Genocid u Jugoslaviji 1941-1945, 1991

Žive palili, na komade sekli

Pod pritiskom svakodnevnih izveštaja i intervencija predstavnika Italije i Nemačke u Zagrebu, Pavelić je prestao da negira pogrome. I pored uveravanja koja je dao da će progoni Srba biti obustavljeni, situacija je ostala nepromenjena. Zločini su se ređali jedan za drugim.



Dramatične izveštaje, propraćene fotografijama i filmovima, o masovnim zločinima nad srpskim narodom, dostavljale su i pojedine nemačke jedinice koje su operisale na teritoriji NDH, kao i nemački konzulati u toj zemlji. Nemački komandant Sarajeva pukovnik Sušnig (Suschnigg) i šef nemačke tajne policije dr Hajnrih (Heinrich leiter der Gocheimpolizei) u razgovoru sa „zapovjednikom mjesta“, ustaškim pukovnikom Stipčevićem, i pukovnikom Pacakom upozorili su predstavnike NDH na „divlji postupak“ (NJilde Benehmigung) ustaša prema Srbima, i na „nasilje najgore vrste“. Oni, istina, nemaju nameru da se mešaju u unutrašnje stvari i odnos prema Srbima, naglasio je dr Hajnrih, ali dužni su da ukažu da takvi postupci mogu imati za posledicu ugrožavanje i narušavanje mira i poretka, a za to su ipak oni nadležni. Primera radi, naveo je slučaj koji se dogodio baš tih dana, tačnije 16. juna. Ustaški kamion prevozio je pohapšene Srbe iz Sarajeva u Travnik, i na mostu u Lašvi svi su poubijani i bačeni u reku. To je ostavilo „strahovit utisak na žitelje“, a ništa manje nije za osudu ni provokacija koja se dogodila u Travniku 15. juna prilikom svečanog ustoličenja župana. Ustaša Kutić, u svom vatrenom govoru, na svečanosti je rekao kako je na putu za Travnik na njegov auto otvorena paljba, što nije odgovaralo istini, a zbog čega je odmah, na licu mesta, streljano 15 Srba.

General fon Horstenau i poslanik Kaše, svaki po svojoj liniji, intervenisali su kod Pavelića i Kvaternika. Interesantno je i vredno zabeležiti različit pristup problemu nasilja od strane nemačkih okupacionih snaga, s jedne strane, i italijanskih, sa druge. Dok su Italijani u svojim izveštajima Musoliniju i Vrhovnoj komandi akcenat stavljali na humanu stranu, na protivzakonje i nepravdu koja se čini nedužnom civilnom stanovništvu, nemački izveštaji, bez izuzetka, pogrome posmatraju kroz prizmu strategije, eventualnih posledica koje mogu imati po bezbednost, uz često konstataciju o nedoraslosti Hrvata za samostalan život. U prilog Srba reagovala je i nemačka nacionalna manjina u Hrvatskoj, zahtevajući od Rajha da snagom svog oružja spreči nasilje, što je odbačeno uz obrazloženje da se radi „o nezavisnoj državi“ i da Nemačka ne želi da se meša u unutrašnje stvari. Nasuprot tome, italijanski general Lucano zahtevao je od predstavnika ustaške vlasti u Gacku da moraju „prisustvovati ekshumaciji lješina Srba iz Skuma, koju misli izvršiti za par dana“.

Pod pritiskom svakodnevnih izveštaja i intervencija predstavnika Italije i Nemačke u Zagrebu, Pavelić je konačno prestao da negira pogrome, ali uz konstataciju da je u pitanju „nacionalna revolucija“, u kojoj je došlo do prekoračenja dozvoljenih granica, prebacujući pri tom svu odgovornost na „divlje“ ustaše, ne precizirajući šta se pod tim pojmom podrazumeva. I pored uveravanja koja je Pavelić dao nemačkom i italijanskom poslaniku u Zagrebu, da će progoni Srba biti obustavljeni, situacija je ostala nepromenjena. Iz porodice Save Keće zaklano je i ubijeno 12 lica, među kojima sedmoro dece. Dana 2. jula u selu Osredci ustaše su zapalile zapaljivim bombama nekoliko kuća i magazina, ubili Radu Grbića, Jovana Grbića, Ivana i Stevana, zatim Nikolu i Đorđa Damjanovića, Bokan Danila, Zorić Jovana, Pejić Smiljanu i Novaković Iliju. Istog dana, u selu Kruškovači kod Srba, zaklana je porodica Davida Desnice od 4 člana, zatim žena i kućna pomoćnica Andrije Perića, kao i Milka Rađenović, Soka i Jovanka Rađenović i sin Nikola Rađenović. Napokon, ustaše su opljačkale sve trgovine u opštini Srb, privatne stanove izbeglih porodica i odveli svu stoku“, završava svoj izveštaj Komandant teritorijalne legije karabinjera, upućen prefekturi u Zadru i Kraljevskom guverneru za Dalmaciju.


ZLOČINI KAKVE SVET JOŠ NIJE VIDEO

Već 30. juna streljano je u LJubuškom 90 Srba, 1. jula ustaše su zapalile selo Suvaju; izgorelo je 25 kuća, a ustaše su na licu mesta ubile 300 muškaraca, žena i dece, jedan deo su zakopali u tri rake, a ostale spalili. Ženi pravoslavnog sveštenika Spase Lavrnje, navodi se u izveštaju italijanskih karabinjera, „ustaše su rasporile trbuh, izvukavši živo dete koje su potom ubili. Devojčici Anđeliji Keći zabili su noževe u grudi. Osim toga, uhvatili su Zorku Keću, koja je bežala iz zapaljene kuće, i živu su je bacili u vatru.

Neprekidan lanac krvoprolića

U selu Grahovcu, u blizini Petrinje, u jednom danu, i jednoj noći 24/25. jula ubijeno je 1.200 ljudi, među kojima veliki broj dece, dva dana kasnije u Slunju je masakrirano 80 ljudi, a u Vojniću 180. Bila je to samo predigra za ono što će se dogoditi 29. jula u srpskoj pravoslavnoj crkvi u Glini



Prof dr Smilja Avramov, svetski stručnjak za međunarodno pravo, koja je ceo svoj radni vek posvetila utemeljenju principa istine i pravde, nedavno je objavila studiju „Genocid u Jugoslaviji 1941-1945“ u kojoj nam otkriva jedan svet u kome smo živeli, a koji nismo poznavali. Delove iz studije Glas će objavljivati u nastavcima

„Talas nasilja zahvatio je Dalmatinsku zagoru, i u selima oko Sinja, Drniša i Knina došlo je do masovnih ubistava na licu mesta; mnogi leševi ostavljeni su nezakopani, a neki su bačeni u kraške jame. U Gospiću je uhapšeno i podvrgnuto mučenju više od 1.000 Srba, među kojima velik broj žena i dece“, izveštavao je komandant V korpusa.

U okolini Lapca, i na susednim lokalitetima, „zlostavljanja od strane ustaša srpskog elementa uzelo je takve razmere da su mnoga sela potpuno napuštena. Ispred terora, stanovništvo je odbeglo u okolne šume. Brutalnosti su iste prema ženama i deci“.“ U neprekidnom lancu krvoprolića“, izveštava komandant legije karabinjera 9. jula, ne isključuje se mogućnost „skorog revolta srpskog elementa protiv hrvatskog“. Ništa bolja situacija nije bila u Slavoniji, na Kordunu i Baniji, Lici i Bosanskoj krajini. U selu Grahovcu, u blizini Petrinje, u jednom danu, i jednoj noći 24/25. jula ubijeno je 1.200 ljudi, među kojima veliki broj dece, dva dana kasnije u Slunju je masakrirano 80 ljudi, a u Vojniću 180. Bila je to samo predigra za ono što će se dogoditi 29. jula u srpskoj pravoslavnoj crkvi u Glini.
U dnevnom izveštaju domobranske jedinice sa područja Gospića navedeno je sledeće: „U noći 2/3. kolovoza postreljano je od strane vojnika-ustaša 700 osoba grčko-istočne vjere“. U selu Trojvrhu „7. kolovoza ustaške postrojbe vršeći čišćenje... ostavile su na terenu 80 lješina. Talijanska komisija je ovo obišla i fotografisala“. U izveštaju se potom dodaje da su masakrirani bili starci i nesposobni „koji su ostali u kućama, dok su sposobni seljaci odbjegli iz straha u šume“.

Domobranski potpukovnik Redelštajn, u izveštaju od 10. avgusta, javlja „da je jedan ustaški vod napao selo Vrebac. Ubio oko 400 ljudi, od toga preko 300 žena i djece“. Na području Josip Dola „pronađeno je mnogo lješina. Ovo su lješine od ljudi koje su poubijale ustaše i ostavile u polju“, sadržina je narednog izveštaja. I tako iz dana u dan, iz meseca u mesec, sve do kraja svog postojanja ispisivala je svoju istoriju mlada „hrvatska država“.

