- Poruka
- 853
DALI SU ROMI NACIJA KOJA GUBI NACIONALNI IDENTITET
O Romima poslednjih godina sve više se bavi i naučna i stručna javnost, ojačavaju se pokreti i organizacije kako bi se sačuvao poljuljani kulturno istorijski razvoj i pokašala sačuvati tradicija „pravog čovjeka“ što u stvari znači pojam „Rom“ prema jeziku Manuša. O RAE populacji u Crnoj Gori, poslednjih godina sve više pronalazimo različita istraživanja koja dosta često nemaju osnovu i nijesu postupno i metodološki uradjena. Istraživanja ove vrste su rezultat trenutne potrebe za nekim najčešće finansijskim razlogom postojanja.
Dosadašnja istraživanja nijesu u dovoljnoj mjeri zastupljena i rezultat su najčešće nedovoljnog poznavanje tradicije, kulture i običaja Roma.
Nepoznacima koja je postojala oko dolaska Roma na prostore Evrope pa i Crne Gore dugi niz godina je bila tema koja nije zaokupljala pažnju javnosti. Medjutim, pod stavom medjunarodne zajednice koja ima jak uticaj na zemlje u političkoj i ekonomskoj tranziciji polako se budila svijest opšte javnosti o našim sugradjanima, njihovoj kulturi i običajima.
Samo jednom kada čovjek prisustvuje nekom dogadjaju u organizaciji Roma, bilo da je to svadba ili slava, sunećenje ili slično, jednostavno se budi kod čovjeka potreba da više sazna o Romima i njihovom životu . Tada se može shvatiti da su Romi kroz vrijeme izgubili ali i zadržali, pa i „sakrili“ od opšte javnosti mnoge običaje za koje često mislimo da su proizvoljni i bez osnove.
Sve do XVIII – XIX vijeka porijeklo Roma i njihov put u Evropu bili su nepoznanica za naučnu javnost. Pošto nije bilo validnih podataka i naučnih pisanih izvora, ili je taj broj bio veoma mali, nije se pouzdano moglo utvrditi, ni preko jezičkih obilježja dijelom i antropoloških crta ličnosti neka posebna sličnost romske populacije sa nekim društvenim grupama pa i narodima. Na osnovu dosta naučnih pretpostavki, nekih pisanih tragova i obilježja pronadjenih kod drugih naroda, došlo se do zaključka da Romi vode porijeklo iz pokrajine Pendžab u Indiji. Dug put prema Evropi vodio je preko Vizantije i Persije. Za nas je najbitnija grupa koju neki autori nazivaju "južna grupa" koja se kretala tokovima Tigra i Eufrata. Jedan dio ove grupe se uputio ka Crnom moru, a drugi prema Siriji. Najveći broj plemena je stigao u azijsku Tursku. Najjužnija grupa je nastavila put uz Sredozemno more, preko Palestine i Egipta, duž sjeverne afričke obale sve do Gibraltara i Španije. Grupa koja je ostala u Turskoj je prešla Bosfor i stigla je na Balkan U nekoliko različitih dostupnih tekstova pominju se tri različita puta dolaska Roma, ali jedno je sigurno kako je preko prapostojbine i Centralne Evrope bilo mnogo oružanih sukoba, ratova i egzodusa od prilika koje su tada diktirane bilo je više pravaca kretanja današnjih Roma. Pretpostavlja se da su uzrok bili česti ratovi i upadi raznih osvajača, prvenstveno Mongola u IX i X vijeku. Kao jedan od glavnih neprijatelja Roma uzima se Mahmud Gazni (XI vijek) Ovim putevima kroz seobe, Romi su tražili put od uništenja. Jedini put bila je migracija. I ako se oduvijek vjerovalo da su seobe Romske populacije karakteristika njihovih identitetskih specifičnosti može se na osnovu logičkog suda i niza istorijskih činjenica donijeti zaključak da su nastojali samo da se spase od uništenja.
