iz eksperimenta izveo zaključak neophodna je INTERPRETACIJA DOBIJENIH REZULTATA, kao provjera njihovog statističkog značaja, ili drugog, ono što govori koliko je rezultat apodiktična/apsolutna istina a koliko slučajnost.
Stepen kontrole eksperimenta je ono što varira, jer neki eksperimentatori su ili aljkavi, ili "zbor zbore kad ne mogu zborit" jer rade eskperimente iako nemaju dovoljno para da obezbijede dovoljnu kontrolu laboratorije, a Pavov je poznat po kontroli izuzetnoj, jer je u "kuli tišine", najtišoj situaciji, izlagao nešto, dok je pas vezan sa "kaiševima", i u "tačno određeno vrijeme" itd.
♦r e l a c i j a (p o v e z a n o s t) ∙∙∙m e t o d e∙∙∙i∙∙∙p r e d m e t a∙∙∙i s p i t i v a nj a
♦p r i m j e r (a)
Sa druge strane, metoda studije slučaja (Frojd, poznat po njoj) omogućuje da predmet ispitivanja postane i ono što inače ne bi moglo to da bude u laboratorijskim uslovima, na pr. tajne nečije. Psihologija mora da bude i nauka o tajnama, iako bihejvioristima i kognitivistima i kognitivno-bihejvioralim, a i konekcionističi orijentisanim psiholozima to i ne pada na pamet, kamo li Ruskoj fiziološkoj školi. Pod tim uslovima, on je dao apsoultne i s t i n e o procesu konverzije, o i n t e r p r e t a b i l n o s t i sna (Tumačenje sna I, Tumačenje sna II, O snu, San i okultizam i dr.), a eksperimentalno, on je tako otrkio i vezu okultizma sa snovima, čime je metafizičku dimenziju dodatne jačine nijanse dobila njegova ioanko već metafizička psihoanaliza.
♦p r i m j e r (b)
Etologija je apsolutno e k o l o š k i .v a l i d n a jer ona ispituje ponašanje životinja u uslovima u kojima one nisu svjesne eksperimentatora, i na njihovom prirodnom mjestu života a ne u laboratoriji. Recimo, kad ptica o ne vidi, mi joj, sa h i p o t e z o m da će da snosi iako vidi da je dno gnijezda izbušeno, isijecamo dno gnijezda. Zato su Timbergenovi zaključci o životinjama tako značajni i opaki.
♦t e o r i j a
Je dokazima putem metode neke (nabrojali smo, nabrojaću sve) kada se utvrđene činjenice uzmu, dakle, kada se uzmu činjenice, i na osnovu njih se formira pretpostavka o objašnjenju nekog fenomena. Dakle: hipoteza, provera hipoteze, tumačenje rezltata, formiranje modela na osnovu rezultata (to zadnje je teorija). Njena vrijednost, tj. jedna od njene vrijednosti je u prediktabilnosti, tj. tome što nam omogućava znanje o tome što će se desiti ako izazovemo situaciju A, neko B. Druga vrijednost može da bude u tome što ima praktičnu primjenu, kao psihoanalitičke teorije. PSIHOTERAPIJE nisu igra, kako misli necijenjeni eklekticista "bRu zLi" i nije dovoljno da raspolažemo sa znanjima o, recimo, 5 teorija sa 100% prediktabilnom vrijednošću, da bi se upustili u ispravljanje nečega, jer se često dešava iznenađujući faktor, kao što je za Brojera (Breuer) i Frojda to bio fenomen transfera, baš zbog koga je Brojer morao da se premjesti sa ženom u drugi grad, jer je pacijentkinja, iako joj je pomogo, počela odjednom da priča kako joj je on "onomad" napravio dijete.
m e t o d e:
♣Studija slučaja (najpouzdanija)
♣Eksperiment
♣Laboratorijska opservacija
♣Ekološki valdina opservacija
♣Metoda testa (zadavanje upitnika, testova ili intervjua)
♣Metoda dnevnika (istine izvučene iz, jako korisne stvari, dnevnika. Recimo istraživanja o memoriji gdje neko provjerava pouzdanost i lažnost sjećanja na osnovu dnevnika u kome je piso osnovne događanjee svakog dana u toku od 3 godine u Kognitivnoj psihologiji)
♣Analitička metoda - to je primjena dijajektičke filozofije (one koja razmatra dejstvo suprotstavljenih sila unutar subjekta na njegovo ponašanje, u psihologiji). ♣Kombinacija analitičke metode sa opservacijama daje i n t e r p r e t a c i j e, suštinu psihoanalize.