Domobranski potpukovnik Hojberger izvestio je 28. avgusta 1941. višu komandu da „od pre nekoliko dana, muslimani iz muslimanskih sela napadaju ona sjeverno od Otoka, uzimaju pravoslavnom pučanstvu stvari, stoku, hranu i t. sl.“. Izveštaj bojnika Stegera je precizniji i glasi: „Naoružani muslimani pod vođstvom oružničkog narednika Pilinger Martina - njih oko 200 izvršili su paljenje, pljačkanje i ubijanje grko-istočnjaka iz sela oko Žirovca. U brojnim izveštajima italijanskih jedinica naglašava se da su se ustaše toliko osilile da se uopšte ne obaziru na prisustvo italijanskih trupa, ugrožavajući svojim postupcima „dostojanstvo i čast italijanske vojske i italijanske zastave“. Često je dolazilo do otvorenih konflikata između ustaša i Italijana koji su štitili srpski živalj. O tome govore i brojni dokumenti NDH. U izveštaju Ministarstva hrvatskog domobranstva od 20. avgusta 1941. konstatuje se da „talijanski časnici i vojnici zaštićuju živalj grko-istočne vjere i nagovaraju ga na neposluh prema našim vlastima... Osim toga, Talijani jako kritiziraju postupak naših vlasti i govore da su Hrvati barbari“. U istom izveštaju navodi se i sledeće: „1. kolovoza je na području oružničke postaje Bužim ubijeno oko 1.000 do 1.300 Srba.“

„U vrijeme od 31. srpnja do 3. kolovoza je na području oružničke postaje Bravsko, kotar Ključ, ubijeno 139 Srba, sumnjivih da pomažu četnike.“
„Zbog pobune seljaka grčko-istočne vjere, na području kotareva Bosanski Petrovac, Ključ, Bosanska Krupa i Sanski Most je u selu Hrustovu od strane ustaša strijeljano oko 500 seljaka grčko-istočne vjere od 31. srpnja do 8. kolovoza, a na području postaje Ilidža lješevi pokopani na licu mjesta“.

Domobranski general Marić požalio se Ministarstvu hrvatskog domobranstva da je „talijanski general Lucano saopćio našem oružničkom vodniku da mora prisustvovati ekshumaciji lješina Srba iz Huma, koju misli izvršiti za par dana... Isto tako da ima prisustvovati istrazi povodom tih pogibija, iako su one izvršene prije 2 do 3 mjeseca“.

Nastaviće se

Koča:

Neprekidan lanac krvoprolića

U selu Grahovcu, u blizini Petrinje, u jednom danu, i jednoj noći 24/25. jula ubijeno je 1.200 ljudi, .....

Kliknite za proširenje...

ne želim ulaziti u polemiku o ustaškim zločinima, ali istine radi treba reći da ne postoji selo Grahovac u blizini Petrinje. Čak niti naselje sa sličnim imenom ne postoji u široj okolici Petrinje, niti je zabilježen ovaj zločin u ovim razmjerama.

Koča:

Neprekidan lanac krvoprolića

U selu Grahovcu, u blizini Petrinje, u jednom danu, i jednoj noći 24/25. jula ubijeno je 1.200 ljudi, među kojima veliki broj dece, dva dana kasnije u Slunju je masakrirano 80 ljudi, a u Vojniću 180. Bila je to samo predigra za ono što će se dogoditi 29. jula u srpskoj pravoslavnoj crkvi u Glini

Kliknite za proširenje...

matijakupa:

ne želim ulaziti u polemiku o ustaškim zločinima, ali istine radi treba reći da ne postoji selo Grahovac u blizini Petrinje. Čak niti naselje sa sličnim imenom ne postoji u široj okolici Petrinje, niti je zabilježen ovaj zločin u ovim razmjerama.

Kliknite za proširenje...

Postoji mesto Banski GraBovac kod Petrinje,tako da je ocigledno doslo do greske u kucanju,narocito ako uzmemo u obzir da se slovo H granici sa slovom B pa je gresku lako napraviti.

"Na teritoriji nekadašnje Banske Krajine ima više mjesta koja u svom imenu imaju pridjev banski, kao što su Banski Drenovac kod Gline, Banski Grabovac kod Petrinje, ili Banski Kovačevac, istočno od Karlovca."

http://sr.wikipedia.org/sr-el/Банија

Da ne bude samo iz Wikipedije,posto je ja stalno pljujem:

"Po popisu stanovništva iz 1991. godine, opština Petrinja imala je 57 naseljenih mesta. U zagradi je dat broj stanovnika naselja, po popisu iz 1991. godine:

Begovići (177), Bijelnik (202), Blinja (210), Brest Pokupski (357), Veliki Šušnjar (455), Vratečko (90), Glinska Poljana (361), Gora (454), Gornja Bačuga (397), Gornja Mlinoga (243), Gornja Pastuša (146), Gornje Mokrice (176), Graberje (280), Grabovac Banski (552), Deanovići (87), Dodoši (205), Donja Bačuga (553), Donja Budičina (344), Donja Mlinoga (260), Donja Pastuša (61), Donje Mokrice (91), Dragotinci (190), Dumače (8Cool, Župić (109), Jabukovac (325), Jošavica (432), Klinac (147), Kraljevčani (131), Križ Hrastovački (230), Letovanci (82), Luščani (670), Mala Gorica (427), Mačkovo Selo (184), Madžari (312), Međurače (73), Miočinovići (153), Moščenica (2.831), Moštanica (270), Nebojan (360), Nova Drenčina (524), Novi Farkašić (193), Novo Selište (301), Petkovac (82), Petrinja (18.706), Pecki (274), Prnjavor Čuntićki (224), Sibić (127), Slana (276), Srednje Mokrice (46), Srpski Čuntić (107), Stražbenica (126), Strašnik (325), Taborište (317), Tremušnjak (204), Hrastovica (584), Hrvatski Čuntić (223) i Cepeliš (213)."

http://mojasrbija.net/krajisnici/index.php?option=com_agora&task=viewtopic&pid=23199

matijakupa:

ne želim ulaziti u polemiku o ustaškim zločinima, ali istine radi treba reći da ne postoji selo Grahovac u blizini Petrinje. Čak niti naselje sa sličnim imenom ne postoji u široj okolici Petrinje, niti je zabilježen ovaj zločin u ovim razmjerama.

Kliknite za proširenje...

Salamander je odgovorio o cemu se najverovatnije radi, sto opet ne odgovara tvojoj konstataciji da ne postoji cak ni slicnog imena naselje u siroj okolini Petrinje. Na osnovu cega tvrdis da takav zlocin nije zabelezen, i koliko mislis da si kompetentan da to tvrdis, to ne znam....u udzbenicima iz hr povijesti ne verujem da je zabelezen...

Dakle kao sto je Salamander rekao, vrlo lako je moglo doci do stamparske greske jer je slovo H iznad B...Ko je citao primetio je da takodje postoji slovo Ö, umesto a ili i....itd....Tekst je kopiran sa sajta Galasa Javnosti iz odeljka Feljton...Knjigu Smilje Avramov nemam da bih proverio...meni je uostalom dovoljno njeno ime, da ne dovodim u pitanje sve napisano...

_____________

Meni je jasan nacin na koji vi pristupate ovoj temi, a ovde konkretno ovom tekstu....Iako su ustase ''neki drugi narod'', ''sa kojim vi danas nemate nista''..., ''to je bila neka grupica koju hrvatski narod nikad nije podrzavao'' (u duhu antifasizma...lol)....pa to najbolje opisuju tvoje reci ne želim ulaziti u polemiku o ustaškim zločinima, ali istine radi....hehe...Videsmo da i nema mnogo istine kada je u pitanju mesto sa slicnim imenom u blizini Petrinje....a o daljoj vasoj istini gde bi se igrali brojem zrtava ne zelim ni da govorim...

ipak vi danas nas tuzite za ''genocid''...lol....ova tema nije aktuelna....nikad nije ni bila, pa valjda tako treba i da ostane...

Zverstva kakva svet nije video

U Hercegovini, masovna ubistva otpočela su 1. juna 1941. Malu decu, njih oko 50, odvojili su od majki, i poubijali na očigled njih. Milevi Medan, koja je bila pred porođajem, rasekli su stomak, izvadili dete, a zatim ga sasekli na komade. Silovali su devojke na zverski način pred preneraženom masom građana



Komanda jedinica koje su bile locirane na ostrvu Pagu izvestila je talijanskog guvernera za Dalmaciju da je: „Velik deo od 5.000 pravoslavaca interniranih u koncentracioni logor Slano (ostrvo Pag) masakrirano od strane ustaša i bačeno u zajedničku jamu... Vođa ustaša ovog lokaliteta je dr Zubović.“ General NDH Lukić izvestio je svoje pretpostavljene da je 2. septembra 1941. talijanski lekar iz sastava Druge armije otputovao za Tribanj, Oštarije i Pag s ciljem „utvrđivanja i pregleda vode tj. da ne bi voda u ovom kraju, gdje ima njihovih posada, bila zaražena od zaraznih bakcila, a koji bi poticali od lješina koje su...ustaše ubijale i bacale u različite jame“.

U Hercegovini, gde su ustaše imale snažnu potporu katoličkog sveštenstva, masovna ubistva otpočela su 1. juna 1941. Slučaj sela Prebilovci zaslužuje posebnu pažnju. Prvi pokolj stanovništva izvršen je na Vidovdan 28. juna. Privremeno su pošteđeni samo oni stanovnici koji su prešli u katoličku veru, ali njih je uskoro zadesila još gora sudbina. U noći između 3. i 4. avgusta, ustaše iz susednih sela, sa kojima su do tada živeli u dobrosusedskim odnosima, stegli su obruč oko sela, pohapsili meštane i zatvorili ih u osnovnu školu. Malu decu, njih oko 50, odvojili su od majki, i poubijali naočigled njih. Milevi Medan, koja je bila pred porođajem, rasekli su stomak, izvadili dete, a zatim ga sasekli na komade. Usledilo je potom silovanje, silovali su devojke na zverski način pred preneraženom masom građana. Sledećeg dana 830 zatočenika prebačeno je u selo Šurmance, a 6. avgusta, pod rukovodstvom ustaškog glavara Ivana Jovanovića Crnog, bačeni su u jamu Golubinka. Uz poslednju žrtvu bačeno je u jamu nekoliko bombi.

