Znamenitosti Beograda

RUSKA CRKVA



Skrivena crkvom svetog Marka i zgradama RTS-a svoj skoro stogodišnji život živi Ruska crkva svete Trojice. Ovaj hram Ruske Pravoslavne Crkve podignut je 1924, godine po planovima arhitekte Valerija Staševskog. Prilikom izrade temelja položen je i grumen zemlje donet iz Rusije.



Izgradnju crkve finansirala je Ruska emigracija uz pomoć tadašnje Srpske Vlade , Nikole Pašića i porodice Karađorđević. U crkvi se nalaze posmrtni ostaci čuvenog Belogardejskog generala Petra Nikolajeviča Vrangela koji su po njegovoj želji preneti da konače u bratskoj pravoslavnoj Srbiji.
Hram je prilično ostecen prilikom bombardovanja RTS-a.

Meni su njihove crkve ko iz bajke

ZGRADA ARHIVA JUGOSLAVIJE

nalazi se u Beogradu u ulici Vase Pelagica br. 33, opstina Savski venac.



Arhiv Jugoslavije , cuva arhivsku gradju nastalu centralnih drzavcnih organa i organizacija jugoslovenske drzave od 1918.g do 2006.god.Sagradjena je 1933 godine ,
kao zadužbina na inicijativu i uz novčanu podršku kralja Aleksandra I Karađorđevića prema projektu Vojina Petrovica.Ima tri sprata i 8.000 m2 korisne povrsine.



Inicijativa za osnivanje Arhiva jugoslovenske države nastala je još u vreme Kraljevine Jugoslavije 1920. godine, ali je Arhiv osnovan tek nakon Drugog svetskog rata 1950. godine pod nazivom Državna arhiva FNRJ. Ovaj naziv promenjen je 1964. godine u Arhiv Jugoslavije i pod tim imenom radi i dan danas (sem u periodu od 2003. do 2009. kada je stvaranjem Državne zajednice preimenovan u Arhiv Srbije i Crne Gore).



Arhiv Jugoslavije u okviru 840 fondova i zbirki čuva 24,5 kilometara arhivske građe, nastale u periodu od 1914. do 2006. godine. Građa se odnosi na rad centralnih organa vlasti
i državne uprave u oblasti unutrašnje i spoljne politike, finansija, privrede, zdravstva, prosvete, kulture, socijalne politike, pravosuđa, bankarstva i dr.



Arhivsku građu perioda Kraljevine Jugoslavije čini 146 fondova nastalih u razdoblju od 1918. do 1945. godine.
Arhivsku građu posleratne Jugoslavije čine 633 fonda nastala u periodu od 1945. do 2006. godine.



Obišavši tridesetih godina prošlog veka koledže u Engleskoj (Oksford i Kembridž), kralj Aleksandar I Karađorđević poželeo je da slične obrazovne institucije izgradi i u svojoj zemlji. Po svom povratku, pokrenuo je u okviru Dvora široku akciju, kako bi se ovakva ideja ostvarila podizanjem jednog Doma za srednjoškolsku omladinu na Topčiderskom brdu.

Dom kralja Aleksandra I za učenike srednjih škola 1933.god


Arhitekta Vojin Petrović projektovao je impresivnu trospratnu građevinu, oblikovanu u stilu akademizma, sa glavnom fasadom okrenutom rema Topčiderskoj zvezdi. Izgradnja Doma trajala je od 1931. do 1933. godine i imala naziv Dom kralja Aleksandra I za učenike srednjih škola. Vrlo brzo je konstatovano da je zgrada Doma nedovoljna da bi se u njoj obezbedili svi uslovi za boravak i rad pitomaca, kao i rad Muške gimnazije Kralja Aleksandra Prvog. Stoga su nadležni organi doneli odluku da se u neposrednoj blizini izgradi novi objekat za Gimnaziju (zgrada današnje Vojne Gimnazije). ). Gradnja je trajala od 1934. do 1936.godine.



Savet Doma 12. oktobra 1934. donosi odluku da se u parku ispred centralnog dela Doma, podigne spomenik kralju Aleksandru I Karađorđeviću. Na postamentu, izrađenom od belovodskog peščara, izliveni su kraljevo ime i prezime, godine rođenja i pogibije.Bronzana bista rad je vajara Slavka Miletića, izlivena 1936. godine u beogradskoj livnici "Bronza". Na istom mestu, od 1952. godine do 2003, kada je bista kralja Aleksandra vracena, nalazila se bista Đure Đakovića, izlivena u bronzi, rad vajara Stevana Bodnarova. Danas se bista Đure Đakovića nalazi u prizemlju zgrade pored ulaza u čitaonicu.

Bista kralja Aleksandra I u dvorištu Arhiva Jugoslavije

sa sajta arhiva jugoslavije

ARHIV SRBIJE

Nalazi se u Beogradu u ulici Karnegijeva br. 2
Ustanova kulture od nacionalnog značaja



Ideja o osnivanju institucije koja bi sakupljala i čuvala dokumenta nastala radom državnih organa u Srbiji prvi put je u javnosti izneta 1847. godine. Nekoliko decenija kasnije, donošenjem Zakona o Državnoj arhivi, drugog, odnosno 14. decembra 1898. godine osnovan je Arhiv Srbije, a sa radom je započeo 1900. godine. Osnivači su bili J. N. Ivković, dr. M. Gavrilović, M. Rančić i M. K. Borisavljević.



Prvi upravnik Arhiva Srbije bio je dr Mihailo Gavrilović, jedan od osnivaca.Tokom postojanja, njegov naziv menjan je više puta: od 1900. do 1918. godine nosio je ime Državna arhiva Kraljevine Srbije, od 1918. do 1945. Državna arhiva, od 1945. do 1948. godine Državna arhiva Federativne Narodne Republike Jugoslavije, od 1948. do 1958. Državna arhiva Narodne Republike Srbije, od 1958. do 1969. godine Državni arhiv NR Srbije. Naziv Arhiv Srbije, koji je ostao nepromenjen do danas, dobio je 1969. godine.



Od 1900. godine počinje prijem arhivske građe. Prema odredbama Zakona o Državnoj Arhivi, bilo je predviđeno da se prvo preuzmu dokumenta Knjažeske kancelarije, Popečiteljstva inostranih poslova, Velikog narodnog suda i ranijih državnih nadleštava. U tim godinama prikupljana je arhivska građa za istoriju Srbije u 19. veku, a poklonima i otkupima preuzimane su i značajne privatne zbirke dokumenata. Prikupljana je i arhivska građa za srpsku istoriju iz stranih arhiva.



U toku Prvog svetskog rata, sa namerom da se sačuvaju najvrednija dokumenta, deo arhivske građe bio je poslat iz Beograda u Niš i Kruševac, dok je jedan deo građe ostao u depou. Prilikom povlačenja srpske vojske, građa koja je preneta iz prestonice delimično je uništena, delom izgubljena, a najvećim delom završila je u vagonima koji su ostali na železničkoj stanici u Kruševcu. Naporima pojedinaca: dr Marka T. Leka, zastupnika predsednika Srpskog crvenog krsta, Živana Živanovića, državnog savetnika i LJubomira Kovačevića, člana Srpske kraljevske akademije, ova arhivska građa je sačuvana.



Pitanje projektovanja namenski podignute zgrade za državni arhiv rešeno je zalaganjem Riste Odavića, upravnika Arhiva Srbije, koji se boraveći u belgijskim državnim arhivima, upoznao sa organizacijom rada i strukturom arhivskih objekta. Konačno je 1925. godine odlučeno da se zgrada podigne u neposrednoj blizini Karnegijeve biblioteke, na prostoru Starog trkališta, na univerzitetskom zemljištu, u Vladimirovoj ulici, danas Karnegijevoj br. 2, kao deo kompleksa univerzitetskih zgrada.

Zgrada Države arhive podignuta je prema projektu arhitekte Nikolaja Krasnova, ruskog emigranta, zaposlenog u arhitektonskom odeljenju Ministarstva građevina Kraljevine SHS/Jugoslavije. Nikolaj Petrovič Krasnov, koji je u Beograd stigao 1922. godine kao već iskusan i potvrđen arhitekt, radio je u arhitektonskom odeljenju Ministarstva građevina punih sedamnaest godina, rukovodeći projektantskom grupom za monumentalne građevine.

Planove za zgradu Državnog arhiva Krasnov je izradio u periodu od 1925. do 1928. godine, kada je i useljena novoizgrađena zgrada.