♣Metoda potpune indukcije i dedukcije - indukcija: polaženjem od pojedinačnih slučaja (nepotpuna: ne svih/ne znamo da li svih, potpuna: svih) zaključivanje o opštem, apstraktnom ili generalnom, dedukcija: primjena opštih znanja i aksioma na tumačenje pojedinačnih slučajeva.
♣Zaključivanje upotrebom askioma, i onoga što svi znaju i što je pojava svakidašnjeg života (Aristotelova metoda)
♦t e o r e m a
Kad, iako ne možemo da dokažemo da će nešto uvjek da se dešava pod uslovima A, uvjek kada smo do sada probali to pod uslovima A to se i desilo.
Nešto što se ne može dokazati nekom od m e t o d a, ali uvek kad se provjerava daje iste rezultate. Recimo teorema Pitagorina, da je hipotenuza (najduža linija pravouglog trougla) jednaka tome kad se uzme zbir kvadrata kateta (druge dvije strane, oko "normalnog" ugla) i iz njega izvuče korijen.
♦t e o r i j e∙∙∙o s n o v a n e∙∙∙n a∙∙∙t e o r e m a m a∙∙∙i∙∙∙r e z u l t a t i m a∙∙∙ n e k e∙∙∙ m e t o d e.
Kao recimo teorija nagona Klarka Hala. To nisu validne teorije, jer uključuju teoreme, tj. znanja da, iako ne možemo da dokažemo da će nešto uvjek da se dešava pod uslovima A, uvjek kada smo do sada probali to pod uslovima A to se i desilo.
SAD PITAM "bRu zLi"-ja i "N3W"-a, što to ja, koji imam C (a trebalo A) iz metodologije, ne znam o njoj? Pošto na drugoj temi tvrde da ne znam šta je šta.
♦h i p o t e z a
Hipoteza, υπόθεση, je pretpostavka. Radna-h i p o t e z a je, da kad nešto mora biti ili tako ili onako, uzimamo, u planu eksperimenta, da provjerimo to da li je tako, a ne to da li je onako, iako rezultat daje istinu o tome kako je. Naučna h i p o t e z a je ona h i p o t e z a koja može (dokazano) biti provjerljiva.
♦n a u č n o s t
Zamorno za čitanje, ali da mi bRu zLi ne nađe rupu u znanju, koje nemam. Da izbjegnemo subjektivnost u hipotezama, moramo utvriti baš operacionalne definicije pojmova u hipotezi. Recimo, ako oćemo da ispitujemo nešto u vezi učenja, i to na lavirintu, moramo imati operacionu definiciju učenja i lavirinta. Za lavirint bi ona bila ono što ga razlikuje od drugih vrsta učenja (operaciono, A-uslovljavanje, B-uslovljavanje). Recimo A-uslovljavanje je uslovljavanje koje se odnosi na autonomne ili autoimune karakteristične reakcije organizma, žljezde, glatko mišićno tkivo (tkivo koje ne kontroliše volja, osim u slučajevima meditacije, "metode progresivne relaksacije", biofidbeka itd.), i procesi metabolizma neki: operaciona definicija, B-uslovljavanje: uslovljavanje onoga što ima veze sa skeletnom muskulaturom, onom na koju djeluje volja. Lavirint, operaciona definicija: ono gdje se uče sekvence pravilnih reakcija, čije učenje nije postepeno nagrađivano, kao u Skinerovom oblikovanju.
♦m e to o d (provjere hipoteze)
Eksperiment je, kao i studija slučaja, i drugo (npr. opservacija, posebno vidi "etološka opservacija" ako nađeš na net), je metod provjere hipoteze.