„Ovi ljudi“, započinje svoj izveštaj Zapovjedništvo Vojne krajine, „osim toga što su grčko-istočne vjere, tučeni su nemilosrdno kundacima, po prsima, leđima i krstima do nesvjesti; zapovjeđeno im je da se skinu, vučeni su zatim za mošnje po čitavoj sobi u kojoj su se nalazili, udarani oštrim gvozdenim predmetima u glavu, sve dotle dok lubanja ne bi prsla i tako dalje... Jedan Hercegovac poslije ovakvog ogavnog posla, pojavljuje se na zaprepašćenje prisutnih, sav krvav, u lokalu jajačkog gostioničara Augusta, pijan vadi krvavi nož, liže ga na očigled zaprepašćenih pogleda gostiju... Ovi se događaji ponavljaju.“ Sledi zatim izveštaj o događajima u Jezeru. „Pohvatali sve žene, djecu i starce grčko-istočne vjere koji nisu uspjeli i mogli da uteknu... Ova sirotinja poklana je na najgrozniji način.“ U izveštaju se zatim dodaje „da ovo klanje nije imalo nikakve veze sa borbama protiv četnika, jer tu četnika nije ni bilo“. Po oceni Zapovjedništva, poklano je 165 lica, „koliko se na brzinu moglo ustanoviti. Međutim, nije isključeno da je ovaj broj veći, kada bi se računala sva ona trupla, koja je tih dana kroz Jajce nosila rijeka Vrbas, radi čega je moralo biti obustavljeno kupanje na jajačkim plažama.“ Prema ovom izveštaju, domobrani su pokušali da spreče dalje krvoproliće, pa su preostale Srbe smestili u crkvu i sinagogu, ali je 100 ustaša savladalo domobransku stražu i izvuklo ih iz crkve. „Neispavane i izgladnele starce, žene i djecu, vežu žicom dvoje i dvoje, trpaju u kamion i voze u pravcu katoličkog sela Podmiločja na udaljenosti od 4 kilometra. Ovdje ovi nesretni ljudi izlaze na zapovjed iz kamiona, da bi moglo otpočeti jedno od nezapamćenih najstrašnijih i najkrvoločnijih zvjerstava... Presjecaju krvnički vratove iz kojih šiba krv. Ono što nije na ovaj prizor izgubilo svjest, nadčovječanskim krikovima i jaukom koji se promaljaju kroz noć, bude dobre seljake katoličkog sela Podmiločja, koji bespomoćno doživljavaju isto toliko teške trenutke... Već sviće, a klanje još traje... Bacaju se poluživi ljudi u rake... Iz zemlje čuje se još po koji glas poluživog očajnika.“ Seljaci sela Podmiločja kopali su rake i posle svega sa „gnušanjem“ govore o ovom događaju, navodi se u izveštaju.

Nastaviće se

Generalna proba pakla

Mnogobrojni su nemački izveštaji o zločinima kojima su ispisivane poslednje stranice istorije NDH. Srbofobija je imala primat nad ideološkim opredeljenjima. U Sisku je 4. maja 1945, samo nekoliko časova pre no što je grad oslobođen, poubijano i bačeno u Savu oko 500 Srba



Kapitulacija Italije i uspeh savezničkih snaga na svim frontovima doveli su do previranja u svim društvenim slojevima u NDH, ali to nije pokolebalo ustašku vlast u ostvarenju svog osnovnog zadatka, uništenja srpskog naroda. Oktobra 1944. u selu Hrastovac ubijeno je 1.256 Srba, a u Dvoru na Uni 1.556. Masakri su tih dana prošireni na Liku, stradala su sela Brlog kod Otočca, Dobro Selo kod Donjeg Lapca, Smiljan itd. Interesantan je izveštaj koji je tih dana dostavio Stjepan Gaži, inače službenik Jugoslovenskog kraljevskog konzulata u Ženevi, svom stranačkom lideru u Londonu dr Krnjeviću. On govori o potištenosti Hrvata u zemlji: „I oni koji su isprva prišli ustašama i to iz uvjerenja ili zbog špekulacije, danas su najvećim dijelom razočarani, povlače se, osuđuju sve to i odriču se učinjenog“ (Podvukla S. A.).

Godina 1944. bila je za NDH godina najtežih iskušenja i opterećenja - zavladala je opšta nesigurnost u zemlji, haos u saobraćaju i nedostatak osnovnih prehrambenih proizvoda. Neverovatno, ali je istinito da su pogromi i tad nastavljeni. Berlin je energično zahtevao od poslanika Kašea da interveniše kod hrvatskih vlasti da se spreči divljanje ostataka 13. SS „Handžar“ divizije, ali je sve bilo uzaludno. U logorima su masovno likvidirani zatvorenici i spaljivanjem brisani tragovi zločina. Organizovane su zasede koje su sačekivale grupe Nedićeve straže, četnika ili pristalica LJotića, koji su se povlačili na zapad pred nastupom partizanskih jedinica. Svi su ubijani bez milosti i pored sporazuma koji je postignut sa nemačkim okupacionim snagama i Pavelićevog obećanja da će im biti omogućen slobodan prolaz. Ovi poslednji zločinački trzaji izazvali su buru protesta i ogorčenja i samog Berlina. Ribentrop je lično naložio poslaniku u Zagrebu da odmah preda Paveliću protestnu notu. U strogo poverljivom Ribentropovom telegramu navodi se sledeće:

- 23. i 24. novembra 1944. ustaške brigade kod Jasenovca zaustavile su transport (Feldlazeretts 615) ranjenika, iz vagona, pod pretnjom oružjem, izvukli ranjene srpske dobrovoljce i zatim ih poubijali.

- 7. decembra 1944, 36 oficira - srpskih dobrovoljaca, koji su se borili na strani nemačkih snaga, nasilno su izvukli iz nemačkog transporta na zagrebačkoj železničkoj stanici i, pored protesta nemačkog vojnog predstavnika koji ih je službeno pratio za Rijeku, odmah u blizini same stanice poubijali.

U telegramu se navode i drugi zločini uz kategoričan Ribentropov zahtev da se odgovorna lica egzemplarno kazne i da Poglavnik preduzme hitne mere da se slični postupci ne ponove.

Ribentropov protest nije urodio plodom. Nojbaher je sa ogorčenjem izvestio Vrhovnu komandu za Jugoistok i ministra inostranih poslova da je ustaška brigada iz Koprivnice, i pored žestokog protivljenja tamošnjih nemačkih vlasti, 18. decembra 1944. mučki poubijala transport od 140 ranjenih Đujićevih četnika.

Nojbaher opisuje i veliko LJotićevo razočaranje u Nemce, uz konstataciju da je LJotić duboko deprimiran i da više ne može pogledati u oči svojim pristalicama, a zatim dodaje: „I Nedić je pod teškim utiskom. Ako mi dozvoljavamo da hrvatska vlada ubija dobrovoljce i tretira ih kao pseće lešine, to je udarac za same Nemce i naša nastojanja da mobilišemo srpske nacionaliste, to je rušenje autoriteta Rajha i nemačkog Vermahta“.

Mnogobrojni su nemački izveštaji o zločinima kojima su ispisivane poslednje stranice istorije NDH. Srbofobija je imala primat nad ideološkim opredeljenjima. U Sisku je 4. maja 1945. poubijano i bačeno u Savu oko 500 Srba, samo nekoliko časova pre no što je grad oslobođen.


LJOTIĆEVO RAZOČARENJE

U drugom telegramu upućenom lično Ribentropu Nojbaher je javio da je Luburić poubijao u Zagrebu LJotićeve pristalice, koje su se prebacivale na zapad. LJotić je tako, navodi se u telegramu, izgubio „svoje prve saradnike i elitu oficira koji su godinama stajali uz nas u borbi... To je prosto neshvatljivo“.

Umiranje pre smrti

U logorima NDH postojale su dve grupe zatočenika: Srbi, Jevreji i Romi, koji su upućivani u logore direktno, kao bezvredan ljudski materijal, čak „štetan i suvišan“, i individualni politički zatočenici, kao što su bili komunisti, masoni i jugoslovenski orijentisani Hrvati. Za ostale Nemci su imali zasebne logore na teritoriji NDH



Koncentracioni logori, za razliku od masovnih pogroma o kojima je bilo reči, predstavljaju institucionalizovane oblike masovnih umorstava.

U logorima NDH postojale su dve grupe zatočenika: Srbi, Jevreji i Romi, koji su upućivani u logore direktno, kao bezvredan ljudski materijal, čak „štetan i suvišan“ i individualni politički zatočenici, kao što su bili komunisti, masoni i jugoslovenski orijentisani Hrvati. Povremeno su u logor dovođeni zarobljeni partizani i četnici, ali retko, jer su Nemci na teritoriji NDH imali svoje zasebne logore.

U pogledu sudbine ljudi koji su dovođeni u logor kao grupe Srba, Jevreja ili Roma - koje su činile oko 99 odsto od ukupnog broja umorenih, neizvesnosti nije bilo. NJima je predstojala i grupna smrt. Zatočenici su odvođeni u povorkama na određeni lokalitet, gde su vršena masovna umorstva. Na čelu povorke išao je odred ustaša, obično pevajući i noseći maljeve, iza njih su bili na smrt osuđeni zatvorenici, a na kraju povorke opet ustaše. U pogledu individualnih zatočenika povlačena je razlika shodno karakteru i stepenu protivljenja ustaškom režimu; to su bili jugoslovenski orijentisani Hrvati, bivši aktivisti organizacije „Sokol“, Hrvati osumnjičeni kao inostrani špijuni, masoni, a posle 22. juna 1941. i komunisti. Cilj individualnog upućivanja u logor kretao se u rasponu od prevencije i slanja u logor na određeno vreme, pa do fizičkog uništenja, što je zavisilo od procene Ustaške redarstvene službe.