Da nije bilo ovakve pokretljivosti i volje za opstankom Romi bi sigurno nestali kao i veliki broj plemena i naroda kroz istoriju.
Trenutni broj Roma u pojedinim evropskim zemljama upućuje na zaključak da su Centralna Evropa i Balkansko poluostrvo bili prva područja koja su naselili Romi.
Veči broj Roma danas živi na prostorima Rumunije, Slovačke, Madjarske, Bugarske, Makedonije i Srbije. Broj Roma koji naseljava ovo područje veliki je i kreće se oko deset miliona.
Prema istraživanjima Andrije Jovićevića i postojanju veoma skromne materijalne kulture dolazi se do zaključka da su Romi u Crnoj Gori došli kao robovi na brodovima Gusara. Prije pet vjekova pojavili su se na prostorima Herceg Novog, Bara i Ulcinja. Radeći na gusarskim brodovima i živjeći „robovskim“ načinom života, preci Roma naučili su mnoge zanate. Veoma često su prodavani kao bilo koja roba, bili su podvrgnuti veoma teškom i napornom radu.
Na izgradnji hercegnovske tvrdjave postoji pisani dokument iz 1508 godine, koji potvrdjuje prisustvo Roma u Crnoj Gori.
Romi su se u nekim crnogorskim gradovima ali sa nekim izuzecima već emancipovali i integrisali u društvo, posebno u južnim djelovima Crne Gore, gdje su se i prvo naselili.
Medjutim, nije tako i u ostalim djelovima sjeverne i centralne Crne Gore.
Romi koji su kao nomadi putovali i često mijenjali mjesta boravka nijesu često naseljavali sjeverne dijelove oštre i hladne Crne Gore. Danas u Crnoj Gori domicilni i izbjegli Romi žive u nekim krajevima Crne Gore: Cetinje (Zagrablje), Podgorica (Konik i Vrela Rinička), Nikšić (Brlja, naselje Trebjesa, Budo Tomović i nas. Željezare br. 2); Beranama (Talum i Riverside) , Rožajama i slično.
U nekim Crnogorskim gradovima skoro da ih nema kao što su: Andrijevica, Kolašin, Plav, Pljevlja (naselje na deponiji), Plužine, Šavnik i Žabljak .
U nekim crnogorskim gradovima veoma je mali broj Roma: Kotoru, Tivtu, Danilovgradu itd.
Veliki broj Roma nije upisan u knjige državljana, prema poslednjem popisu u Crnoj Gori kao Romi izjasnilo se 2.875 lica, dok prema nekim podacima NVO broj Roma je veći od 19.000 ( 19.534) što za sigurno govori da broj Roma i u savremenim uslovima i e-tehnikama današnjice još nije utvrdjen sa sigurnošću.
Duga putovanja i dodiri sa kulturama, običajima i načinom života raznih naroda imali su nesumljivo bitan uticaj na promijenjena identitetska svojstva naroda. Romi su, za razliku od drugih naroda koji žive u Crnoj Gori, u znatno složenijim životnim uslovima i problemima. Oni zaostaju u većini vidova emancipacije. Vjekovna izolacija ih je natjerala da se iznutra čvrsto integrišu, sačuvavši kulturni identitet i životni stil.
Svi narodi koji gube nacionalni identitet ustvari postaju samo grupe stanovnika, bez identitetskih svojstava, kulture i običaja ili samo stratumi u naučnom istraživanju. Medjutim živjeći u tako surovim uslovima Romi su ipak zadržali osnovna obilježja vjere, kulture, tradicije i običaja. Velika obaveza na čuvanju identiteta je suzbijanje etničke mimikrije.
Na osnovu podgrupa u okviru Romske populacije nalazimo Egipćane, čiji su preci na prostorima Egipta boravili tri vijeka, Aškalije, Cigane, Manuše, Rabuine, Gitane, Karakose, Sinite, Mandjupe i Gabelje.