U srpskoj arhitekturi novijeg doba zgrada Arhiva Srbije predstavlja jedan od nezaobilaznih i najdoslednijih primera arhitekture akademizma. Podignuta je kao jednospratno monumentalno zdanje, u osnovi izvedeno u obliku obrnuto postavljenog slova „T”, sa glavnim, poprečnim traktom okrenutim Karnegijevoj ulici, i podužnim upravljenim ka dvorišnoj strani. U glavnom, poprečnom krilu objekta Krasnov je smestio radne i administrativne prostorije, dok je podužni deo zgrade, okrenut dvorištu namenio njenim depoima. Osnovna namena i karakter objekta nedvosmisleno su odredili njegovo strogo klasicističko kompoziciono rešenje, kako u rasporedu masa, tako i u dekorativnoj obradi fasadnih površina. Svojim osnovnim fasadnim sklopom zdanje Državne arhive potencira miran horizontalizam presečen centralnom rizalitnom masom i krajnjim bočnim, prostorno povučenim partijama. Komponovana je u vidu monolitnog pravougaonog bloka, sa reprezentativnom obradom njegovog središnjeg dela.



Podignuta u delu Beograda u kojem se nalazi više značajnih javnih zdanja, od Varoške bolnice i palilulske Osnovne škole do zgrada Pravnog i Tehničkog fakulteta,
Univerzitetske biblioteke, crkve Sv. Marka i zgrade Pošte, zgrada Arhiva Srbije jedna je u nizu koja svojim likovnim obeležjima i danas krasi ovaj deo Beograda.



Prema vremenu nastanka, celokupna arhivska građa podeljena je na dve osnovne celine – stari i novi period. Stari period obuhvata arhivsku građu nastalu do kraja 1918. godine, a novi period arhivsku građu iz vremena Drugog svetskog rata i perioda nakon rata. Najstariji fond koji se čuva u Arhivu Srbije, a koji je nastao na teritoriji Srbije je Knjažeska kancelarija sa arhivskom građom od 1815. do 1839. godine. Pored arhivskih fondova državnih organa i ustanova, Arhiv Srbije čuva i lične i porodične fondove i zbirke državnika, političara, naučnika, književnika, kulturnih i javnih radnika i drugih značajnih ličnosti Srbije.
Najstariji fondovi Arhiva Srbije uglavnom potiču iz 19. veka. Fond od izuzetnog i velikog značaja je fond Privilegovane srpske opštine u Budimu u kom se nalazi građa od 1696. godine, a najstariji dokument koji se čuva u Arhivu Srbije je Dečanska povelja iz 1330. godine.





U toku Drugog svetskog rata Referat za arhive pri Upravnom štabu vojnog zapovednika Beograda vršio je plansku pljačku arhivske građe Arhiva Srbije. Zgradu Arhiva je u dva navrata uzimala na korišćenje nemačka vojska, te je deo arhivske građe prenet na Tehnološki fakultet i u Univerzitetsku biblioteku, a najznačajnija dokumenta bila su smeštena u trezor Narodne banke. Posle Drugog svetskog rata započet je proces restitucije arhivske građe koji još nije završen.
Odlukom Vlade Republike Srbije (Službeni glasnik Republike Srbije, br. 41/13) 30. aprila 2013. godine Arhiv Srbije je stekao status ustanove kulture od nacionalnog značaja.
Danas je Arhiv Srbije matična ustanova na čelu arhivske mreže Republike Srbije. Cilj njenog rada usmeren je kako ka arhivskoj građi koja se čuva u njenim depoima, tako i na funkcionisanje i rad ostalih arhiva u Srbiji.
Arhiv Srbije je 20. februara 2014. godine odlikovan od strane Srpske Pravoslavne crkve, Ordenom Svetog Save prvog stepena
delovi teksta sa sajta arhiva srbije i poltike

STUDESNTSKI DOM KRALJ ALEKSANDAR I

Nаlаzi sе u Bulеvаru Krаlја Аlеksаndrа br. 75.


Prvi je studentski dom u Srbiji. Sa njim počinje bogata istorija objekata za smeštaj i ishranu studenta koji studiraju na Univerzitetu u Beogradu. Kralj Aleksandar I Karađorđević odlučio je da izgradi prvu kuću za studente, na uglu ulica Kralja Aleksandra i Kraljice Marije ,od novca od nemačke ratne odštete.

Zbog malverzacija sa novcem od ratne odštete, 1926 godine,kralj Aleksandar odlučuje da smeni Milana Stojadinovica,ministra u vladi Nikole Pasica. Naređuje mu da njegov novac, 15 miliona dinara, odmah preda ministru prosvete i da napusti ministarski položaj.

Ubrzo, kralj Aleksandar šalje pismo rektoru Univerziteta, gde ističe da brine o dobrim a siromašnim đacima iz svih krajeva zemlje koji studiraju na Beogradskom univerzitetu, pa namerava da podigne “kuću u blizini njihovih budućih škola”.
“Nada mi je da će oni, oslobođeni na taj način svakodnevnih materijalnih teškoća, dobiti više pregnuća da se temeljno spreme za poslove kojima se misle odati. Voleo bih da ta kuća bude što prostranija i da već od jeseni zatrešti od veselih glasova naših mladića“, naveo je kralj u pismu.

Zgradu studenskog doma ,projektovao je Rus Georgij Pavlovič Kovaljevski, jedan od brojnih ruskih emigranata koji su značajno uticali na izgled Beograda posle Prvog svetskog rata. Prema kraljevoj želi, gradnja počinje ubrzo. Zemljište poklanja Opština Beogradska.Najveći deo radne snage čine osuđenici na zatvorske kazne. Njih 50 istovara pesak i šljunak, a dobijaju i platu i novac za prevoz.

Postavljanju kamena temeljca prisustvovuje lično kralj Aleksandar I.



Nakon godinu dana ,od 1927 god do 1. aprila 1928.godine dom je završen. Upravu nad objektom dobija Beogradski univerzitet.



Tokom prve godine u dom, koji je dobio ime po kralju Aleksandru I, dolazi 490 studenata. Primaju se studenti koji su državljani Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kao i oni koji žive van granica Kraljevine. Prednost pri prijemu imaju “oni koji su pokazali odličan uspeh u naukama, besprekornog su vladanja i sirotog su stanja“. Takođe, moraju biti mlađi od 27 godina.


Zbog odluke da se Kraljevina Jugoslavija povuče iz Trojnog pakta i državnog udara koji se u Beogradu dogodio, Nemačka odlučuje da napadne Kraljevinu. Ubrzo po osvajanju Bepograda, nemačke trupe zauzimaju studentske sobe u domu. Drugi svetski rat prekinuo je školovanje mladih a dom je izgubio svoju svrhu.
U martu 1946. godine, posle oslobođenja Beograda , završetka rata i uspostavljanja nove vlasti, dom ponovo prima studente ali u ovom periodu nosi naziv po narodnom heroju: Ivo Lola Ribar. Iako se 2004. godine domu vraća naziv Kralj Aleksandar I, studenti ga još uvek zovu Lola.



Svojom spoljašnjom autentičnošću i luksuzno uređenim enterijerom, jedan je od najlepših i najsavremenijih studentskih domova. Moderno je opremljen i broji 195 studentskih soba. Dom ima video nadzor i internet u svim sobama. Impresivan hol i hodnici svedoče o otmenosti građanske Srbije između dva rata a sobe pružaju studentima-stanarima osećaj sigurnosti i udobnosti. Lociran u samom centru Beograda, omogućava svojim stanarima da brzo stignu do svojih fakulteta ali i do svih gradskih sadržaja, zanimljivih za studente.


Glavna fasada istaknuta ulaznom stepenišnom partijom i balkonom prvog sprata okrenuta je ka raskrsnici ulice Kraljice Marije i Bulevara kralja Aleksandra. Koncipiran je kao slobodnostojeći objekat razuđene osnove trapezoidnog oblika koji u silueti ostvaruje masivnu kubusnu formu.

Fasade su podeonim vencem raščlanjene na prizemlje i tri sprata, sa nizom ritmično raspoređenih prozorskih otvora. Prisutna gradacija na fasadama od zone prizemlja ka poslednjem spratu, ostvarena je primenom dekorativne plastike izvedene u tradiciji akademizma, što doprinosi reprezentativnosti objekta.
Zgrada studentskog doma Kralj Aleksandar I danas je pod zaštitom države i spomenik je kulture.
(delovi teksta preuzeti iz telegrafa i wikipedije)

RATNICKI DOM – DOM VOJSKE


Nekada Ratnički dom, a danas Dom vojske, vodi se kao spomenik kulture i zaštićem je u Zavodu za zaštitu spomenika i kulture. Ova impozantna građevina izgrađena je po ugledu na društvene domove u Čehoslovačkoj i Poljskoj, i nalazi se u ulici Braće Jugovića 19

Sredinom maja 1929. godine, sa namerom da se u centralnoj gradskoj zoni izgradi monumentalno zdanje vojne namene koje će na najadekvatniji način prikazati snagu državnog aparata odbrane i zaštite, raspisan je konkurs za izgradnju Ratničkog doma. Na konkursu se posebno vodilo računa o poštovanju jasno određenih propozicija, koje su se prvenstveno odnosile na izgled i funkciju budućeg zdanja koje je trebalo da objedini ne samo organizacije ratnika, već i sva nacionalna i kulturna društva u prestonici.