Srbi, Jevreji i Romi upućivani su u logor, po utvrđenom planu, koji je sačinjavan na lokalnom, što će reći kotarskom ili još niže seoskom nivou. O tome svedoče mnogi dokumenti. Hapšenje komunista, ili drugih političkih neprijatelja NDH, vršeno je individualno i oni su zadržavani najpre u zatvorima, a tek potom, pojedinačno ili po nekoliko njih otpremani su u logore. Otuda o njima i postoje najpotpuniji podaci, koji se najčešće koriste u do sada objavljenim knjigama. I o Jevrejima su sačinjavani spiskovi, ne zbog pedantnosti u vođenju evidencije, nego su preko spiskova umorenih Jevreja ustaše dokazivale svoju odanost nacizmu. Romi su ubijani na svakom koraku, „u pokretu“. NJihova konačna, bezimena likvidacija usledila je nakon naređenja Vrhovnog oružanog zapovjedništva od 20. maja 1942, upućenog svim potčinjenim pukovnijama, da se svi preostali Cigani sprovedu u koncentracioni logor. Srbi su ubijeni po unapred dostavljenim spiskovima, a i bezimeno, kako kad. Spiskovi su, međutim, naknadno uništavani, naročito nakon što je u svet prodrla vest o zločinima. Nekadašnji komandant jasenovačkog logora LJubo Miloš, na saslušanju pred organima vlasti FNRJ, izjavio je: „Ukupan broj likvidiranih zatočenika u logoru Jasenovac, ciglana s okolinom, kako za moje vrijeme, a tako i za cjelog opstojanja logora Jasenovac, ne bi mogao reći niti ja niti itko drugi, jer transporti koji su upućivani na likvidaciju nisu nigdje, ni u kom slučaju, zavođeni u knjige ili tome slično, a s namjerom da se ne bi znalo koliko je ljudi likvidirano. U svakom slučaju taj broj je ogroman i upravo nepojmljiv.“

Uništenju Srba, Jevreja i Roma u logorima NDH prethodile su mere fizičke i psihičke torture, koja je imala za cilj razaranje ljudskog personaliteta. Pri ulasku u logor žrtvama je oduzimana poslednja imovina, čak i odelo i obuća. Sve te mere vodile su totalnom razaranju ljudske ličnosti, i tu se može naći delimično objašnjenje zašto su u logorima grupe mirno i bez otpora odlazile u smrt.

Grupna umorstva, s jedne strane, i individualna, s druge, diktirala su intenzitet i metode nasilja. Dok su se na grupna umorstva primenjivale svirepe metode, nad kojima su se čak i Nemci zgranjavali, u odnosu na političke zatočenike primenjivane su normalnije metode nasilja: streljanje ili vešanje, ukoliko je bila po sredi smrtna kazna. Postavlja se pitanje: da li se svi zločini počinjeni u logorima NDH mogu podvesti pod pojam genocida, i da li se ti logori mogu svrstati pod pridev genocidni.


ORGANIZACIJA LOGORA

Sistem logora u NDH građen je, u principu, po uzoru na nacističke logore. Planove za izgradnju logora, prema nemačkim izvorima, sačinio je Maks Luburić još u emigraciji. Nakon formiranja NDH Luburić je upućen u Nemačku, kako bi se bolje upoznao sa organizacijom logora.

Koča:

Dakle kao sto je Salamander rekao, vrlo lako je moglo doci do stamparske greske jer je slovo H iznad B...Ko je citao primetio je da takodje postoji slovo Ö, umesto a ili i....itd....Tekst je kopiran sa sajta Galasa Javnosti iz odeljka Feljton...Knjigu Smilje Avramov nemam da bih proverio...meni je uostalom dovoljno njeno ime, da ne dovodim u pitanje sve napisano...

Kliknite za proširenje...

Radi se o greškama tipičnim za automatsku digitalizaciju teksta.

Jasno...primetio sam pored pomenutog Ö, i ''...papi Piju DžII...'', umesto XII.... al neko ima potrebu da trazi greske, makar bile i uobicajene pri digitalizaciji teksta...

Koča:

Tekst je kopiran sa sajta Galasa Javnosti iz odeljka Feljton...Knjigu Smilje Avramov nemam da bih proverio...meni je uostalom dovoljno njeno ime, da ne dovodim u pitanje sve napisano...

Kliknite za proširenje...

Mnogo grmis protiv komunizma i komunista a nekim svojim komenatrima odajes tipican dogmatski rezon i autoritarnu logiku svojstvenu komunistima...

Kako, zaboga, bilo cije ime moze da bude dovoljno da se a priori prihvati sve sto je tim imenom potpisano? To je principijelno pitanje, bilo da se radi o Smilji Avramov, Nebojsi Popovu, Hegelu ili apostolu Pavlu?

Koliko knjiga si procitao od Smilje Avramov? Ja sam procitao nekoliko i daleko je to od bilo cega da se o autoru, unapred, govori u sve samim superlativima. Ovu, sam priznajes, nisi, a pokrenuo si temu na osnovu feljtona iz novina i TV izjava autora. I to je dovoljno da se unapred odreknes samostalnog, kritickog preispitivanja nekog dela i da ne dovodis u pitanje autorove stavove. Kako, na osnovu cega? Na osnovu novinskih feljtona, gostovanja u opskurnim emisijama ili na osnovu ucesca na tribinama desnicarskih organizacija koji su na tebe ostavili utisak dopadljivosti?

Stavrno si zadojen tip... Bas kao i ovi tvoji oponenti. Jedni varenikom, drugi pasterizovanim mlekom...

coachenko, hvala ti na dobronamernoj kritici i sugestijama

Molio bih te da mi preporucis knjige Smilje Avramov na osnovu kojih bih stekao bolji uvid u njeno delo

Hvala.

Ko god ima nesto konkretno da doda na temu, a ona glasi Genocid u Jugoslaviji 1941-1945, 1991, i ne mora da se odnosi iskljucivo na Smilju Avramov, kao sto naslov teme ne mora da se odnosi iskljucivo na njenu knjigu, samo napred...

___________________________

Smrt - najefikasniji lek za zatočenike

Logori su bili državne institucije sa čvrstom organizacijom. Nadležnost nad logorima poverena je Ustaškoj redarstvenoj službi, na čijem je čelu bio najpre Mijo Babić Đovani, a od juna 1941. Vjekoslav Luburić Maks. Postojali su sabirni logori, koncentracioni logori i logori za taoce



Ovlašćenje za osnivanje logora dato je generalno Ustaškoj nadzornoj službi, a donošenje odluke o upućivanju lica u logore povereno je ustaškom redarstvu, kao grani Ustaške nadzorne službe. Protiv ovih odluka nije bilo pravnog leka. Pavelić je 20. jula 1942. doneo novu precizniju zakonsku odredbu o upućivanju lica u koncentracione logore kao i pojedinih članova „obitelji osoba, koje same ili u zajednici s oružanim skupinama narušavaju javni red i sigurnost, ili koje ugrožavaju mir i spokojstvo hrvatskog naroda“. Logori su, dakle, bili državne institucije sa čvrstom organizacijom. Nadležnost u odnosu na logore poverena je Ustaškoj redarstvenoj službi, odnosno njenom trećem uredu, na čijem je čelu bio najpre Mijo Babić Đovani, a od juna 1941. Vjekoslav Luburić Maks. Nakon ukidanja UNS, organizacija i uređenje logora povereno je Državnom ravnateljstvu za ponovu.

Logori u NDH zvanično su klasifikovani u tri kategorije: 1) sabirni logori, 2) koncentracioni logori i 3) logori za taoce. Sabirni logori bili su namenjeni za prvi prihvat zatočenika, odakle su ovi upućivani u koncentracione logore, na rad u Nemačku ili na iseljenje.

Sabirni logori formirani su širom NDH, s kraćim ili dužim vremenskim trajanjem. Postojali su u Donjem Miholjcu, Dubici, Kostajnici, Virovitici, Bjelovaru, Slavonskoj Požegi, Zemunu, Vinkovcima itd. Kao sabirna mesta služile su i škole, pravoslavne crkve i sinagoge. Neretko tu su vršena mučenja i masovna ubistva. Posebni logori za taoce formirani su u Rumi, Osijeku, Brodu na Savi.

Prvi koncentracioni logor formiran je 29. aprila 1941. u Koprivnici, u prostorijama fabrike hemijskih proizvoda „Danica“, a prvi zatočenici bili su Srbi i Jevreji iz Pakraca, Grubišnog Polja i Križevaca. Prvi zapovjednik logora bi je Martin Nemec, a nasledio ga je Nikola Herman. Direktive za organizaciju logora i postupanje sa zatočenicima primali su od Eugena Kvaternika, Mije Babića i Mije Bzika. Kroz logor je prošlo 5.000 zatočenika.

Logor je rasformiran februara, a zatvorenici, koji nisu do tada poubijani, premešteni su u druge logore. Ravnateljstvo za javni red i sigurnost uputilo je raspis 8. jula 1941. svim župskim redarstvenim ravnateljstvima da „grčko-istočnjake i Židove ne šalju u Danicu nego u Gospić“.
U zgradi bivše kaznione formiran je maja 1941. logor u Gospiću, a osnovao ga je Jozo Rukavina. U naređenju ustaškog redarstva iz Zagreba od 19. jula 1941. precizirano je da se „postepeno svakog dana počne sa upućivanjem u koncentracioni logor Gospić Srba, financijalno i intelektualno jačih u grupama od 20 do 30 ljudi“. Iz svih krajeva stizali su transporti u Gospić, koji su raspoređivani u samom mestu, ili u logoru Jadovno, smeštenom u jednoj kraškoj uvali u blizini jednog ponora. Kapaciteti logora iznosila su 3.500 zatvorenika, ali su zatvorenici sukcesivno ubijani i bacani u jame na Velebitu (Grigin brijeg, Šaranova jama itd.). Naređenje ustaškog redarstva u Zagrebu izvršavano je disciplinovano i bez pogovora. „Upućuju Vam se dole navedeni Židovi i Srbi-komunisti“, glasi dopis ustaškog redarstva iz Banja Luke od 24. jula, upućen na ruke ravnatelja logora. A njegov tajnik Antun Vrebac će istim hladnim birokratskim stilom potvrditi prijem Srba i Židova, sprovedenih po ustaši LJubomiru Ćorku.