Medjutim pred naučnu javnost bi veoma bilo interesantno kako kaže Ivana dr Durutović istražiti i komparirati specifičnosti i posebnosti života, tradicije i kulture sa istim karakteristikama one grupe koja sebe naziva Romima.
Podaci do kojih se može danas doći oko lingvističkih karakteristika su takodje veoma skromni. Skoro svi Romi sa područja centralne i sjeverne Crne Gore govore albanskim jezikom što nije slučaj sa potomcima Roma i Egipćana koji žive u primorskom pojasu. Veoma je uočljiva i „Albanizacija“ –Roma sa Kosova. Nažalost, status Roma u Crnoj Gori, kao i u nekim drugim državama nastalim raspadom bivše Jugoslavije još uvijek nije riješen. Mnogi Romi nemaju elementarno obrazovanje, državljanstvo, živi u teškim uslovima i neriješenog statusa. Jedan značajan broj nikada nije pohadjao osnovno obrazovanje. Nažalost, zbog nemara i niskog obrazovanja roditelja jedan dio RAE populacije nema elementarna ljudska prava i nema sopstveni identitet.
Život Roma karakterišu dosta strogi patrijahalno ustrojeni i porodični odnosi, postavljeni hijerarhiski slično kao kod nekih drugih naroda. U ekološkoj državi kakva je Crna Gora Romi su jedini ekolozi. Većina Roma danas radi veoma teške poslove i zanimanja koja skoro nijedan savremni čovjek ne želi raditi.
O pokazateljima kvaliteta života i društvenog položaja Roma u Crnoj Gori; obrazovnoj strukturi; ekonomskom položaju, političkom položaju, sociokulturnoj adaptaciji, socijalnoj distanci, problemima getoizacije, segregacije, ksenofobije, deprivilegovanosti i nasilja nad Romima, kulturi Roma i njihovoj tradiciji, svakodnevnom životu i njihovom druženju sa drugima, stereotipima u javnosti, odnosu društvenih institucija prema Romima, zaposlenju, zdrastvenoj zaštiti, informisnosti, veoma malo znamo.
Romska porodica funkcioniše po izrazito patrijahalnim običajima i vrijednostima u kojoj muškarac ima neograničenu moć. Vrlo rano, nekada sa petnaest godina, pokoravajući se volji porodice Romkinja se udaje, postaje majka i domaćica. Roditelji biraju budućeg muža, ugovaraju brak, ugovaraju cijene djevojka i sl.
Prema V. Deliću, Romi u Crnoj Gori danas pripadaju islamu ali ipak u zavisnosti od grupa zavisi stepen poštovanja islama. Romi Muslimani ističu sebe kao prave Muslimane dok za Čergare kažu da to nijesu. I stvarno se može reći za Rome Muslimane da više poštuju islam, nego što to čine Čergari, ali isto tako primjećuje se da obilježavaju određene hrišćanske svetkovine, pa čak posjećuju hrišćanske bogomolje.
Kako kaže mr Ivan Mitrović, nevjerovatno je koliko groblja mogu da posluže kao pokazatelj etničke pripadnosti, pa čak možemo reći i netrpeljivosti koja postoji među različitim grupama: (većinsko društvo –Egipćani – Romi – Muslimani - Čergari). Oni međusobno gaje jednu vrstu animoziteta i predrasuda te prave distance kako u životnom prostoru, tako i u fizički ograničenom prostoru, kao što je u ovom slučaju groblje.