♦S - R∙∙∙d e f i n i c i j a∙∙∙e k s p e r i m e n t a
Svaki e k s p e r i m e n t se sastoji od eksperimentalne varijable, tj. nezavisne varijable - one koju variramo i držimo kontrolisanu, kvantitativno, kvalitativno...i zavisne varijable, koja je ono što se mijenja pod dejstvom (pretpostavlja se, vidi dalje) e k s p e r i m e n t a l n e, reakcija subjekta (ispitanika, ako je u pitanju psihologija, mozga nekog naučnika, ako je u pitanju neurologija i t. s.) iz date populacije, a p o p u l a c i j a: ono iz čega se izabira uzorak (broj, "masa" ispitanika) (koji, uz to rečeno, treba da bude reprezentativan, metodom slučajne selekcije, ili dr. metodama, onom koja će pružiti najveću reprezentativnost, na pr. W. Sheldon je radio sa oko 2000 ispitanika u jednom eksperimentu).
♦e k o l o š k a ∙∙∙v a l i d n o s t
Ekološka validnost je obavezna za psihološke eksperimente, jer ona objezbjeđuje razlog za ili protiv toga da se misli da laboratorija imitira stvarnu, egzistencijalnu prirodu fenomena u svakidašnjosti ili slučaju koji nas zanima..
♦t u m a č e nj e ∙∙∙e k s p e r i m e n t a
Konfundirajuća varijabla je ono što pored/ili ustvari u potpunosti ima dejstvo na z a v i s n u .v a r i j a b l u, iako mi (ustvari) mislimo da je to e k s p e r i m e n t a l n a, a to nije ona, nego konfundirajuća. Primjer za ovo je eksperiment u kome eksperimentatori sami glume kako su dobili električni šok kao kaznu za učenje loše od ispitanika voluntera kojima kazaše da provjeravaju dejstvo kazni na učenje (koji nisu), bilo je ovako, recimo, i pisalo je pored količine V još i to što to izaziva, recimo: "50 V (izaziva jake bolove), 100 V (izaziva oštećenja koja traju jedan dan, i jake bolove), 250 V (izaziva oštećenja polutrajna), 400 V (izaziva oštećenja trajna)" a k o n f u n d i r a j u ć a .v a r i j a b l a je to da sam ispitanik (nesvjesno, ili svjesno) zna da se eksperimentator folira, što daje neprimjenjivost rezultata eksperimenta. Dakle, intenzitet elekrošoka tu nije mjera sadizma/agresivnosti s u b j e k t a. Zato su i ispitanici davali šokove koji prelaze i ovo zadnje od 400 V, recimo.
♦i z v o đ e nj e ∙∙∙z a kj u č k a
Da bi se iz eksperimenta izveo zaključak neophodna je INTERPRETACIJA DOBIJENIH REZULTATA, kao provjera njihovog statističkog značaja, ili drugog, ono što govori koliko je rezultat apodiktična/apsolutna istina a koliko slučajnost.
Stepen kontrole eksperimenta je ono što varira, jer neki eksperimentatori su ili aljkavi, ili "zbor zbore kad ne mogu zborit" jer rade eskperimente iako nemaju dovoljno para da obezbijede dovoljnu kontrolu laboratorije, a Pavov je poznat po kontroli izuzetnoj, jer je u "kuli tišine", najtišoj situaciji, izlagao nešto, dok je pas vezan sa "kaiševima", i u "tačno određeno vrijeme" itd.
♦r e l a c i j a (p o v e z a n o s t) ∙∙∙m e t o d e∙∙∙i∙∙∙p r e d m e t a∙∙∙i s p i t i v a nj a
♦p r i m j e r (a)
Sa druge strane, metoda studije slučaja (Frojd, poznat po njoj) omogućuje da predmet ispitivanja postane i ono što inače ne bi moglo to da bude u laboratorijskim uslovima, na pr. tajne nečije. Psihologija mora da bude i nauka o tajnama, iako bihejvioristima i kognitivistima i kognitivno-bihejvioralim, a i konekcionističi orijentisanim psiholozima to i ne pada na pamet, kamo li Ruskoj fiziološkoj školi. Pod tim uslovima, on je dao apsoultne i s t i n e o procesu konverzije, o i n t e r p r e t a b i l n o s t i sna (Tumačenje sna I, Tumačenje sna II, O snu, San i okultizam i dr.), a eksperimentalno, on je tako otrkio i vezu okultizma sa snovima, čime je metafizičku dimenziju dodatne jačine nijanse dobila njegova ioanko već metafizička psihoanaliza.