Isti postupak, isti stil i jezik o prijemu Srba i Jevreja iz mnogih mesta Slavonije! Veliki župan iz Dubrovnika suočio se, međutim, sa problemima, pa je od podmaršala Lakse tražio dodatna uputstva. Izvestio ga je 5. avgusta da je po nalogu „Ustaškog povjereništva za Bosnu i Hercegovinu gospodina Francetića... uhićeno 235 lica pravoslavnih. Od tog, do sad upućeno u logorište Gospić 145 lica, a ostalo je još uhićeno 80. Među uhićenim licima bilo je 80 posto žena i djece, a tako isto i među onim koji su ostali. Moralo se je iseljavati i žene i djeca, jer su starješine bile uhićene, a za njih se ko nije imao starati. Molim nalog šta da radim sa ostalim uhićenim licima.“ Lek je ubrzo pronađen, svi su poubijani po kratkom postupku.

Svirepa ubistva

Nisu bili retki slučajevi da su neki logori ukidani na veoma prost način - ubijanjem svih zatočenih lica. Komandant karabinjera kapetan Umberto Bonasisi izvestio je italijanskog guvernera za Dalmaciju 28. jula 1941. da je „u Smiljanu u blizini Gospića formiran koncentracioni logor, gde se nalazi oko 5.000 Srba pravoslavaca. Uslovi su toliko loši da će nesumnjivo izazvati laganu smrt“. Po ustaškoj klasifikaciji to je bio sabirni logor, ali su sva zatočena lica umorena na svirep način.

Koča:

Salamander je odgovorio o cemu se najverovatnije radi, sto opet ne odgovara tvojoj konstataciji da ne postoji cak ni slicnog imena naselje u siroj okolini Petrinje. Na osnovu cega tvrdis da takav zlocin nije zabelezen, i koliko mislis da si kompetentan da to tvrdis, to ne znam....u udzbenicima iz hr povijesti ne verujem da je zabelezen...

Dakle kao sto je Salamander rekao, vrlo lako je moglo doci do stamparske greske jer je slovo H iznad B...Ko je citao primetio je da takodje postoji slovo Ö, umesto a ili i....itd....Tekst je kopiran sa sajta Galasa Javnosti iz odeljka Feljton...Knjigu Smilje Avramov nemam da bih proverio...meni je uostalom dovoljno njeno ime, da ne dovodim u pitanje sve napisano...

_____________

Meni je jasan nacin na koji vi pristupate ovoj temi, a ovde konkretno ovom tekstu....Iako su ustase ''neki drugi narod'', ''sa kojim vi danas nemate nista''..., ''to je bila neka grupica koju hrvatski narod nikad nije podrzavao'' (u duhu antifasizma...lol)....pa to najbolje opisuju tvoje reci ne želim ulaziti u polemiku o ustaškim zločinima, ali istine radi....hehe...Videsmo da i nema mnogo istine kada je u pitanju mesto sa slicnim imenom u blizini Petrinje....a o daljoj vasoj istini gde bi se igrali brojem zrtava ne zelim ni da govorim...

ipak vi danas nas tuzite za ''genocid''...lol....ova tema nije aktuelna....nikad nije ni bila, pa valjda tako treba i da ostane...

Kliknite za proširenje...

ne znam zašto uporno uz istinu koju opravdano spominješ uvjek dodaješ zrno mržnje?

što se tiče imena mjesta Grahovac koje je spomenuto u tvom postu, kada sam pisao svoj prvi komentar mislio sam reći da su na Baniji tijekom drugog rata postojala samo dva ustaška zločina tih brojčanih razmjera: Glina i Banski Grabovac.


pošto od moje sobe do Banskog Grabovca nema više od 20 km zračne linije, vjeruj mi da jako dobro poznajem kraj, ljude i povijest...
zato sam se držao tvog prvog posta i izvedenica riječi GRAHovac, Grahovo, Graovac ili sl... i rekao da ne postoji mjesto tog ili sličnog imena sa takvim zločinom.


u vezi izjave da ne želim polemiku u vezi ustaških zločina, to je upravo zato jer znam koje su razmjere tih zločina i njihova posljedica


ono što ne razumijem je odnos nekih ljudi prema njima.... nekad mi se čini da je nekim ljudima žao što mrtvih nije bilo više.......

nema mrznje, to sam ti vec rekao...druga je stvar sto tebi istina zvuci kao ispunjena mrznjom...

Pa i u ovoj tvojoj poslednjoj recenici, hteo-ne hteo, vidi se tvoj odnos prema svemu...

Mnogo bi pre trebalo da ti padne na pamet da neki umanjuju taj broj zrtava...umanjuju ga i to desetostruko...Skrivaju, ublazavaju sve sto se ovog zlocina tice...I bore se da ovaj genocid ne dobije svoje mesto u svetskoj istoriji, i kao do sad ostane negde u zapecku...

Ako ces mi reci da nije tako, onda ste Vi u Hrvatskoj danas svakako bolesna nacija...(mislim na podrsku koje ustastvo danas ima u Hrvatskoj)

i mislim da ne znas koje su razmera tih zlocini...ali ne zelim konkretno da te pitam, jer znam gde bi to dalje odvelo...ipak potvrdilo bi moje misljenje...

Pakao monstruozne NDH

Logor na ostrvu Pagu bio je smešten u uvalama Slanom i Metajni. Prvi zatvorenici, Srbi i Jevreji, stigli su juna 1941. i bili su smešteni na otvorenom prostoru ograđenom žicom. Žrtve su ubijane i bacane u jamu ili u more. U potresnom izveštaju lekarske ekipe konstatuje se da su žrtve prethodno stravično mučene

Prof dr Smilja Avramov, svetski stručnjak za međunarodno pravo, koja je ceo svoj radni vek posvetila utemeljenju principa istine i pravde, nedavno je objavila studiju „Genocid u Jugoslaviji 1941-1945“ u kojoj nam otkriva jedan svet u kome smo živeli, a koji nismo poznavali. Delove iz studije Glas će objavljivati u nastavcima

Logor „Jadovno“ dobio je ime po istoimenom srpskom selu, a formiran je krajem juna 1941, pošto su poubijani svi stanovnici ovog sela. Zatočenici ovog logora ubijani su tupim predmetima, i to tako da najpre formiraju živi lanac čvrsto povezan ispred ponora, pa kad prva žrtva u lancu bude gurnuta u ponor, ona redom povuče i sve ostale. U Jugoslovenskoj enciklopediji navodi se da je u „Jadovnu“ ubijeno 35.000 Srba i Jevreja. Naknadna istraživanja upućuju na daleko veći broj.

Početkom jula 1941. formiran je sabirni logor i u Capragu, u nekadašnjem vojnom magazinu, a bio je namenjen prvenstveno za srpske pravoslavne sveštenike i njihove porodice. Logor je zatvoren septembra iste godine. Avgusta 1941. formiran je u Sisku „prolazni logor za izbjeglice“, sa odeljenjem za decu, koje je funkcionisalo sve do početka 1945. Upravnik logora bio je Ivan Stier, a kasnije Martin Brkić. O stanju logora u Sisku najrečitije govori izveštaj Zapovjedništva oružničke pukovnije iz Siska od 26. jula 1943. u kome piše: „U oba logora nema vode za piće, nema ni posuda za primanje jela“. U logoru su primenjivane drakonske kazne. Sastojale su se u stajanju na jednom uskom prostoru „žicom ograđenom i to po nekoliko sati, na suncu ili kiši, bez jela i pića i vješanja o drvo. Postojao je jedan naročito određeni drveni stub, ukopan u zemlju, za koji su vezivali osuđenike, tako da nisu mogli nogama dodirivati zemlju. Tako bi kažnjenik visio do iznemoglosti“. Kroz ovaj logor prošlo je 7.000 dece. Samo u prve dve godine umrlo je 1.600. Poslednji logoraši, njih oko 45, ubijeni su 4. i 5. maja 1944, neposredno pred oslobođenjem ovog grada.

Logor „Kerestinec“, 25 km daleko od Zagreba, formiran je maja 1941, a prva grupa zatočenika stigla je istog meseca, sastavljena pretežno od istaknutih komunista. Pokušaj njihovog oslobođenja, u noći između 13. i 14. jula, završio se neuspehom, nakon čega je logor rasformiran.

Žrtve bacane u jamu ili u more
Logor na ostrvu Pagu nalazio se pod komandom Ivana Devčića zvanog Pivac, a bio je smešten u uvalama Slanom i Metajni. Prvi zatvorenici, Srbi i Jevreji, stigli su juna 1941. i bili su smešteni na otvorenom prostoru ograđenom žicom. Tek naknadno sagrađene su barake. Žrtve su i ovde ubijane tupim predmetima i bacane u jamu na lokalitetu Fornače, ili u more, na sličan način kao u Jadovnu. Logor je likvidiran 20. avgusta 1941, pre no što je ostrvo predato Italijanima. Sanitarna sekcija V korpusa italijanske armije izvršila je vađenje leševa iz plitkih jama i njihovu kremaciju, kako bi se izbegla epidemija, uz prethodno odavanje pošte mrtvima. U potresnom izveštaju lekarske ekipe konstatuje se da su žrtva prethodno stravično mučene. Izvršena je ekshumacija 791 osobe, od čega 407 muškaraca, 293 žene i 91 deteta od 5 do 15 godina. Leševi iz dubljih jama nisu vađeni, kao ni oni bačeni u more.

Logor „Kruščica“, blizu Travnika u Bosni, kratko je postojao, a bio je namenjen isključivo za žene i decu. Raspušten je krajem septembra 1941, kada su preostali zatvorenici prebačeni u Jasenovac i tu poubijani.

„Lobograd“, blizu Zlatara-Bistrice u Hrvatskom zagorju, osnovan je septembra 1941, a namenjen je takođe ženama i deci. Prvi transport od 1.450 Jevrejki, 250 Srpkinja i nekoliko desetina dece, stigao je prvih dana oktobra. Na čelu logora nalazili su se Karlo Heger i njegov brat Vilbald. Žrtve su ubijane, ali velik deo umro je od gladi. Nakon epidemije tifusa oktobra 1942. logor je zatvoren. Mali broj preostalih zatvorenica, Jevrejki, transportovan je u Aušvic, a Srpkinja u Staru Gradišku.

