Ustavni sud Republike Albanije odlučio da su nacionalne manjine protivustavne
Popis stanovništva sproveden u isto vrijeme kao i u Srbiji, krajem 2011. godine, po prvi put je, na zahtjev evropskih i međunarodnih činilaca, sadržavao i pitanja o jezičkoj i etničkoj pripadnosti. Albanija još od 1989. godine nije sprovodila popis stanovništva po ova dva pitanja. Albanija je u prošlosti bila poznata kao država sa najnižim standardima za nac. manjine. Od devedesetih godina stvari su se počele mijenjati, a 2000. god. je priznala postojanje nacionalnih manjina -
grčku,
srpsko-crnogorsku i
makedonsku. Albanija
romskoj i
vlaho-arumunskoj manjini ne priznaje status nacionalnih manjina, već samo jezičkih, kao Albanaca koji se služe romskim i aromanskim jezicima. Albanija je dobijala više zahtjeva da prizna i Egipćane i Bošnjake kao nacionalne manjine, pa i međunarodne pritiske, ali to nikada nije učinila.
Manjine u Albaniji imaju teške probleme sa albanizacijom, iz komunističkoga perioda u kojem su osobe mogle nositi samo strogo propisana albanska imena. Poslije 2000. godine, kada su uvedeni bili posebni
registri za pripadnike manjina; no prijava u njih je bila u velikoj mjeri otežana, jer bi osoba prethodno morala promijeniti svoje ime, pa se onda prijaviti u registar, inače bi bila odbijana kao pripadnic većinskoga naroda. U Albaniji je postojala javna rasprava oko ovoga, pod glavnim argumentom da se ovako vrši dealbanizacija i da susjedi vještački proizvode nacionalne manjine u Albaniji potkupljivanjem.
Pristanak da se konačno uvedu i ta dva pitanja su albanske vlasti dale tek kada su manjinske organizacije s druge strane prihvatile da će podaci biti strogo statistički i da neće imati nikakav politički značaj, odnosno da nijedna nacionalna manjina neće imati pravo na proporcionalnu zastupljenost, zagarantovana mjesta u parlamentu ili dr. i da neće u pravnom smislu biti nikako drugačiji od većinske populacije.
Međutim, odlukom ustavnog suda od ovoga nema ništa.
Ovom odlukom sud je efektivno i ukinuo samo postojanje nacionalnih manjina u Albaniji.
Manjinske organizacije su najavile tužbu Evropskom sudu u Strazburu za ljudska prava. Jedino je Grčka izrazila interesovanje da ih podrži, ali zbog krize, ona trenutno nije u stanju ni za šta. Iz Srbije od vlasti srpsko-crnogorska manjina ne dobija nikakav odogovor.
Jedan od glavnih realizatora ove odluke jeste
Krešnik Spahiu, bivši član Vrhovnog savjeta pravde Republike Albanije. Spahiju je već duže vrijeme zagovornik ukidanja manjina, inače jedan od viđenijih članova ultranacionalističke organizacije
Crveno-Crna Alijansa, koja održava bliske veze sa pokretom
Samoopredjeljenje i ima svoje ogranke i na Kosovu i u Preševskoj dolini i ostalim područjima u kojima ima Albanaca. Ta organizacija se zalaže za borbu za nacionalno ujedinjenje i oslobođenje svih Albanaca, stvaranjem Velike Albanije.
U Albaniji već godinama traju žustre rasprave o pitanjima prava manjina - većinsko gledište je da bi uvođenje političkih manjinskih prava bilo nelegitimno i nezakonito, jer bi konstituisalo povredu većinskih prava Albanaca, odnosno ugrožavanje prava Albanaca. S druge strane, koncept Albanije je modeliran tako da su svi stanovnici Albanije u potpunosti jednaki, i samim tim i
Albanci po nacionalnosti (što je odlukom ustavnoga suda nedavno i potvrđeno); izdvajanje pojedinaca dovelo bi do grubog kršenja ljudskih prava, jer više ne bi svi bili jednaki, tvrde albanski pravni stručnjaci. Glavni strahovi dolaze od toga da bi susjedne države mogle poslati svoje agente sa parama i podmititi Albance da se izjasne kao pripadnici određenih nacionalnih manjina, čime bi došlo do razbijanja albanskog nacionalnog korpusa i stvaranja mogućih teritorijalnih pretenzija na Albaniju - državu za koju važi da je etnički najčistija u Evropi, sa preko 97% Albanaca albanskog porijekla i jezika. Sjeverni Epir bi izgubili jer bi Grci ubijedili tamošnje stanovništvo da se izjasni kao većinski grčko, što bi ugrozilo teritorijalni integritet i suverenitet Albanije jer bi Grčka možda pokušala da anektira njen južni dio, tvrde istaknute ličnosti u albanskoj javnosti. Pitanje Sjevernog Epira je vječno osjetljivo za Albaniju; Albanija je učvrstila svoju vlast nad njom nakon stvaranja države 1912, kada je 1914. godine formiran kao
autonomna pokrajina. Po svršetku Prvog svjetskog rata, na Pariskoj mirovnoj konferenciji je ta teritorija bila dodijeljena Grčkoj 1919. godine, no za vrijeme rata s Turskom, Austrija, Njemačka i Italija su uspjele izlobirati da se izvrši međunarodni pritisak i područje vrati Albaniji, što je bilo i učinjeno 1921. godine. Iako je bila primorana od strane Društva naroda, čiji je član bila, Albanija je odbila da garantuje manjinska prava stanovništvu Sjevernog Epira, a 1930-ih je ukinula i nekolicinu odredbi koje su bile radi posmatračke komisije uvedene tokom 1920-ih godina. Jedna od najgrubljih odredbi bila je zakonska odluka iz 1923. godine u vezi sa Albanskom pravoslavnom crkvom, po kojom se u njoj može služiti samo na albanskom jeziku, a članovi APC mogu biti samo ljudi koji dobro znaju albanski jezik i koji mogu dokazati albansko etničko porijeklo.
Od tada pa do današnjega dana traju zahtjevi za obnovu autonomije Sjevernoga Epira, koji predstavlja grubo mešanje u teritorijalni integritet i suverenitet države Albanije, kažu u Tirani.
Albanija nije potpisnik
Evropske povelje za regionalne i manjinske jezike i odbija preporuke Savjeta Evrope da joj se priključi, tvrdeći da bi to bilo neprirodno društvu kakvo je albansko.
Prema prvom detaljnom popisu stanovništva sprovedenom u Albaniji 1928. godine,
Srba je bilo oko 65.000 i sačinjavali su približno 8% ukupne populacije Albanije. Tada su ujedno bili i najbrojnija nacionalna manjina. Prema posljednjem popisu koji je sadržavao i podatke o nacionalnom pripadnosti, iz 1989. godine,
u Albaniji ima svega 100 Srba i Crnogoraca. Procjene o njihovoj brojnosti se drastično razlikuju - statistički zavod Albanije ih je procijenio na 200, međunarodne organizacije ih procjenjuju na 2.000, dok pak ima ukazatelja da je Crnogoraca i Srba zapravo mnogo više - sama procjena
jedine organizacije njihove u Albaniji,
Rozafa-Morača, jeste da brojka prevazilazi i 20.000 i možda i do 30.000. Srpsko-crnogorska manjina u Albaniji ne uživa nikakva manjinska prava i predstavlja jedan od najdrastičnijih primjera kršenja manjinskih prava u regionu i Evropi; priznanje joj je ukinuto odlukom ustavnoga suda.