U duhu moderne arhitekture sa elementima ekspresionizma četrdesetih godina dvadesetog veka, a prema projektu profesora i arhitekata Jovana Jovanovića i Živka Piperskog izgrađena je Ratničkog doma. Objekat je izgrađen na placu koji je Opština Beograda darovala bivšim ratnicima za letnju biciklističku stazu Velosipedskog kluba sredstvima i ličnim prilozima Udruženja rezervnih oficira i ratnika Kraljevine Srbije između dva svetska rata.



Izgradnja palate Ratničkog doma svečano je otpočeta u decembru 1929. godine i trajala je do 24. novembra 1931. godine, kada je objekat dovršen. Do 1934. godine svi departmani su useljeni u objeka, kada je ova institucija zvanično ostvarila pun radni kapacitet.
Zgrada je izgrađena sa osnovom u obliku ćiriličnog slova P, kao slobodan blok okružen ulicama Braće Jugović, Francuskom, Siminom i Emilijana Josimovića. Osim dve podzemne etaže, zgrada poseduje suteren, visoko prizemlje i tri sprata sa krovnom terasom. Sa simbiličke strane, posebno se ističe donžon kula sa satom koja markira ugao ulica Francuske i Braće Jugović. Ova kula je na simboličan način trebalo da poveže ulogu kalemegdanskih kula osmatračnica, kao dela kompleksa Beogradske tvrđave, i jednog od simbola srpskog oslobođenja od turske vlasti, dok monumentalni javni časovnik označava novo vreme koje nosi snažnu poruku jačanja nacionalnog identiteta jugoslovenstva u Kraljevini Jugoslaviji.



Tome je dodatno trebalo da doprinese i osam skulptura koje su planirane da budu postavljene iznad arkade na glavnoj fasadi. Originalnim projektom je planirano da iznad svakog stuba na ulaznom delu stoje, u prirodnoj veličini, skulpture oklopnika iz doba dinastije Nemanjića, ratnika iz doba vladavine cara Dušana, borca iz kosovske bitke, guslara, ustanika iz Prvog srpskog ustanka, vojnika iz 1876, vojnika iz 1912. i vojnika sa šlemom iz 1918. godine. Sedam velikih ulaznih vrata napravljena su u tradiciji sedmovratne Žiče.

Objekat je, osim vojne namene, trebalo da služi i razvoju odnosa sa civilnim sektorom kroz neposrednu saradnju sa različitim kulturnim udruženjima koja su useljena u zgradu Doma neposredno nakon njegove izgradnje. Među njima su najaktivnija bila Udruženja rezervnih oficira i ratnika, Jadranska straža, Udruženje dobrovoljaca, Sokolska matica, Društvo prijatelja Francuske i dr. Nakon dogradnje dela prema Siminoj ulici u objekat su smeštani i oficiri iz unutrašnjosti tokom službe u prestonici.



Godine 1939. zgrada je dograđena prema Siminoj ulici, a osnova zatvorena u obliku kvadrata. Prethodno je ovaj plato prema Siminoj ulici,a unutar bloka zgrade, služio kao letnja bašta u kojoj su se održavale razne svečanosti.



Za vreme Drugog svetskog rata ovaj objekat su koristile nemačke vojne vlasti. Avgusta 1941. u zgradu se useljavaju oficiri Vermahta. Ratnički dom postaje sedište komande Gestapoa za južni Balkan.

Posle oslobođenja Beograda, zvanično je ustanovljen Dom JA na prvu godišljicu Dana pobede nad fašizmom, 9. maja 1946. Prvi komandant i načelnik Doma bio je profesor, ratni pukovnik, akademski slikar i grafičar Branko Šotra. Odlukom Skupštine grada Beograda zgrada je 1984. godine proglašena za kulturno dobro.



U bogatoj istoriji ovu kuću su posetile poznate ličnosti političkog i kulturnog života: Josip Broz, Ernesto Če Gevara, Ivo Andrić, Branko Ćopić, Desanka Maksimović, Nikola Čaušesku, Patrijarh Pavle, Patrijarh Irinej, Emir Kustirica, Petar Kralj, Ljuba Tadić, Novak Đoković, Oliver Njego, Zubin Mehta, Vojislav Simić, Stefan Milenković, Ivo Pogorelić, Matija Bećković, predsednici Srbije kao i brojne ličnosti međunarodne političke scene.

Dom Vojske Srbije kao svojevrsni Dom kulture i danas svojim aktivnostima podstiče i unapređuje nivo informisanja i obrazovanja, kako profesionalnih pripadnika Vojske Srbije, tako i građanski sektor kroz izložbeni program, koncertne sadržaje, promocije knjiga, tribine, predavanja. U zgradi Doma Vojske Srbije nalaze se moderno opremljene prostorije, koje se koriste za održavanje različitih događaja kao što su: prijemi, konferencije, seminari, predavanja, poslovne proslave, sajmovi, prezentacije, kokteli, balovi, modne revije, venčanja i druge privatne proslave.


Od 2010. Dom Vojske Srbije postao je sedište Medija centara Odbrana i Umetničkog ansambla Stanislav Binički.
(medija centar)

Baš sam prekjuče stajala pred Domom armije i gledala koliko je lep
A evo sad dobih i priču
Šteta što i te skulpture nisu postavili

Velika steta..ostala su przna postolja iznad lukova..

Nina:

Velika steta..ostala su przna postolja iznad lukova..

Kliknite za proširenje...

A kako je sve to divno simbolički zamišljeno
I ona vrata ko u Žiči

KUCA SA SUNCANIM SATOM

Nalazi se na uglu ulica Dubrovacke i Glavne , opstina Zemun



Podignuta je 1823 godine i pripadala je grckoj porodici Ziko .Namena kuće je dvojna, u prizemlju su lokali, a na spratu stanovi,sto je i danas.Na fasadi kuce , sunčani sat ,dodat 1828. godine, i nalazi se na strani kuće koja gleda na Dubrovačku ulicu. U srpskoj istoriji astronomije sat je značajan po formi, načinu rasporeda brojki i konstrukcijskom rešenju. Vreme pokazuje senka jedna kazaljke. Sastoji se od cifara 8, 9, 10, 11 i 12 na levoj strani i 1, 2 i 3 na desnoj, i pokazuje samo dnevno, solarno vreme.



U klasicističkom stilu i sa elementima baroka oblikovana je u stilu ampira, specifične varijante klasicizma sa elementima grčko-rimske, egipatske i renesanse umetnosti. Kuća sa sunčanim satom izgradjena je opekom, a glavna fasada sa zvonastom kupolom napravljena je plitkom, elegantnom plastikom. Grb sa sidrom na središnjem delu zgrade predstavlja ktitora zdanja i njegovu angažovanost u pomorskoj trgovini. Kuća sa sunčanim satom sastoji se od podruma, prizemlja i sprata, gde je tada prizemlje bilo namenjeno lokalima, a sprat je imao rezidencijalnu namenu, sve do danas.


Zgrada je proširena i dogradjena krilom ka Dubrovačkoj ulici, a 1944. god fasada je bila ostecena ali ne i sat.

1930.godina


U ovoj kući je svojevremeno živeo i umro Dr. Jovan Subotić, pravnik, političar i književnik, jedan od najpoznatijih javnih radnika 19. veka.
U kuci sa suncanim satom, živeo je i pisac David Albahari.

Zgrada je spomenik kulture

ZGRADA DRZAVNE STAMPARIJE

Bulevar vojvode Mišića 17

Izrada projekta za novu zgradu Državne štamparije, bila je poverena arhitekti Dragiši Brašovanu. Zgrada je sagrađena između 1936. i 1940. godine na prostoru kompleksa urbane, industrijske i saobraćajne zone kod Mostara, u neposrednoj blizini Stariog milna i Beogradskog sajma koja je znatno doprinela formiranju i razvoju privredne zone duž ove gradske saobraćajnice i obale reke Save. Svojom pozicijom, volumetrijom i estetikom, suvereno definiše vizure ne samo Bulevara vojvode Mišića, Senjačke padine, Mostarske petlje i mosta Gazela već i šireg ambijenta ka Dedinju i Topčideru, predstavljajući svojevrstan simbol na ulazu u južni deo grada. Koncipirana je kao višespratni objekat, razuđene osnove, na kojem je prvi put u beogradskoj arhitekturi primenjen armirano-betonski skeletni sistem konstrukcije. Državna štamparija predstavlja jedno od antologijskih dela srpske moderne arhitekture



Istorija Državne štamparije, jedne od najstarijih i najvažnijih državnih institucija, započinje septembra 1831. godine sa osnivanjem Knjaževsko-srbske pečatnje, prve štamparske ustanove u oslobođenoj Srbiji. Prva knjiga izrađena u Knjaževskoj pečatnji 5. marta 1832. godine je Spomenica posvećena Ruskom caru, i štampana je zlatnim slovima na najboljoj hartiji, a deset primeraka je štampano i na svili. S premeštanjem štamparije dve godine kasnije u Kragujevac, tadašnju prestonicu Kneževine Srbije, započelo je štampanje Novina srpskih, najznačajnijeg glasila obnovljene srpske države tokom narednih decenija. Po povratku u Beograd, 1935. štamparija je smeštena u Ičkovu kuću, u kojoj se najverovatnije i prethodno nalazila, a potom u bivšu zgradu Kneževe kancelarije.