Nastaviće se

Jasenovac - logor smrti

Jasenovački logor zvanično je kvalifikovan kao „sabirni i radni“. On nije bio ni jedno ni drugo. Naziv je bio samo kamuflaža. Rečju, bio je to logor smrti, mesto masovne egzekucije. Tu je pobijeno, prema stručnom istraživanju, 360.000 zatočenika



U sistemu ustaških logora Jasenovac je zauzimao primarno mesto. Bio je smešten u močvarnom predelu na obali reke Save, u blizini istoimenog mesta, nastanjenog srpskim življem koje je ubrzo poubijano. Katolički sveštenik Juretić izvestio je dr Krnjevića u Londonu 10. juna 1942. da logor Jasenovac predstavlja pravo gubilište. „Nigdje niste čuli ni čitali za takve grozote pod GPU, ili Gestapoom, kakve čine ustaše. To prelazi svaku fantaziju. LJudi se muče na najgrozniji način“.

Osnivač i prvi komandant logora Vjekoslav Luburić i sam je učestvovao u pokoljima zatočenika. Logor se sastojao od pet jedinica objedinjenih zajedničkom komandom: logor I Bročice, logor II Krapje, logor III Ciglana, logor IV Kožara, i ženski logor Stara Gradiška.

Jasenovački logor zvanično je kvalifikovan kao „sabirni i radni“. On, zapravo, nije bio ni jedno ni drugo. Naziv je bio samo kamuflaža da bi se prikrila stvarna priroda logora. Bio je to, u bukvalnom smislu reči, logor smrti, mesto masovne egzekucije. Rad u logoru, ukoliko ga je bilo, svodio se na njegovo održavanje, odnosno na pripremne radnje za umorstva ljudi. Kao što je zabeležio očevidac logoraš, radeći na nasipu reke Save koja je predstavljala prirodnu ogradu logora, „ko god bi posrnuo ubijan je. Vrlo često su ljudi tako ubijani i jednostavno bacani u nasip, koji je sagrađen na stotinama zatočeničkih leševa“. Zatočenici su smeštani u barake, bez elementarnih higijenskih uslova. Hrana se sastojala od jednog obroka dnevno, i to čorbe od repe ili pasulja, bez ikakve masnoće i bez hleba. Kapacitet logora iznosio je u proseku 3.000-4.000, a sav višak zatočenih bio bi likvidiran odmah kao suvišan.

Stratišta su se prostirala na širokom prostoru na desnoj obali Save, od Dubičkih krečana do sela Gradina. Tu je pobijeno, prema stručnom istraživanju, na tom lokalitetu, 360.000 zatočenika. Ubijanje je vršeno i po okolnim šumama. Uštica, na levoj obali Save, nizvodno od Jasenovca, ubraja se među najveća stratišta.

Način ubijanja opisao je u svojoj knjizi bivši logoraš Ciliga. Zatočenici su dovođeni do jednog jarka, naređeno im je da kleknu na jedno koleno i da se okrenu prema jarku: „... Svi su kleknuli mirno, bez riječi, bez gesta protesta kao da se radi o molitvi ili lijeganju na počinak. Svi hitci u potiljak, sva padanja na zemlju slijedila su bez krika, tiše nego padanje presječenih stabala u šumi. Samo kod posljednjeg bio je mali incident, ako se to tako može nazvati. On je nakon hica u zatiljak ostao čvrsto na koljenu. Nakon drugog hica on se malo stresao, ali nije pao. Ustaškom zastavniku to je već bilo previše. Izvadi nož i zabije ga nesretniku ravno u srce... Tako je i posljednji osuđenik pao na zemlju, dok je zastavnik podizao okrvavljeni nož k svome licu. Sve se to odigravalo u prisustvu drugih zatočenika, kojima je posle naređeno da se raziđu i vrate u barake.

Termička sredstva ubijanja usledila su nešto kasnije, kada se zbog masovnog dovođenja novih zatočenika nije mogao drugačije obaviti „radni“ zadatak. Spaljivani su leševi, ali i živi ljudi u omanjim prostorijama ili u „specijalnim tunelima“. O tome govori zapis dr Samuela Pinta, koji je igrom slučaja ostao živ: „Ubijali su ih na taj način da su žrtvama nožem rasparali trbuh i udarali ih maljevima u glavu, a ponekad još žive bacali u vodu. Ponekad su opet mrtve spaljivali u velikim pećima ciglane ili keramike. U ove peći su često bacani živi ljudi jer ustaše nisu stigle da ih poubijaju - a dešavalo se da su ustaše htjele ustanoviti kapacitet tih peći ako ih lože ljudima, umesto običnim gorivom, pa su stoga spalili više samo maljem omamljenih zatočenika“. Izgradnju ovih peći projektovao je i njima rukovodio inž. Hinko Pićili (Hinko Piccilli). Prema kazivanju dr Zeca, inače zatočenika logora, jedan polupijani ustaša se hvalio „da je prošle noći postigao svoj rekord i ubio 1.152 žrtve“, a onda je „tražio od ljekara injekciju morfija, jer su ga progonila lica pobijenih“.

UBIJANI NA 50 NAČINA

Bivši zatočenik jasenovačkog logora naveo je u svojoj knjizi 50 načina ubijanja zatvorenika, od vatrenog oružja koje je bilo rezervisano za „važnije“ ličnosti, preko vešanja, pa do ubijanja drvenim maljem, gvozdenom šipkom ili klanja noževima, specijalno proizvedenim za tu svrhu. Nisu izostala ni umorstva batinanjem i lišavanjem vode i hrane.

Specijalizovani logori za decu

Formiranje posebnih koncentracionih logora za mališane, predstavlja jedinstven primer u istoriji, a taj bestijalni čin karakteriše ND Hrvatsku



Među ubicama u jasenovačkom logoru bilo je ljudi bez elementarne kulture, robova najnižih strasti, ali i ljudi sa akademskim obrazovanjem. Dva njegova upravnika bili su katolički sveštenici. Po bogatstvu varvarskih metoda logor Jasenovac zauzima jedinstveno mesto u svetu. Nemački kapetan obaveštajac Artur Hefner opisao je 18. novembra 1942. ovaj logor sledećim rečima: „Radi se o logoru najgore vrste koji se može uporediti sa Danteovim infernom.“ Koliko je ta konstatacija tačna može da potvrdi zapis dr Samuela Pinta. Govoreći o nadi zatočenika da će bar o božićnim praznicima u logoru zavladati mir, on piše: „Na sam Božić 1941. dovedena je grupa Srba iz Pakraca i pakračkog kotara. Tu su se odmah sastali najkrvaviji saradnici Luburića: Ivica Matković iz Šibenika, LJubo Miloš iz Hercegovine, Jozo Matijević iz Gospića, Mujo Musić iz Bihaća ili Cazina i još neki pomagači. Počelo je klanje. Upravo su se ustaše natjecale tko će biti krvoločniji. Vađenje srca, grkljana i očiju sa ustaškim bodežima i klanje trajalo je cijeli dan.“

Po još jednoj osobenosti izdvaja se ovaj logor - po nesrazmeri između stvarne moći NDH, i broja ubijenih u Jasenovcu. To pitanje zahteva socijalnopsihološku analizu, a njegovo istraživanje doprinelo bi razumevanju kolektivnog ponašanja kako samih žrtava, tako i izvršilaca zločina, a i velikog broja hrvatskih građana koji su ostali pasivni.

Teško je utvrditi tačan broj umorenih u jasenovačkim stratištima. U jesen 1944, neposredno pre oslobođenja, otpočelo je u logoru spaljivanje knjiga, baraka i uništavanje ostalih tragova zločina. Ubijanje zatočenika trajalo je gotovo do poslednjeg dana. Sačuvani su, međutim, u Centralnoj arhivi NDH dokumenti iz pojedinih krajeva, sa spiskovima lica koja su upućivana u logor, pa bi se tim putem moglo doći do približno tačnog broja. Prema delimičnom uvidu u te spiskove, broj se nesumnjivo penje na stotine hiljada.

Međutim, masovna ubistva Srba vršena su širom NDH, spaljivana su čitava sela zajedno sa stanovništvom, tako da se ukupan broj žrtava genocida ne može svesti samo na ubistva u logorima.

Poslednjih dana rata, kada su se oslobodilačke snage već približavale Jasenovcu, preživeli logoraši pokušali su 2. aprila 1945. bekstvo iz logora, ali se poduhvat završio neuspehom. Poslednji logoraši pogubljeni su tih dana u grupama od po 50 lica. Jasenovac je simbol genocida nad Srbima, Jevrejima i Romima, simbol najstravičnijeg zločina koji se ikad odigrao na ovim prostorima. Ali treba naglasiti da Jasenovac nije oslobođen. Partizani su ušli u logor, nakon što su se ustaše planski povukle, ostavljajući iza sebe popaljene zgrade i gomile leševa. Partizanske snage u Slavoniji i Bosanskoj krajini raspolagale su već od 1942. godine dobro naoružanim jedinicama i imale su mogućnost da napadnu i oslobode jasenovačke logore, koje su obezbeđivale relativno malobrojne ustaške jedinice. Kako navodi istaknuti partizanski general Pavle Jakšić, „za našu tadašnju vojsku bila bi to prava šala“. Inicijativa u tom pravcu je postojala, pa i spremnost da se takva akcija sprovede. Međutim, kako navode Slavko Komarica i Slavko Odić, predlogu se suprotstavilo rukovodstvo KP Hrvatske, u prvom redu Bakarić. Glavni štab Hrvatske u svom odgovoru naglasio je: „Ne slažemo se, nikako napadati, mi vam ne možemo pomoći.“

Formiranje posebnih koncentracionih logora za decu, predstavlja jedinstven primer u istoriji, a taj bestijalni čin karakteriše ND Hrvatsku. U Jastrebarskom i u Gornjoj Rijeci, u blizini Križevaca postojali su takvi „specijalizovani“ logori, ili kako su ih već zvali: „Sabirališta za djecu izbjeglica“. U pojedinim logorima postojala su specijalna odeljenja za decu, kao na primer u Sisku. Dečiji logor u Jastrebarskom bio je pod nadzorom časnih sestara kongregacije sv. Vinka, a u Gornjoj Rijeci pod upravom Ustaške nadzorne službe.