Na osnovu ne istraženih oblasti, ne potpunih informacija i stavova moralo bi se težiti održavanju kulture i istorije svakog naroda ili etničke grupe, jer je to jedini preduslov stvaranja pravne države koja gaji multikulturalnost i osobenosti manjinskih naroda.
http://www.montenegrina.net/pages/p...a_gubi_nacionalni_identitet_slavko_milic.html
O Romima poslednjih godina sve više se bavi i naučna i stručna javnost, ojačavaju se pokreti i organizacije kako bi se sačuvao poljuljani kulturno istorijski razvoj i pokašala sačuvati tradicija „pravog čovjeka“ što u stvari znači pojam „Rom“ prema jeziku Manuša. O RAE populacji u Crnoj Gori, poslednjih godina sve više pronalazimo različita istraživanja koja dosta često nemaju osnovu i nijesu postupno i metodološki uradjena. Istraživanja ove vrste su rezultat trenutne potrebe za nekim najčešće finansijskim razlogom postojanja.
Dosadašnja istraživanja nijesu u dovoljnoj mjeri zastupljena i rezultat su najčešće nedovoljnog poznavanje tradicije, kulture i običaja Roma.
Nepoznacima koja je postojala oko dolaska Roma na prostore Evrope pa i Crne Gore dugi niz godina je bila tema koja nije zaokupljala pažnju javnosti. Medjutim, pod stavom medjunarodne zajednice koja ima jak uticaj na zemlje u političkoj i ekonomskoj tranziciji polako se budila svijest opšte javnosti o našim sugradjanima, njihovoj kulturi i običajima.
Samo jednom kada čovjek prisustvuje nekom dogadjaju u organizaciji Roma, bilo da je to svadba ili slava, sunećenje ili slično, jednostavno se budi kod čovjeka potreba da više sazna o Romima i njihovom životu . Tada se može shvatiti da su Romi kroz vrijeme izgubili ali i zadržali, pa i „sakrili“ od opšte javnosti mnoge običaje za koje često mislimo da su proizvoljni i bez osnove.
Sve do XVIII – XIX vijeka porijeklo Roma i njihov put u Evropu bili su nepoznanica za naučnu javnost. Pošto nije bilo validnih podataka i naučnih pisanih izvora, ili je taj broj bio veoma mali, nije se pouzdano moglo utvrditi, ni preko jezičkih obilježja dijelom i antropoloških crta ličnosti neka posebna sličnost romske populacije sa nekim društvenim grupama pa i narodima. Na osnovu dosta naučnih pretpostavki, nekih pisanih tragova i obilježja pronadjenih kod drugih naroda, došlo se do zaključka da Romi vode porijeklo iz pokrajine Pendžab u Indiji. Dug put prema Evropi vodio je preko Vizantije i Persije. Za nas je najbitnija grupa koju neki autori nazivaju "južna grupa" koja se kretala tokovima Tigra i Eufrata. Jedan dio ove grupe se uputio ka Crnom moru, a drugi prema Siriji. Najveći broj plemena je stigao u azijsku Tursku. Najjužnija grupa je nastavila put uz Sredozemno more, preko Palestine i Egipta, duž sjeverne afričke obale sve do Gibraltara i Španije. Grupa koja je ostala u Turskoj je prešla Bosfor i stigla je na Balkan U nekoliko različitih dostupnih tekstova pominju se tri različita puta dolaska Roma, ali jedno je sigurno kako je preko prapostojbine i Centralne Evrope bilo mnogo oružanih sukoba, ratova i egzodusa od prilika koje su tada diktirane bilo je više pravaca kretanja današnjih Roma. Pretpostavlja se da su uzrok bili česti ratovi i upadi raznih osvajača, prvenstveno Mongola u IX i X vijeku. Kao jedan od glavnih neprijatelja Roma uzima se Mahmud Gazni (XI vijek) Ovim putevima kroz seobe, Romi su tražili put od uništenja. Jedini put bila je migracija. I ako se oduvijek vjerovalo da su seobe Romske populacije karakteristika njihovih identitetskih specifičnosti može se na osnovu logičkog suda i niza istorijskih činjenica donijeti zaključak da su nastojali samo da se spase od uništenja.