U cilju njenog trajnijeg smeštanja, 1847. godine, otkupljeno je imanje bravara Štajnlehnera na Varoš kapiji, u današnjoj Pop Lukinoj ulici, sa jednospratnom zgradom, koja je adaptirana i proširena. Od tada, pa sve do preseljenja u modernu zgradu u Bulevaru vojvode Mišića, štamparija je radila na području Kosančićevog venca i u njegovoj neposrednoj blizini.
Pored lokacije u Pop Lukinoj br. 14, nakon Prvog svetskog rata nalazila se u još tri objekta: osančićev venac br. 19, Brankova br. 20 i Crnogorska br. 1.

Prve inicijative za podizanje savremene, namenski projektovane zgrade javile su se krajem dvadesetih godina prošlog veka nakon donošenja novog regulacionog plana za ovo područje, kojim je predviđeno rušenje štamparijine zgrade u Pop Lukinoj zbog potreba presecanja pristupne ulice ka budućem mostu kralja Aleksandra Prvog.



Ova razmišljanja dodatno su podstaknuta obeležavanjem stogodišnjeg jubileja ove državne institucije, maja 1931. godine. Konkurs za izradu idejnog projekta za novu zgradu štamparije, na terenu kod pijace Kalenića gumno, između ulica NJegoševe i Prestolonaslednika Petra (danas Maksima Gorkog), raspisalo je Ministarstvo prosvete,
aprila 1933. godine. Raspisom konkursa zahtevana je trospratna zgrada površine 3200 m2 , koja će odgovarati potrebama savremenog tehničko-tehnološkog procesa štampanja. Rezultati konkursa objavljeni su u dnevnim listovima Politika i Pravda, avgusta 1933. godine.





Prva nagrada je dodeljena arhitekti Dragiši Brašovanu, druga zagrebačkom timu koji su činili arhitekti Jovan Korka, Đorđe Kiverov i Đorđe Krekić, treća projektu beogradskih arhitekata Dragana Gudovića i Dimitrija M. Leka i otkupljeno je još osam radova. Polemika o izboru lokacije, koja je usledila odmah nakon konkursa, kao i smanjenje površine planirane
parcele usled zahteva opštinskih vlasti za prosecanjem novih ulica, uticali su na odluku Ministarstva prosvete da za lokaciju štamparije izabere imanje braće Gođevac na uglu Bulevara vojvode Mišića i Gođevčeve ulice (danas Jovana Ristića).

Odabirom ove okacije, nova zgrada štamparije se našla i u primerenijem okruženju, pored drugih industrijskih objekata, nego što je to bilo stambeno tkivo Vračara. Nova lokacija, drugačiji oblik i manja površina parcele, zahtevali su izmene u nagrađenom konkursnom projektu, pre svega u pogledu volumetrije i ukupne visine objekta.


Da bi se što bolje upoznao s tehničkim i tehnološkim zahtevima grafičke industrije, arhitekta Brašovan je tokom 1934. i 1935. godine posetio mnoge štamparije širom Evrope, bogato koristeći iskustva prvenstveno nemačkih postrojenja u oblikovanju, prostornoj organizaciji i postavci tehnološkog procesa. Izvođenje radova, koje je povereno preduzeću Jošanica iz Beograda, počelo je juna 1936 god, dok je svečano osvećenje temelja upriličeno godinu i po kasnije, 27. novembra 1937 god, o čemu je opširno izveštavala beogradska štampa. Imajući u vidu da su građevinski radovi završeni maja 1940, useljenje pojedinih deljenja planirano je već za februar 1941, a opremanje radionica, kancelarija i nabavka novih mašina za jesen iste godine. Međutim, izvođenje završnih radova onemogućilo je zbijanje Drugog svetskog rata. Iako je sam objekat tokom rata pretrpeo velika oštećenja, već 1944. godine u njemu je zaživela štamparska delatnost, koja će trajati narednih pola veka. U posleratnom periodu naziv nekadašnje državne štamparije je više puta menjan . Odmah nakon rata u Jugoštampa, potom se 1955. godine više preduzeća (Jugoštampa, Jugoslavija, Omladina i Rad) ujedinilo pod imenom Beogradsko grafički zavod, a osamdesetih godina dobija ime Beogradski grafički izdavački zavod – BIGZ, po kojem je zgrada i poznata u kolektivnoj memoriji Beograda.



Ova nekada najveća izdavačka kuća,projektovana je grandiozno, na približno 2.500 m². Predstavljala je simbol društvenog uspona SFRJ.Tu se se štampale knjige, časopisi, novine, udžbenici, i to za celu SFRJ. Kažu da su svetla u BIGZ-u uvek bila upaljena, da se radilo u 4 smene. Zgrada ima 25.000 kvadratnih metara, a u doba zlatnog socijalizma BIGZ je zapošljavao skoro 3.000 ljudi. Tokom 90-tih Bigz je prepušten nemaru, da bi se poslednjih nekoliko godina u zgradu, pored nekoliko firmi, uselio veliki broj mladih umetnika, dizajnera, arhitekata, muzičara i DJ-eva.
Zgrada Državne štamparije, spomenik kulture od 1992. godine, predstavlja trajnu materijalnu i duhovnu vrednost graditeljskog nasleđa Beograda

Da li neko zna gde se nalazi najstarija stambena zgrada u Beogradu, i koja je ?

jagodinko:

Da li neko zna gde se nalazi najstarija stambena zgrada u Beogradu, i koja je ?

Kliknite za proširenje...

Nalazi se na Dorćolu u Dušanovoj ulici
Eto Ninočki nove inspiracije da istraži

To je ova: https://sr.wikipedia.org/sr-el/%D0%9D%D0%B0%D1%98%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D1%9B%D0%B0_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%83

Ne znam doduše da li ona spada pod "stambena zgrada", ali to je svakako najstarija

ZANATSKI DOM



Na mestu nekadašnjeg Zanatskog doma u Hilandarskoj ulici izgrađenog 1933. godine za potrebe zanatlija danas je zgrada Radio Beograda. Predstavlja nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture.Zanatski dom je podignut na bivšem imanju Jovana Kujundžića, na kom je on svojevremeno držao kafanu Kod dva bela goluba.Zgrada u kojoj je radila ova kafana sagrađena je još davne 1841. godine, a srušena je nakon usvajanja projekta izgradnje Zanatskog doma. U znak sećanja na nju Svetogorska ulica dugo je nosila naziv Dva bela goluba.



Godine 1911. Udruženje zanatlija osnovalo je Fond Zanatskog doma, a već naredne godine kupljen je i plac za izgradnju doma,
po ugledu na druge društvene domove,koji je imao za cilj da se na jednom mestu okupe sve do tada osnovane zanatske ustanove.


Takva mogućnost ukazala se 1914. godine, kada su različiti zanatski fondovi prikupili sredstva i započeli zidanje doma prema projektu arhitekte Danila Vladisavljevića,iz 1912. godine.Izgradnju Zanatskog doma je prekinuo Veliki rat, pa je gradnja odložena do 1931. godine, kad je projektovanje povereno arhitekti Bogdanu Nestoroviću.Zgrada je završena 1. maja 1933. godine.U ovom zdanju se nalazio i bioskop Avala, restoran, hotel, samačke sobe boema Pavla Bogatinčevića i Rake Drainca.