ZARAŽENE INJEKCIJE

O stanju u odeljenju za decu koncentracionog logora u Sisku, funkcioner Crvenog krsta Hrvatske izjavio je pred Komisijom za utvrđivanje ratnih zločina u Jugoslaviji, 3. decembra 1945, sledeće: „Silom odvojenu djecu od roditelja ustaše su zatvorile u prostorije zaražene pjegavcem. Sem toga, Antun Nojžer, liječnik i jedno vrijeme upravnik logora za pravoslavnu djecu, masovno je likvidirao zatrovanim injekcijama. Znali smo da je pomor djece katastrofalan, ali sve naše intervencije bile su uzaludne.

Genocid nad srpskim narodom i mržnja prema istom nije počela od 1941. Ona traje od ranije i cilj hrvatskih veliko -dostojnika je da su Srbi niža klasa i da ih treba isterat iz ,,njihove lepe".
Mržnja je tolika da se ne može sakriti i to su pokazali i masovnim paljenjem i ubijanjem Srba u Zagrebu 1902-(čini mise) i trajala dva dana, pa se dalje proteže na zločine pod austrougarskom monarhijom na Ceru odnosno u Mačvi 1914-1918, gde se kaplar Josip Broz istakao i dobio odlikovanje za pokazanu hrabrost! Pa opet nastavljeno već spomenute 1941-1945 i sada ovim zadnjim ratom gde su bukvalno ostvarili ono što im je vekovna težnja a to je da Srba ne bude više na tlu Hrvatske.Prema tome plan o čistoj se protezao od ranije i svaki političar koji je bio na vlasti kao amanet je predavao drugome zapovest tri P-pokrsti, pokolji i proteraj. To je istina a samo licemeri mogu se praviti da nije tako. A druga je stvar što smo mi Srbi narod kratke pameti , pa brzo zaboravljamo a još gore i opraštamo. Zato nam se sve opet vraća i uloge onda budu izmenjene pa dželati ostadoše pošteni a onolike žrtve krive što su se našle gde ne treba!

Svi ti zločini koji su rađeni nad Srbima su uglavnom zataškavani i javnost je malo bila upućena u to. Prvo su broj žrtava zloglasnih logora na tlu Hrvatske umanjivali, počevši od prvog Danice koji se nalazio u Koprivnici, a pre toga gde su one nebrojane jame i vrtače po hercegovini pa do bozbroj drugih jama po Bosni, da bi tek kasnije prešli na stvaranje konc-logora i sistematskog ubijanja. Metode mučenja, klanja (ko će više-za flašu piva ,, Samo ti dijete radi svoj posao"), to se ponavljalo i u ovom zadnjem ratu. Onih svireposti i strahota iz drugog samo se prenelo na ovaj zadnji samo sada drugi dželati a metode ostale iste. Sve je to sa istim ciljem proterarti i istrebiti ceo jedan narod. To je onda genocid. A nama neka je Bog u pomoći, kad već pameti nemamo!!

sve stoji sto si napisao...Zato hrvatsku tuzbu protiv nas treba iskoristiti da se ovaj genocid otrgne od zaborava, naprotiv, da dobije svoje mesto u svetskoj istoriji...Medjutim, mislim da Hrvati shvataju da im se ta tuzba moze samo obiti o glavu pa mislim da od nje nece nista biti, a onda cemo narvno mi povuci svoju, i sve ce ostati kao do sad...Oni ce dalje umanjivati zrtve, ublazavati zlocine i ono sto je predstavljala NDH, dalje falsifikovati istoriju, i sve to ziveci u zemlji koja je nastala na temiljima tih stravicnih zlocina, ispunjen vekovni hrvatski san....
_________________________

Nemački logori u NDH

Na teritoriji NDH postojali su logori pod isključivom nemačkom vojnom upravom: Jankomir kod Zagreba, logori u Slavonskom Brodu, Vinkovcima, u Rijeci; najveći je bio „Sajmište“ u Zemunu



Upravnica logora u Jastrebarskom bila je „časna sestra“ Pulherija. Uslovi u logoru bili su stravični i smrt je svakodnevno odnosila po nekoliko mladih života. Pre ma nalazu vrsnog istraživača iz ove oblasti Dragoja Lukića, samo iz 210 kozaračkih sela za četiri godine umoreno je 11.149 dece, u dobi od nekoliko meseci do 14 godina. Na inicijativu Austrijanke Dijane Budisavljević, preko Crvenog krsta pokrenuta je akcija spasavanja dece iz logora, pa je uz pomoć humanih ljudi jedan broj srpske dece spasen, a drugima su olakšani poslednji dani njihovog tragičnog života.

Sprovođenje terora i sadističko iživljavanje u logorima u Hrvatskoj bila je rutinski programirana operacija, pri čemu su funkcioneri u logorima imali široku diskrecionu vlast. Ovi zlikovci su se ponašali kao da rade regularni, „državni posao“, a blagoslov i „oproštaj od greha“ davala im je Katolička crkva. Teško je, međutim, shvatiti monstrume, kakav je, na primer, bio fratar Majstorović, iz perspektive individualnog posmatranja strahota koje su činili. Da bi se napravio portret ustaškog kriminalca, stvar mora biti podignuta na društveni nivo. Ovo utoliko pre što je u sprovođenju terora učestvovalo na hiljade građana Hrvatske, koje su ustaše regrutovale iz svih slojeva društva.

Nesumnjivo da je za uspešno funkcionisanje logora bio važan institucionalni faktor, tj. organizacija i ovlašćenja dobijena od najvišeg autoriteta u zemlji. Potom, slede ne manje značajni faktori - politički i verski fanatizam. U toj klimi izrastao je prototip „heroja“, koji je svoj identitet i odanost poglavniku, hrvatskom narodu i Katoličkoj crkvi potvrđivao kroz zločine. Ali dalji život zločinca u zajednici, kao građanina, čak i heroja, bez osećanja krivice, upućuje na zaključak da izvorište tog zla treba tražiti u moralnom posrtanju jednog znatnog dela šire društvene zajednice.

Na teritoriji NDH postojali su logori pod isključivom nemačkom vojnom upravom: Jankomir kod Zagreba, logori u Slavonskom Brodu, Vinkovcima, u Rijeci; najveći je bilo „Sajmište“ u Zemunu. Logor je formiran decembra 1941, pod nazivom „Judenlager“, a nakon „konačnog rešenja“ jevrejskog pitanja, krajem avgusta 1942, naziv je promenjen u „Partizanski logor“, uskoro potom u „Sabirni“, pa konačno u „Radni logor“. Po svom karakteru bio je od osnivanja pa do kraja izrazito genocidni, u kome je našlo smrt oko 6.000 Jevreja i nešto više od 50.000 Srba i Roma. Zatočenici su dovoženi iz raznih delova Jugoslavije, sa Kozare, ali i sa Kosova. Pri kraju rata Nemci su zatvorili logor u Skadru, u kome su Šiptari sa Kosova utamničili Srbe, pa su zatočenici prebačeni na „Sajmište“ i tu poubijani.

Tokom bombardovanja Beograda od strane angloameričkih snaga, aprila 1944, nekoliko bombi palo je i na ovaj logor i usmrtilo 200 zatočenika. Maja 1944. logor je predat ustašama na upravu. Poslednji zatočenici ubijeni su 21-23. septembra 1944, dakle samo mesec dana pre oslobođenja Beograda.

Najviše vremena, zaključuje Valter, „utrošeno je na iskopavanje jama, dok je likvidacija išla vrlo brzo - 100 ljudi za 40 minuta“.


SMRTONOSNI GAS

Jevreji sa „Sajmišta“ likvidirani su, manjim delom, u kamionima sa zatvorenim kabinama, bez prozora, u koje je ubacivan smrtonosni gas. Masovne likvidacije vršene su na stratištima širom Srema, u južnom Banatu i u okolini Beograda. Tako je npr. poručnik Valter izvestio svoje pretpostavljene o obavljenom zadatku, aktom br. 9/I R.433 od 1. marta 1941. Odabrao je „pogodno mesto“, naglašava poručnik Valter, „pored nasipa, na putu između Pančeva i sela Jabuka, kako bi se obezbedio od napada srpskih bandita“.