♦p r i m j e r (b)
Etologija je apsolutno e k o l o š k i .v a l i d n a jer ona ispituje ponašanje životinja u uslovima u kojima one nisu svjesne eksperimentatora, i na njihovom prirodnom mjestu života a ne u laboratoriji. Recimo, kad ptica o ne vidi, mi joj, sa h i p o t e z o m da će da snosi iako vidi da je dno gnijezda izbušeno, isijecamo dno gnijezda. Zato su Timbergenovi zaključci o životinjama tako značajni i opaki.
♦t e o r i j a
Je dokazima putem metode neke (nabrojali smo, nabrojaću sve) kada se utvrđene činjenice uzmu, dakle, kada se uzmu činjenice, i na osnovu njih se formira pretpostavka o objašnjenju nekog fenomena. Dakle: hipoteza, provera hipoteze, tumačenje rezltata, formiranje modela na osnovu rezultata (to zadnje je teorija). Njena vrijednost, tj. jedna od njene vrijednosti je u prediktabilnosti, tj. tome što nam omogućava znanje o tome što će se desiti ako izazovemo situaciju A, neko B. Druga vrijednost može da bude u tome što ima praktičnu primjenu, kao psihoanalitičke teorije. PSIHOTERAPIJE nisu igra, kako misli necijenjeni eklekticista "bRu zLi" i nije dovoljno da raspolažemo sa znanjima o, recimo, 5 teorija sa 100% prediktabilnom vrijednošću, da bi se upustili u ispravljanje nečega, jer se često dešava iznenađujući faktor, kao što je za Brojera (Breuer) i Frojda to bio fenomen transfera, baš zbog koga je Brojer morao da se premjesti sa ženom u drugi grad, jer je pacijentkinja, iako joj je pomogo, počela odjednom da priča kako joj je on "onomad" napravio dijete.
m e t o d e:
♣Studija slučaja (najpouzdanija)
♣Eksperiment
♣Laboratorijska opservacija
♣Ekološki valdina opservacija
♣Metoda testa (zadavanje upitnika, testova ili intervjua)
♣Metoda dnevnika (istine izvučene iz, jako korisne stvari, dnevnika. Recimo istraživanja o memoriji gdje neko provjerava pouzdanost i lažnost sjećanja na osnovu dnevnika u kome je piso osnovne događanjee svakog dana u toku od 3 godine u Kognitivnoj psihologiji)
♣Analitička metoda - to je primjena dijajektičke filozofije (one koja razmatra dejstvo suprotstavljenih sila unutar subjekta na njegovo ponašanje, u psihologiji). ♣Kombinacija analitičke metode sa opservacijama daje i n t e r p r e t a c i j e, suštinu psihoanalize.
♣Metoda potpune indukcije i dedukcije - indukcija: polaženjem od pojedinačnih slučaja (nepotpuna: ne svih/ne znamo da li svih, potpuna: svih) zaključivanje o opštem, apstraktnom ili generalnom, dedukcija: primjena opštih znanja i aksioma na tumačenje pojedinačnih slučajeva.
♣Zaključivanje upotrebom askioma, i onoga što svi znaju i što je pojava svakidašnjeg života (Aristotelova metoda)
♦t e o r e m a
Kad, iako ne možemo da dokažemo da će nešto uvjek da se dešava pod uslovima A, uvjek kada smo do sada probali to pod uslovima A to se i desilo.
Nešto što se ne može dokazati nekom od m e t o d a, ali uvek kad se provjerava daje iste rezultate. Recimo teorema Pitagorina, da je hipotenuza (najduža linija pravouglog trougla) jednaka tome kad se uzme zbir kvadrata kateta (druge dvije strane, oko "normalnog" ugla) i iz njega izvuče korijen.
♦t e o r i j e∙∙∙o s n o v a n e∙∙∙n a∙∙∙t e o r e m a m a∙∙∙i∙∙∙r e z u l t a t i m a∙∙∙ n e k e∙∙∙ m e t o d e.
Kao recimo teorija nagona Klarka Hala. To nisu validne teorije, jer uključuju teoreme, tj. znanja da, iako ne možemo da dokažemo da će nešto uvjek da se dešava pod uslovima A, uvjek kada smo do sada probali to pod uslovima A to se i desilo.
SAD PITAM "bRu zLi"-ja i "N3W"-a, što to ja, koji imam C (a trebalo A) iz metodologije, ne znam o njoj? Pošto na drugoj temi tvrde da ne znam šta je šta.
Poslednja izmena:
),ali