Na prvom spratu nalazi se kamena sala, jedna od ostataka nekadašnjeg ukusa i svedočanstva
da su zanatlije u prvoj polovini dvadesetog veka bile cenjene i plaćene



Zanatski dom je projektovan u duhu arhitekture poznog modernizma i ar dekoa. Koncipiran je kao ugaona građevina sa centralnim traktom kružne osnove i dva bočna krila duž ulica Hilandarske i Svetogorske. Po želji porodice Kujundžić, koja je prodala plac za izgradnju ovog doma, na fasadi zgrade nalaze se figure dva bela goluba. Naime, vajar Nikola Lukaček izradio je na fasadi skulpturalnu grupu Kovač, zanatliju sa svojim pomoćnikom, predstavljenu u vidu mladog čoveka i deteta, simbola dve mlade generacije, uz nekoliko zanatlijskih alata, čekića, nakovnja, klešta, stolarskog šestara i makaza, gde je pored nakovnja smestio i dva bela goluba, a ova kompozicija se nalazi iznad glavnog ulaza u objekat, u centralnoj zoni prvog sprata.



Elementi modernog stila ar dekoa na ovom monumentalnom zdanju su pročišćena kolonada prizemlja i prizmatične lanterne (lampe), horizontalno povezani otvori na spratovima, stepenaste zidne ravni, zalučene forme venaca i ispusta, postavljena skulptura na konzoli u posebnom polju za skulpturu, vertikala na frontalnom delu završetka kule, na kojoj je stajao natpis Zanatski dom, kao i dekorativni horizontalni akcenti na parapetima i stubovima gornjih nivoa kule. Ova zgrada je bila jedan od najmonumentalnijih objekata u arhitekturi Beograda između dva svetska rata. Zanatlije su ga zvale Glavni dom a savremenici su stil zgrade opisivali kao monumentalan i moderan. I danas je jedan od markantnijih zdanja prestonice.



"Radio kao sredstvo distribucije valja preobraziti u sredstvo komunikacije.Radio bi morao da izađe iz okvira pukog emitovanja i da slušaoca pretvori u odašiljača poruke."
Bertold Breht, 1932.

Od 1947. godine u zgradi se nalazi Radio Beograd. Zgrada i unutrašnji prostor tom prilikom adaptirani su za potrebe jedne radio stanice.
Prostorije restorana u prizemlju pretvorene su u muzički i dramski studio, a u nekadašnje hotelske sobe i kancelarije smešta se redakcija.



Radio Beograd u ovoj zgradi, koja je i spomenik kulture, funkcioniše i danas.Inače, Radio Beograd počeo je sa redovnim emitovanjem programa još 1924. godine, tada kao tek deveta radio stanica u Evropi. Program je u početku bio emitovan utorkom, četvrtkom i subotom, da bi kasnije to bilo svakodnevno. Studio se u to vreme nalazio u zgradi banke preko puta palate današnje Srpske akademije nauka i umetnosti u Knez Mihailovoj ulici, dok se predajnik nalazio u Rakovici.
Zbog posebnih kulturno-istorijskih i arhitektonsko-urbanističkih vrednosti Zanatski dom u Beogradu je utvrđen za spomenik kulture 1984.godine.

MUZEJ ISTORIJE JUGOSLAVIJE



Delatnost Muzeja istorije Jugoslavije obuhvata prikupljanje, čuvanje, obradu i prezentaciju umetničko-istorijskih dela što pripadaju kulturnoj baštini iz istorijskog perioda u kome je postojala država Jugoslavija. Pod nazivom Muzej istorije Jugoslavije osnovan je 1996. objedinjavanjem istorijsko-dokumentarnog i umetničkog materijala Muzeja revolucije i Memorijalnog centra Josip Broz Tito. U njegov sastav tada su usli sledeći objekti: Kuća cveća, Stari muzej, Muzej 25. maj i galerija na Trgu Marksa i Engelsa, ukupne površine od 5.252,57 m². U okviru kompleksa Muzeja je i park površine 3,20 hektara.Prvih godina od osnivanja, usled dramatičnog perioda u zemlji,muzej nije imao velikih mogućnosti za stručnu delatnost i tek od 2000. godine intezivira aktivnosti zapaženim izložbama. Muzej je proglašen ustanovom kulture od nacionalnog značaja, 2013.godine.



Prilikom formiranja Muzeja istorije Jugoslavije iz njegovog sastava su isključeni objekti: Rezidencija (vila u Užičkoj 15), Bilijarnica, Lovačka kuća i Spomen zbirka (vila „Mir“), kao i Muzej 4. juli, koji je nastavio sa radom kao samostalna ustanova.
Posle izbora za predsednika Jugoslavije, juna 1997. godine, Slobodan Milošević se sa porodicom najpre preselio u Beli dvor, a potom u Rezidenciju u Užičkoj 15, nekadašnju rezidenciju Josipa Broza i njegove supruge Jovanke. Prethodno je zdanje temeljno renovirano. Posred nekadašnjeg Memorijalnog centra i senovitog parka podignut je zid: rezidencija u Užičkoj 15, Spomen zbirka (vila Mir), Bilijarnica i Lovačka kuća odvojene su od ostalih objekata. S druge strane zida ostali su Muzej 25. maj, Kuća cveća i Stari muzej. Veliki broj eksponata tada je ostao u depou Spomen zbirke.Za vreme Nato agresije na SRJ, na meti bombardera našla se i Rezidencija u Užičkoj 15, koja je dva puta gađana i potpuno uništena. Slobodan Milošević se tada preselio u vilu Mir u kojoj je živeo i posle petooktobarskih promena, sve do marta 2001. godine.



Muzej 25. maj je prvi objekat u Beogradu koji je namenski građen sa idejom da bude muzej. Na konkursu za zgradu Muzeja u Botićevoj ulici, pobedio je Mihailo Mika Janković, a objekat je svečano otvoren 1962. godine. Malo je poznato da je ovaj arhitekta pored Muzeja 25. maj za sobom ostavio neke od najmarkantnijih objekata u Beogradu, Savezno izvršno veće-SIV (danas Palata Srbije), Centralni komitet-CK (zgrada Poslovni centar Ušće), Partizanov stadion i Sportski centar Tašmajdan.



Muzej 25. maj, horizontalistička građevina napetih “krila” sa korbizijanski izvajanom kolonadom masivnih stubova u prizemlju, a lakim, prozračnim i ostakljenim korpusom sa narativnim mozaikom posred lica fasade, jedan je od važnih primera moderne arhitekture u Beogradu. Kao poklon Grada Beograda Josipu Brozu Titu za 70. rođendan, Muzej je izgrađen sa namerom da se u njemu izlažu, čuvaju i istražuju pokloni koji su Titu uručeni iz raznih krajeva Jugoslavije i inostranstva. I danas ovaj objekat provocira i izaziva oprečne stavove stručnjaka i šire javnosti, kako svojim umetničkim oblikovanjem, tako i simboličkim vrednostima koje se za njega vezuju.
Arhiv Josipa Broza Tita, sa bibliotekom sadrži arhivsku građu koja je od izuzetnog političkog i naučnog istraživačkog značaja. Osnovni fondovi pisane arhivske građe su: Fond Kancelarije maršala Jugoslavije (od 1943. do 1953), Fond Kabineta predsednika Republike (od 1953. do 1980), Fond Vrhovnog komandanta oružanih snaga Jugoslavije (od 1945. do 1980), kao i Lični fond Josipa Broza Tita.Biblioteka Josipa Broza Tita je 26. decembra 2013. proglašena za kulturno dobro od velikog značaja.



Zbirka primenjene umetnosti , broji oko 4.000 raznovrsnih predmeta različite umetničke vrednosti koji su, prema materijalu, razvrstani u grupe predmeta od plemenitih i neplemenitih materijala, na predmete od slonovače, porcelana, majolike, stakla i tekstila. Zbirci takođe pripada nameštaj i oprema, a kao posebna celina izdvaja se oružje zanatske proizvodnje.


U zbirkama se nalaze i odlikovanja Josipa Broza Tita kojih ima ukupno 106,kako za dela učinjena u ratu tako i u miru. Josip Broz Tito je i nosilac svih jugoslovenskih odlikovanja, od Ordena jugoslovenske velike zvezde do Ordena narodnog heroja kojim je odlikovan tri puta: 1944, 1972. i 1977. godine.



Zbirka štafeta, ima više od 20.000 štafetnih palica izrađenih od najraznovrsnijeg materijala, originalnih oblika i posebno značajnih pisanih poruka iz svih krajeva Jugoslavije, koje su kao jedan od prvih simbola slobode tokom 35 godina, počev od maja 1945, omladinci i pioniri Jugoslavije uručivali Titu povodom njegovog rođedana, 25. maja. Taj dan će se, na Titovu inicijativu, od 1957. godine proslavljati kao Dan mladosti, dan sporta i dan mlade generacije, na stadionu JNA. Pored značajnih jugoslovenskih umetnika, autori štafetnih palica su i pioniri, radnici, seljaci i dr.