Da nije bilo ovakve pokretljivosti i volje za opstankom Romi bi sigurno nestali kao i veliki broj plemena i naroda kroz istoriju.
Trenutni broj Roma u pojedinim evropskim zemljama upućuje na zaključak da su Centralna Evropa i Balkansko poluostrvo bili prva područja koja su naselili Romi.
Veči broj Roma danas živi na prostorima Rumunije, Slovačke, Madjarske, Bugarske, Makedonije i Srbije. Broj Roma koji naseljava ovo područje veliki je i kreće se oko deset miliona.
Prema istraživanjima Andrije Jovićevića i postojanju veoma skromne materijalne kulture dolazi se do zaključka da su Romi u Crnoj Gori došli kao robovi na brodovima Gusara. Prije pet vjekova pojavili su se na prostorima Herceg Novog, Bara i Ulcinja. Radeći na gusarskim brodovima i živjeći „robovskim“ načinom života, preci Roma naučili su mnoge zanate. Veoma često su prodavani kao bilo koja roba, bili su podvrgnuti veoma teškom i napornom radu.
Na izgradnji hercegnovske tvrdjave postoji pisani dokument iz 1508 godine, koji potvrdjuje prisustvo Roma u Crnoj Gori.
Romi su se u nekim crnogorskim gradovima ali sa nekim izuzecima već emancipovali i integrisali u društvo, posebno u južnim djelovima Crne Gore, gdje su se i prvo naselili.
Medjutim, nije tako i u ostalim djelovima sjeverne i centralne Crne Gore.
Romi koji su kao nomadi putovali i često mijenjali mjesta boravka nijesu često naseljavali sjeverne dijelove oštre i hladne Crne Gore. Danas u Crnoj Gori domicilni i izbjegli Romi žive u nekim krajevima Crne Gore: Cetinje (Zagrablje), Podgorica (Konik i Vrela Rinička), Nikšić (Brlja, naselje Trebjesa, Budo Tomović i nas. Željezare br. 2); Beranama (Talum i Riverside) , Rožajama i slično.
U nekim Crnogorskim gradovima skoro da ih nema kao što su: Andrijevica, Kolašin, Plav, Pljevlja (naselje na deponiji), Plužine, Šavnik i Žabljak .
U nekim crnogorskim gradovima veoma je mali broj Roma: Kotoru, Tivtu, Danilovgradu itd.
Veliki broj Roma nije upisan u knjige državljana, prema poslednjem popisu u Crnoj Gori kao Romi izjasnilo se 2.875 lica, dok prema nekim podacima NVO broj Roma je veći od 19.000 ( 19.534) što za sigurno govori da broj Roma i u savremenim uslovima i e-tehnikama današnjice još nije utvrdjen sa sigurnošću.
Duga putovanja i dodiri sa kulturama, običajima i načinom života raznih naroda imali su nesumljivo bitan uticaj na promijenjena identitetska svojstva naroda. Romi su, za razliku od drugih naroda koji žive u Crnoj Gori, u znatno složenijim životnim uslovima i problemima. Oni zaostaju u većini vidova emancipacije. Vjekovna izolacija ih je natjerala da se iznutra čvrsto integrišu, sačuvavši kulturni identitet i životni stil.
Svi narodi koji gube nacionalni identitet ustvari postaju samo grupe stanovnika, bez identitetskih svojstava, kulture i običaja ili samo stratumi u naučnom istraživanju. Medjutim živjeći u tako surovim uslovima Romi su ipak zadržali osnovna obilježja vjere, kulture, tradicije i običaja. Velika obaveza na čuvanju identiteta je suzbijanje etničke mimikrije.
Na osnovu podgrupa u okviru Romske populacije nalazimo Egipćane, čiji su preci na prostorima Egipta boravili tri vijeka, Aškalije, Cigane, Manuše, Rabuine, Gitane, Karakose, Sinite, Mandjupe i Gabelje.