Etnološka zbirka u celini odražava bogatstvo narodne umetnosti iz cele Jugoslavije. Svojom raznovrsnošću, geografskim poreklom, vremenskim rasponom i estetskom vrednošću i kvalitetom ubraja se među najvrednije specifične zbirke ove vrste materijala. Pored predmeta sa teritorije Jugoslavije zbirka takođe sadrži i eksponate iz drugih zemalja sveta. Izuzetno vredni primerci narodnih nošnji, raznovrsnih ćilima, vezova, narodnih rukotvorina i muzičkih instrumenata, pokloni su nastali spontanim darivanjem jednoj jedinoj ličnosti. Titov lik, svečani zapis ili poruka Josipu Brozu, koji se često javljaju na ovoj vrsti predmeta, daju zbirci posebnu draž i vrednost.



Likovna zbirka broji preko 3.500 eksponata, a nastala je, kao i sam Muzej, spajanjem fondova Memorijalnog centra „Josip Broz Tito“ i Muzeja Revolucije. Za razliku od zbirke Muzeja revolucije koja je formirana u najvećoj meri otkupima, sa jasnom tematskom usmerenošću da ilustruje istorijske događaje od kraja XIX do devedesetih godina XX veka naglašavajući ideju socijalizma, znatno brojnija zbirka Memorijalnog centra je vrlo specifična jer je nastajala van bilo kakvog programa sistematskog sakupljanja, otkupa ili razmene, najvećim delom od poklona darivanih Josipu Brozu Titu. Među darodavcima su bile razne društvene i političke oraganizacije, obični građani, poznati umetnici, ali i predsednici i drugi zvaničnici stranih država. Tako je stvorena vredna umetnička kolekcija koja predstavlja, u svetu jedinstven, muzeološki, ali i kulturološki fenomen.

Najveći deo zbirke sadrži štafelajne slike, skulpture, grafike, ctreže i akvarele jugoslovenskih umetnika XX veka, među kojima su izuzetno vredna dela poput tri platna Andrije Medulića, pripadnika dalmatinske slikarske škole XVI veka i „Devojke sa lautom“ Đure Jakšića. Tokove jugoslovenske umetnosti ilustruju radovi: Paje Jovanovića, Vlaha Bukovca, Nadežde Petrović, Riharda Jakopiča, Ivana Sternena, Matije Jame, Save Šumanovića, Milana Konjovića, Petra Dobrovića, Marka Čelebonovića, Krsta Hegedušića, Ivana Meštrovića, Antuna Augustinčića, Frana Kršinića, Sretena Stojanovića, Rista Stijovića i mnogih drugih eminentnih autora sa ovih prostora.



Arheološka zbirka je po broju eksponata najmanja u fondovima Muzeja, ali sa pojedinačnim primercima koji imaju veliku kulturno-istorijsku vrednost i koji čine deo nacionalnih baština u područjima u kojima su pronađeni. U dalekoj prošlosti, od III milenijuma p. n. e. do XII veka n. e. 112 eksponata ove zbirke pripadalo je kulturama starog Egipta, Grčke, helenističkog sveta, Rima, Ilira, pretkolumbovske Amerike, Persije i starim indoazijskim narodima. Posude od prozirnog alabastera iz kompleksa grobnice faraona DŽosera kod Sakare (2778—2723 god. pre. n. e.), pozlaćena bronzana statua Ozirisa (VI vek p. n. e.), antičke posude, rimski mozaici, helenističke terakote, statua žene sa žrtvenim darovima iz perioda prehispanske kulture Meksika (VIII vek n. e.), kao i fragment pilastera iz kompleksa hramova slavnog Angkor - Vata u Kambodži (XII vek n. e.), samo su deo ove u arheološkom i umetničkom pogledu impozantne zbirke.

Vrednost arheološke zbirke na najbolji način potvrđuju i darodavci pojedinih eksponata, , kao što su grčki kralj Pavle II, predsednici Egipta Gamal Abdel Naser i Anvar el Sadat, predsednik Tunisa Habib Burgiba, predsednik Meksika Lopez Mateos i drugi.



Muzej istorije Jugoslavije je najposećeniji muzej u Srbiji i druga najposećenija kulturno – turistička destinacija u Beogradu sa godišnjom posetom od preko 100.000 posetilaca.

Tu sam imala diplomsku izložbu

DOM JEVREMA GRUJICA
Svetogorska 17



Dom Jevrema Grujića, nalazi se u starom jezgru Beograda, u Svetogorskoj ulici broj 17, i prva je kuća koja je ikada zaštićena od strane zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, 1961. godine, i jedina je članica Evropskog udruženja istorijskih kuća. Shodno tome spomenik je kulture od velikog značaja.


Nalazi se neposredno uz pozorište Atelje 212 što Beograđanima često stvara utisak objekta koji je u funkciji pozorišta a ne porodična kuća u kojoj i danas žive potomci Jevrema Grujića , istaknute ličnosti srpske diplomatije 19. veka.

Jednospratnu kuću u Svetogorskoj 17 podigao je Jevrem Grujić za svoju ćerku Mirku, počasnu dvorsku damu kraljice Marije Karađorđević i predsednicu Kola srpskih sestara .Danas je stil Stil kuće, posebno istaknut kontrastom savremeni hobjekata koji je okruzuju. Sa tog aspekta kuća je urbani raritet, a kada se zakorači unutra, ambijent dočarava prošlost jedne važne srpske porodice i način života visokog staleža. Sagrađena je 1896. godine prema projektu Milana Kapetanovića, srpskog arhitekte školovanog u Minhenu, kasnije ministra građevina.


Vila ima tri obrađene fasade u istoricističkom duhu na kojima su skladno uklopljeni elementi renesanse i baroka. U svoje vreme predstavljala je tipičnu građansku kuću sagrađenu prema programu reprezentacije. Dok se neki ornamentalni motivi mogu videti i na drugim beogradskim fasadama, slikana dekoracija koja podražava tehniku zgrafita čini je jedinstvenom u arhitekturi Beograda. Izvođač slikane dekoracije na glavnoj fasadi bio je Domeniko D’Andrea, italijanski majstor dekorativnog slikarstva.
Zgrafito tehnika ukrašavanja, jedan od retkih sačuvanih primera



U velikim salonima ovog zdanja u periodu izmedju 19 i 20. Veka organizovani su mnogobrojni gradski balovi koji su okupljali društvenu elitu Srbije tog vremena, kao i diplomastki skupovi na kojima su se okupljali političari i intelektualci i odlučivali o budućnosti tada mlade srpske države.


U kući je održan sastanak na kom je sklopljen tajni ugovor između Srbije i Bugarske za oslobođenje Južnih Slovena od turskog ropstva 1912. godine, na kom je kasnije zasnovan Balkanski savez. Po završetku Prvog svetskog rata u kući se nalazilo Belgijsko poslanstvo gde su se održavali balovi i diplomatski prijemi, a zatim Francusko socijalno društvo za pomoć deci „Kap mleka“. Pred Drugi svetski rat u njemu su održavani sastanci ženskih društava za borbu protiv fašizma, a od oktobra 1944. godine u danima borbe za oslobođenje Beograda nalazila se partizanska bolnica. Dom su posećivale i u njoj boravile značajne ličnosti srpske politike i diplomatije, nauke i umetnosti, poput Jovana Cvijića, Sime Matavulja, Jovana Skerlića, Čede Mijatovića, Bogdana Popovića, Milana Rakića, Đorđa Krstića, Stevana Todorovića, Uroša Predića, Ivana Tabakovića, dr Vukića Mićovića kao i članovi evropskih plemićkih porodica i druge ugledne ličnosti. Porodicu Grujić je u njihovom domu posećivala i kraljica Marija Karadjordjević koja bi dolazila nenajavljena i bez protokola.Ovde je živeo i Milovan Milovanović, ministar inostranih poslova i predsednik vlade. Dom Jevrema Grujića danas je memorijalno mesto, svedok važnih političkih i kulturnih događanja, gde se zahvaljujući potomcima, u kontinuitetu, čuva kulturno nasleđe, neguju tradicija, nacionalni identitet i avangardna misao srpskog društva.


Danas se u kuci Jevrema Grujica nalazi Muzej umetnosti, istorije i diplomatije.
Posetioci muzeja mogu da uživaju u slikama Paje Jovanovića, Uroša Predića, Steve Todorovića , zatim tu je i puska Hajduk Veljka,zatim ,skulpture, stilski nameštaj, vencanica Jelene Grujic iz 1856 god.koja se smatra najstarijom venčanicom u Srbiji, sačinjena od pamuka i svile, a protkana je zlatnim i srebrnim nitima .

Venčanica Jelene Grujić, najstarija sačuvana venčanica u Srbiji


Kuriozitet je portret kraljice Natalije, srpska Mona Liza, kako nazivaju tu sliku,delo Steve Todorovića, koje do sada nije izlagano u javnosti.

Portret kraljice Natalije, rad Steve Todorovića


Tu je i škrinje od zlata, bronze i kristala - svadbeni dar kralja Milana i kraljice Natalije Obrenović porodici Đurčić.


Podrum ovog zdanja je bio i prva diskoteka od Trsta do Vladivostoka, otvorena u Beogradu 1967.godine Tada je to bio sociološki bum u istoriji Beograda.
Ono što je javnosti malo znano je podatak da prava priča o kući Jevrema Grujića, koja je podignuta 1896, počinje nekoliko decenija ranije i to u Kragujevcu.


Naime, dok je u Beogradu stolovala žena knjaza Miloša - Ljubica (koju je narod zvao "velika gospođa"), u Kragujevcu je gazdovala "mala gospođa" - Jelenka. , u koju se sam vladar ozbiljno zagledao, čak su imali i vanbračnog sina koji nije dugo poživeo. Kad je "romansa" sa knjazom počela da bledi, Miloš je udaje za Hercegovca, svog ministra finansija Teodora Herbeza koji je doktorirao pravo u Padovi. Naravno, knjaz je svoju nekadašnju ljubav "ispratio" u brak sa pozamašnim mirazom. I, danas se na njenom portretu u Narodnom muzeju može videti biserna ogrlica sa 38 redova, koja je vredela kao 50 kuća u ondašnjem Beogradu. Ali, dobila je i niz poseda od kojih je jedan bio i onaj između današnje Svetogorske i Hilandarske ulice. Upravo to imanje biće miraz Jeleni - usvojenoj ćerki Jelenke i Teodora Herbeza kojom će se 1856. oženiti Jevrem Grujić.

Jelenka je ostala zapamćena i po tome što je prva uvela parisku modu u Beograd, a prva je ponela bele, lakovane čizmice "na šnir". Bila je pretplaćena na francuske modne časopise, prijemi koje je priređivala u Gospodskoj (danas Brankovoj) ulici bili su najprestižniji, a prva je nosila bele rukavice, toalete sa karnerima, krinoline.
Teodor Herbez čiji se portret, koji je uradio Miloš Tenković, čuva u Domu Jevrema Grujića, po završetku studija i doktorata u Padovi radio je u Rusiji kao visoki činovnik celu deceniju. Na poziv knjaza Miloša dolazi u Srbiju. Došavši pred knjazov konak u Kragujevcu sa tovarom koji je nosilo 10 mazgi pozva, kako je zapisao Milan Milićević, gospodar da vidi šta je sa sobom doneo: "Pogledaj gospodaru moje srebro, koje je ovde pred tobom. Ja sam ga sve pošteno zaradio u Rusiji. Razgledaj ga i zapamti dobro sve što imam, a nemoj posle da kažeš da sam ga kao tvoj popečitelj zaradio putem pljačke".

JEVREM GRUJIĆ (1826 – 1895)



Jevrem Grujić bio je državnik i diplomata čijom zaslugom je donet Prvi zakon o Narodnoj skupštini 1858. godine, temelј moderne demokratije. Bio je najznačajnija figura Svetoandrejske skupštine I pokretač srpskog liberalizma, koji je aktivno učestvovao u odlučujućim političkim događajima Srbije.

Fotografija porodice Grujić za vreme službovanja u Carigradu 1866.
Na slici: Jevrem i Jelena, ćerke Stana, Kosara, Mirka i Milica i sinovi Grujica i Slavko.


Pripadao je prvoj generaciji državnih stipendista na Sorboni. Prozvani parizlije, bili su deo intelektualne elite i nosioci evropske kulture u Srbiji 19. veka. Mudar i nepokoleblјiv dolazio je u sukob sa režimom Kneza Aleksandra već u studentskim danima. Zbog političke brošure koju je napisao sa kolegom M. Jankovićem, Južni Sloveni ili srpski narod sa Hrvatima i Bugarima, pregled njihovog istorijskog, ekonomskog i društvenog života, ukinuta im je državna stipendija. Ipak, uz finansijsku pomoć prijatelјa, Jevrem se vratio u Pariz i diplomirao prava na Sorboni. Po povratku, zajedno sa mlađim građanskim intelektualcima formirao je liberalnu struju, preteču budućih organizovanih političkih stranaka.



U svojoj dugogodišnjoj karijeri bio je više puta ministar, sudija Velikog suda i diplomatski predstavnik Srbije u Carigradu, Londonu, Parizu i Briselu. Beskompromisan u kritikama vlasti, neretko je dolazio u sukob sa režimom i bio žrtva apsolutizma. Kao sudija Velikog suda 1864. godine osuđen je na tri godine robije i gubitak građanskih prava. Međutim, naredne 1865. pomilovan je i oslobođen od strane Kneza Mihaila. Od strane savremenika, posebno napredne srpske omladine bio je izuzetno cenjen kao borac za liberalne ideje. Ostavio je zapise, memoare o svom životu I karijeri, koji predstavljaju dragocen izvor za proučavanje srpske političke istorije i društva u 19. veku. Njegov Životopis u pet knjiga, prepisala je “na čisto”, supruga Jelena.
Jevrem i Jelena Grujić imali su desetoro dece, od kojih je starost dočekalo samo troje, Stana, Miroslava (Mirka) I Slavko, koji nije imao potomstvo. Tako se loza Jevrema Grujića nastavila ženskom linijom, preko ćerke Stane. Od nje potiču porodice Ćurčić, Protić, Milojević, Naumović, Šećerović I Conić.

Uprava Beogradskog ženskog društva 1876.
U drugom redu treća s leve strane Jelena Grujić podpredsednica društva. Fotografija vlasništvo Muzeja grada Beograda

Jel po njemu beše Botanička bašta nazvana Jevremovac?

Nije po njemu vec je ime Botanickoj basti dao kralj Milan Obrenovic.Pisala sam o Botanickoj basti Jevremovac:

-Godine 1889. godine kralj Milan Obrenović poklonio je imanje,koje je nasledio od svog dede Jevrema T.Obrenovica,Velikoj skoli u Beogradu, koja pod upravom Josifa Pancica,premesta Botanicku bastu sa obale Dunava, na danasnju lokaciju, koja dobija ime Jevremovac po zelji darodavca imanja Milana Obrenovica. Na tom mestu i pod tim imenom nalazi se i danas.

https://forum.krstarica.com/showthread.php/758146-ZNAMENITOSTI-BEOGRADA?p=32879497&viewfull=1#post32879497

Nina:

Nije po njemu vec je ime Botanickoj basti dao kralj Milan Obrenovic.Pisala sam o Botanickoj basti Jevremovac:

-Godine 1889. godine kralj Milan Obrenović poklonio je imanje,koje je nasledio od svog dede Jevrema T.Obrenovica,Velikoj skoli u Beogradu, koja pod upravom Josifa Pancica,premesta Botanicku bastu sa obale Dunava, na danasnju lokaciju, koja dobija ime Jevremovac po zelji darodavca imanja Milana Obrenovica. Na tom mestu i pod tim imenom nalazi se i danas.

https://forum.krstarica.com/showthread.php/758146-ZNAMENITOSTI-BEOGRADA?p=32879497&viewfull=1#post32879497

Kliknite za proširenje...

Jesi,sećam se toga, al sam Jevreme pobrkala
To je tada bilo popularno ime,očigledno

agatha:

Jesi,sećam se toga, al sam Jevreme pobrkala
To je tada bilo popularno ime,očigledno

Kliknite za proširenje...

Ocigledno jer je dedino ime dobio i Jevrem Obrenovic, mladji brat Milosa Obrenovica

PLANETARIJUM



Beogradski planetarijum je jedan od dva planetarijuma u Srbiji. Nalazi se u sastavu Astronomskog društva Ruđer Bošković.
Smesten je je na ušću Save u Dunav, u bivšem amamu, u donjem gradu Kalemegdanske tvrđave (ispod Crkve Ružice i Kapele Svete Petke).
Pretpostavlja se da jeAmam podignut između 1860. i 1867. godine, kada su ključevi grada iz turskih konačno prešli u srpske ruke.
Za vreme Prvog svetskog rata amam je služio kao vojničko kupatilo, ali je kasnije devastiran i razoren eksplozijom u obližnjoj Istočnoj kapiji 1944. godine.



Godine 1962. nakon osnivanja Zavoda za Zaštitu spomenika kulture grada Beograda, pristupilo se obnovi amama kao objekta neospornih spomeničkih svojstava. Dve godine kasnije rekonstrukcija objekta je privedena kraju i naredne tri godine amam je čekao svoju novu namenu. U njemu je 1967/68 smešten planetarijum Astronomskog društva Ruđer Boškovic.

Instrument planetarijuma, mali Cajsov planetarijum ZKP-1 (Zeiss Kleine Planetarium-1), je otkupljen sa Beogradskog sajma tehnike 1966. Planetarijumska sala ima prečnik od osam metara i osamdeset sedišta.