Medjutim pred naučnu javnost bi veoma bilo interesantno kako kaže Ivana dr Durutović istražiti i komparirati specifičnosti i posebnosti života, tradicije i kulture sa istim karakteristikama one grupe koja sebe naziva Romima.
Podaci do kojih se može danas doći oko lingvističkih karakteristika su takodje veoma skromni. Skoro svi Romi sa područja centralne i sjeverne Crne Gore govore albanskim jezikom što nije slučaj sa potomcima Roma i Egipćana koji žive u primorskom pojasu. Veoma je uočljiva i „Albanizacija“ –Roma sa Kosova. Nažalost, status Roma u Crnoj Gori, kao i u nekim drugim državama nastalim raspadom bivše Jugoslavije još uvijek nije riješen. Mnogi Romi nemaju elementarno obrazovanje, državljanstvo, živi u teškim uslovima i neriješenog statusa. Jedan značajan broj nikada nije pohadjao osnovno obrazovanje. Nažalost, zbog nemara i niskog obrazovanja roditelja jedan dio RAE populacije nema elementarna ljudska prava i nema sopstveni identitet.
Život Roma karakterišu dosta strogi patrijahalno ustrojeni i porodični odnosi, postavljeni hijerarhiski slično kao kod nekih drugih naroda. U ekološkoj državi kakva je Crna Gora Romi su jedini ekolozi. Većina Roma danas radi veoma teške poslove i zanimanja koja skoro nijedan savremni čovjek ne želi raditi.
O pokazateljima kvaliteta života i društvenog položaja Roma u Crnoj Gori; obrazovnoj strukturi; ekonomskom položaju, političkom položaju, sociokulturnoj adaptaciji, socijalnoj distanci, problemima getoizacije, segregacije, ksenofobije, deprivilegovanosti i nasilja nad Romima, kulturi Roma i njihovoj tradiciji, svakodnevnom životu i njihovom druženju sa drugima, stereotipima u javnosti, odnosu društvenih institucija prema Romima, zaposlenju, zdrastvenoj zaštiti, informisnosti, veoma malo znamo.
Romska porodica funkcioniše po izrazito patrijahalnim običajima i vrijednostima u kojoj muškarac ima neograničenu moć. Vrlo rano, nekada sa petnaest godina, pokoravajući se volji porodice Romkinja se udaje, postaje majka i domaćica. Roditelji biraju budućeg muža, ugovaraju brak, ugovaraju cijene djevojka i sl.
Prema V. Deliću, Romi u Crnoj Gori danas pripadaju islamu ali ipak u zavisnosti od grupa zavisi stepen poštovanja islama. Romi Muslimani ističu sebe kao prave Muslimane dok za Čergare kažu da to nijesu. I stvarno se može reći za Rome Muslimane da više poštuju islam, nego što to čine Čergari, ali isto tako primjećuje se da obilježavaju određene hrišćanske svetkovine, pa čak posjećuju hrišćanske bogomolje.
Kako kaže mr Ivan Mitrović, nevjerovatno je koliko groblja mogu da posluže kao pokazatelj etničke pripadnosti, pa čak možemo reći i netrpeljivosti koja postoji među različitim grupama: (većinsko društvo –Egipćani – Romi – Muslimani - Čergari). Oni međusobno gaje jednu vrstu animoziteta i predrasuda te prave distance kako u životnom prostoru, tako i u fizički ograničenom prostoru, kao što je u ovom slučaju groblje.
Na osnovu ne istraženih oblasti, ne potpunih informacija i stavova moralo bi se težiti održavanju kulture i istorije svakog naroda ili etničke grupe, jer je to jedini preduslov stvaranja pravne države koja gaji multikulturalnost i osobenosti manjinskih naroda.
http://www.montenegrina.net/pages/p...a_gubi_nacionalni_identitet_slavko_milic.html
,a kamoli da je pokusao da upise fakultet.