Astronomsko društvo Ruđer Bošković jedno je od najstarijih astronomskih društava u Evropi i najstarije na Balkanu. Kada ga je osnovala grupa studenata 1934. godine, društvo je imalo svega nekliko članova, dok danas okuplja preko 700 ljubitelja astronomije. Osnovna uloga našeg društva je popularizacija astronomije.

Astronomsko društvo Ruđer Bošković od 1953. godine izdaje naučno popularni časopis "Vasiona". Svakog petka i subote, kada je vedra noć, teleskopi planetarijuma su dostupni posetiocima radi posmatranja nebeskih tela.
U okviru Društva 1964. godine osnovana Narodna opservatorija koja se i danas nalazi u adaptiranoj Despotovoj kuli na Kalemegdanu.

Za noćna posmatranja, na terasi su smeštena dva teleskopa – teleskop Cajs (Zeiss), refraktor (110/2050 mm), i teleskop Tall 200 K (200/2000 mm), reflektor. Pored dva pomenuta instrumenta, Društvo poseduje još dva teleskopa (prečnika objektiva 33 cm i 20 cm) koji se koriste u specijalnim prilikama kao sto su posmatrački izleti van Beograda ili letnja škola astronomije.



Na terasi Narodne opservatorije montirana su i četiri panoramska teleskopa za dnevna posmatranja grada i okoline (jedinstveno mesto u Beogradu za teleskopsko razgledanje grada).

NOVO GROBLJE

“Rečitije je ćutke šetati grobljem nego govoriti o njemu, jer ovom muzeju na otvorenom ne treba kustos,
ne ište vodiča,ne traži ništa osim vremena da samo ispriča svoju priču od groba do groba”



Novo groblje nalazi se u Ruzveltovoj ulici. Prvi put je ubeleženo na planu Beograda iz 1884. godine.
Osnivač dr Vladan Đorđević (ondašnji predsednik Opštine beogradske, erudita, prvi školovani hirurg, osnivač srpske vojne hirurgije,
Srpskog lekarskog društva, darovit i plodan pisac, diplomata i državnik) poklonio svoje imanje za izgradnju groblja.


Pravila za službu na novom gradskom groblju usvojena su 1885, a završetak uređenja bio je 16. avgusta 1886. godine. Sa sahranjivanjem se otpočelo već sutradan. Tako je Novo groblje postalo i prvi planski regulisan prostor te vrste u Beogradu. Početak njegovog funkcionisanja označava veliku prekretnicu u savremnom komunalnom uređenju i životu grada.



Godine 1893. podignuta je grobljanska crkva Svetog Nikole, zadužbina Draginje i Stanojla Petrovića, po projektu Svetozara Ivačkovića. Ikonostas crkve delo je Stevana i Poleksije Todorović, a freske Andreje Domenika.



Iako je formirano kao srpsko pravoslavno groblje i u periodu između dva svetska rata, dodeljivanjem posebnih parcela, bilo je rešeno sahranjivanje građana ostalih veroispovesti - katolika, protestanata, jevreja, muslimana. Takođe, Rusima koji su došli u Srbiju nakon Oktobarske revolucije dodeljene su posebne parcele.



Groblje je svoj današnji autentični izgled dobilo podizanjem kapije oko Francuskog vojnog groblja (1931/32), Kapele za ispraćaj (1935) i Kapele za ispraćaj Jevreja aškenaza (1937). Ovi objekti čine jedinstvenu reprezentativnu celinu, dajući Novom groblju duh srpske srednjovekovne arhitekture i vizantijskog nasleđa.



Prvi memorijalni spomenik na Novom groblju je Srpska kosturnica, izgrađena 1907. godine, u kojoj su sa Starog tašmajdanskog groblja, kod crkve Svetog Marka, preneti posmrtni ostaci ratnika iz srpsko-turskih ratova 1876-1878. i srpsko-bugarskog rata 1885. godine i nalazi se u blizini crkve Svetog Nikole. Posebnu znamenitost Novog groblja čine vojnička groblja gde su sahranjeni poginuli u balkanskim ratovima i Prvom i Drugom svetskom ratu. Ovde počivaju pripadnici srpske i savezničkih armija, ali i ratnih protivnika Srbije, pa se kao posebne celine izdvajaju francusko, rusko, italijansko, austro-ugarsko, bugarsko, nemačko i englesko vojno groblje. Takođe, ovde su sahranjeni beograđani poginuli u bombardovanjima Beograda aprila 1941. i aprila 1944. godine.



Dve zasebne celine na Novom groblju predstavljaju groblje boraca NOR-a, izgrađeno 1959. godine po projektima arhitekta Bogdana Bogdanovića i Svetozara Ličine, i Aleja zaslužnih građana izgrađena 1965. godine po projektu arhitekte Svetozara Ličine.
U Aleji zaslužnih građana su pojedinačne i skupne grobnice, u kojima su sahranjeni akademici, književnici, glumci, generali, narodni heroji i druge poznate ličnosti.



Oko spomen-kosturnice boraca iz Prvog svetskog rata nalazi se Aleja narodnih heroja Jugoslavije, u kojoj su pored narodnih heroja, sahranjene i druge istaknute vojne i političke ličnosti iz perioda SFRJ.



Tačno preko puta glavnog ulaza u Novo groblje nalazi se Groblje oslobodilaca Beograda 1944. godine, na kojem je sahranjeno 2944 boraca NOVJ i 961 borac Crvene armije, koji su poginuli u borbama za oslobođenje Beograda. Pored Groblja oslobodilaca nalazi se Jevrejsko groblje, na kome se nalazi spomenik palim jevrejskim borcima u ratovima 1912-1919. godine, kosturnica jevrejskih izbeglica iz Austrije i spomenik jevrejskim žrtvama nacističkog terora i borcima palim u NOB-u 1941-1945. godine, rad arhitekte Bogdana Bogdanovića.



Ono što memorijalno-prostornu i spomeničku celinu Novog groblja izdvaja kao značajnu kulturno-istorijsku pojavu, jeste izuzetno bogatstvo skulpturnih spomenika, dela srpskih i jugoslovenskih vajara, od najstarijih do savremenih. Ovde se nalazi 900 skulpturalnih spomenika čiji su autori oko 80 istaknutih umetnika. Radi se uglavnom o bistama i plaketama, u bronzi ili kamenu, pored određenog broja reljefa simbolične sadržine.



Najstarija generacija vajara ovde je predstavljena delima Đorđa Jovanovića i Simeona Roksandića. Jovanović ima ovde preko 35 izloženih dela, stvaranih od kraja XIX veka do tridesetih godina 20. veka. Među najznačajnije spadaju ženske figure na grobu Sime Matavulja iz 1910, a od kasnijih radova spomenici dr Lazi Pačuu i Živojinu Mišiću.



Roksandić je na ovom prostoru zastupljen sa svoja tri rada. Hrvatski vajar Rudolf Valdec je predstavljen jednim reljefom u bronzi simbolične sadržine, a Ivan Meštrović svojim četirima radovima, od kojih je najpoznatije poprsje Nikole Pašića. Slovenački vajar Lojze Dolinar zastupljen je na Novom groblju sa četiri svoja ostvarenja. Veća zastupljenost je beogradskih vajara.

grobnica Velimira Todorovica vanbracnog sina kneza Mihaila Obrenovica iz veze sa Nemicom Marijom Berghaus.


Sreten Stojanović je zastupljen sa preko dvadeset skupltura, od kojih je najpoznatija figura i reljef na grobu književnika Petra Kočića. Dragan Arambašić zastupljen je sa četiri reljefa u bronzi, a Petar Palavčini ostavio je ovde svojih dvanaest dela, od kojih su najpoznatija „Dečak s frulom“, reljef na grobu Stevana Mokranjca, i poprsje Olge Konjević. Jedna od prvih žena u Srbiji koja je živela i radila u Parizu, Vuka Velimirović, zastupljena je ovde poprsjem na grobu Velje Vukićevića, rađenim u Parizu 1931. godine i sa dva reljefa u bronzi. Rista Stojanović je predstavljen četirima svojim radovima, od kojih je najpoznatiji „Klečeći ženski akt“ u kamenu na grobnici trgovca Jovana Jankovića. Živojin Žika Lukić je ovde ostavio preko dvadeset plaketa i ostale radove poprsja, reljefe i skulpture na kosturnici braniocima Beograda 1915. godine, podignutoj 1934. godine na mestu srpskog vojnog groblja. Od novijih umetnika, tu su dela Frane Menegela Dinčića, Stevana Badnarova, Otoa Loga, Nebojše Mitrića, Mihaila Paunovića i drugih.

Od 1983. ono je i zvanično proglašeno za kulturno-istorijsko dobro od izuzetnog značaja za Srbiju