Nasilno iseljavanje Srba

Naredbom vlade NDH od 7. juna 1941. zapoveđeno je prijavljivanje u roku od 10 dana lica koja su se doselila u Hrvatsku posle 1. januara 1.900, kao i njihovih potomaka. Jedna grupa Srba iz Zagreba, njih oko 800, iseljena je odmah u Srbiju, a veći deo upućen je u koncentracione logore i poubijan



Nije se radilo samo o iseljavanju Srba sa područja NDH; ustaška politika išla je mnogo dalje. Ministar vanjskih poslova dr Mladen Lorković u dopisu diplomatskim predstavnicima NDH 1942. istakao je, pored ostalog, i sledeće: „Hrvatska država ne može postojati ako u njoj živi 1.800.000 Srba, i ako mi za leđima imademo snažnu srpsku državu, koja bi uvjek zasezala u naša područja i predstavljala vječnu opasnost za nas. Oba ta pitanja bilo bi nemoguće riješiti u normalnim vremenima, u kojima bi se moralo postupati zakonito i voditi računa o građanskim obzirima. Stoga je sreća za nas, što je do uspostave NDH došlo u ovakvim vremenima, jer samo sada možemo riješiti taj problem: mi stoga nastojimo da nestane Srba iz naših zemalja i u tom pravcu je već mnogo učinjeno. Evo, ja sam se ovih dana vratio s područja Kozare; 60 kilometara dugo i gotovo isto toliko široko područje koje je bilo nastanjeno isključivo Srbima, danas je prazno zgarište... A sad prelazimo na Grmeč, i tamo će u toku građanskog rata biti riješeno najbolnije pitanje, a hrvatske zemlje očišćene... No mi mislimo i na pitanje srpske države preko Drine. Ni ta ne može ostati. I stoga sam ja još prošle godine stupio u službene pregovore s predstavnicima Rajha, kod kojih sam naišao na puno razumjevanje, pa je odlučeno da će, nakon pobjede, Srbi biti iseljeni u Sibiriju.“ Karakteristično je Lorkovićevo viđenje građanskog rata kao povoljne mogućnosti za istrebljenje Srba, što ide u prilog tezi o sprezi hrvatskih komunista i ustaša. Taj isti scenarij ponoviće se i 1991.

Konferencija o preseljenju Srba iz NDH održana je u Nemačkom poslanstvu u Zagrebu, 4. juna 1941. Preseljenje Srba kao deo ustaške politike, sticajem ratnih okolnosti poprimalo je daleko uže okvire od planiranih. Već na prvom koraku realizacije plana isprečili su se vojnostrateški interesi. Zatim je došlo do sukoba interesa italijansko-nemačkih, kao i nemačko-hrvatskih. Poslanik Kaše zatražio je još 13. maja 1941. od Berlina precizna uputstva u tom smislu. Prema primljenom odgovoru, posle razgovora sa vladom NDH, Pavelićem i vojnim zapovednikom za Srbiju, Kaše je dao inicijativu za preseljenje Slovenaca u Hrvatsku, a Srba iz NDH u Srbiju. Postignut je sporazum 4. juna 1941. da se 179.000 Slovenaca iz Koruške i Štajerske naseli u NDH, u srpske i jevrejske domove, a da se isti broj Srba preseli u Srbiju.

Nezavisno od navedenog sporazuma, Zakonskom odredbom oduzeta je celokupna imovina dobrovoljcima iz Prvog svetskog rata, i na osnovu tačke 3 data „u vlasništvo Hrvatima“. Bivši vlasnici većinom su poubijani, a manjim delom iseljeni. Naredbom vlade NDH od 7. juna 1941. zapoveđeno je prijavljivanje u roku od 10 dana lica koja su se doselila u Hrvatsku posle 1. januara 1900, kao i njihovih potomaka. Jedna grupa Srba iz Zagreba, njih oko 800, iseljena je odmah u Srbiju, a veći deo upućen je u koncentracione logore i poubijan.

Nakon sporazuma postignutog sa Nemačkom o iseljenju, NDH je ceo plan stavila u okvire svog „zakonskog sistema“. Odredbom od 21. juna 1941. osnovano je Državno ravnateljstvo za ponovu, u čiju je nadležnost ulazilo: „useljavanje, smještanje i iseljavanje pučanstva, preuzimanje i predaja posjeda i onih dobara iz ruke iseljenih u ruke useljenih, odnosno naseljenih, kao i uprava nad takvim imanjima i dobrima“. Ova ustanova bila je nezavisna od bilo kog ministarstva i nalazila se pod neposrednom kontrolom Predsedništva vlade, koje je izdalo „Provedbenu naredbu“ u cilju sprovođenja u život gornjih odredaba. Na osnovu tačke 1 Ravnateljstvo za ponovu „preuzimat će pokretnu i neposrednu imovinu iseljenih osoba, pa ih što prije predati Zavodu za kolonizaciju, u svrhu unutrašnje kolonizacije“. Celokupna imovina iseljenih proglašena je za svojinu NDH. Uprava nad stambenim zgradama iseljenih Srba poverena je gradskim poglavarstvima, odnosno kotarskim predstojništvima. Zakonskom odredbom od 30. decembra ukinuto je Državno ravnateljstvo za ponovu, a nadležnost je preneta na Ministarstvo za obrt, veleobrt i trgovinu, kao i na državnu riznicu.

Nastaviće se

U bekstvu tražili spas

Da bi spasli goli život, mnogi Srbi i Jevreji neorganizovano su bežali ispred terora. U Srbiji se našlo oko 400.000 izbeglica iz Like, Bosne, Hrvatske, Slavonije i Slovenije, kao i 89.000 dece bez roditelja



ako se rat približavao kraju, a njegov ishod bio očit, Pavelić nije odustajao od plana da „očisti“ NDH od Srba. Krajem novembra 1944. obratio se Nemcima sa zahtevom da se po hitnom postupku „500.000 pravoslavaca preseli iz Hrvatske u Srbiju, a 80.000 muslimana iz Sandžaka u Hrvatsku“. Ovaj poslednji pokušaj imao je za cilj da se i u promenjenim uslovima, posle poraza sila Osovine, očuva granica na Drini. Budući da Hrvatska za tu granicu nije imala ni istorijske ni pravne osnove, želela je da u ratnim uslovima, kroz genocid nad Srbima, obezbedi etničku prevlast i etnički osnov za nju.

Da bi spasli goli život, mnogi Srbi i Jevreji neorganizovano su bežali ispred terora u Srbiju, ili u zonu okupiranu od italijanskih trupa. U Srbiji se našlo oko 400.000 izbeglica iz Like, Bosne, Hrvatske, Slavonije i Slovenije, kao i 89.000 dece bez roditelja. Bili su prihvatani od strane Komesarijata za izbeglice, koji je efikasno delovao pod okriljem vlade generala Nedića. Sve banje u Srbiji - Vrnjačka, Mataruška, Koviljača itd. - bile su pretvorene u izbeglička skloništa, a hoteli u domove i škole za decu. Finansirani su od strane vlade Srbije, ali je veliku pomoć pružilo i lokalno stanovništvo. Vlada u Londonu upućivala je takođe pomoć preko Međunarodnog crvenog krsta. Kraljica Marija organizovala je mnogobrojne humanitarne akcije radi prikupljanja sredstava za pomoć deci bez roditelja. Ta sredstva su takođe prebacivana posredstvom Međunarodnog crvenog krsta u zemlju. Mnogi manastiri u Srbiji, na primer Studenica, pretvoreni su u domove i škole za izbegličku decu.

Treba zabeležiti da su italijanski vojnici ispoljili daleko veći stepen humanosti, od guvernera. Spontano su pružali pomoć hiljadama Srba, organizovali su civilne logore, a posebnu pomoć ukazali su ženama sa malom decom i starijim osobama. Vlada Italije donela je posebne propise o tretiranju: a) ratnih zarobljenika, b) pobunjenika i v) civilnih lica, tj. izbeglica. Što se tiče pobunjenika koji podižu oružje na italijansku vojsku, njih treba tretirati, kako stoji u naredbi, „sa oštrinom“ (con severita), ratne zarobljenike po pravilima međunarodnog prava, a civilna lica, tj. izbeglice, treba izjednačiti sa građanima Italije. Vlada Italije predvidela je, dakle, represivne mere za ustanike, a zaštitne za izbeglice. U pogledu „ishrane civila starijih od 19 godina primenjivaće se identičan tretman predviđen kartama za snabdevanje civilnog stanovništva... Deca do 18 godina, u pogledu ishrane, imaće isti tretman kao njihovi vršnjaci“, navodi se u ovom dokumentu.

Vlada NDH planirala je useljavanje u zemlju hrvatske nacionalne manjine iz susednih zemalja u napuštene srpske i jevrejske kuće. Tako je decembra 1941. ministar vanjskih poslova NDH zaključio sporazum sa Građanskom upravom Donje Štajerske o preseljavanju hrvatskih državnih pripadnika ili hrvatskih sunarodnika iz Donje Štajerske na područje NDH. Bila je predviđena takođe i kolonizacija Hrvata sa Kosova. Ovi i slični planirani poduhvati nisu realizovani. Međutim, neplanirana preseljenja poprimila su velike razmere. O tome govori izveštaj nemačkog generala Badera, u kome stoji: „Oštri sukobi u istočnoj Bosni između Hrvata, muslimana i Srba čine ovu zemlju najvećim žarištem nemira... Hrvati nesumnjivo teže da unište celokupno srpsko stanovništvo. Opšte je poznato u kom se obliku to dešava. Neboračko srpsko stanovništvo, žene i deca, kao i ljudi koji su nesposobni za borbu, a da ih ne bi zadesila zla sudbina, spasavaju se bekstvom preko Drine u srpske oblasti. To se ne da sprečiti. Opljačkani do gole kože, isprebijani i namučeni, ovi begunci unose neprekidno nemir u srpske oblasti. Oni moraju postati plen komunista. U ovom momentu se najmanje 40.000 ovakvih begunaca nalazi u okolini Kosovske Mitrovice. Oni skapavaju od gladi, smrzavaju se ili podležu zaraznim bolestima, među kojima su najteže pegavi i trbušni tifus. Južno od Zvornika u istoj se situaciji nalazi oko 4.000 izbeglica. Hiljade i hiljade, broj im se ne da utvrditi, nalaze se u pokretu ka srpskoj teritoriji, da bi se spasli od zverstava Hrvata.“

NESIGURNO UTOČIŠTE

Sredinom jula 1941. u italijanskoj okupacionoj zoni, u okolini Šibenika, našlo je utočište više od 10.000 Srba i Jevreja, a u Splitu 8.000. Italijanski guverner za Dalmaciju, u raspisu prefektima dalmatinskih gradova od 17. juna, ukazao je na teškoće i osetljivost ovog problema, uz konstataciju da su elementi koji traže utočište „nepoželjni“. Izuzetno se može dozvoliti ulazak onih Jevreja „koji na granici pokažu dovoljno materijalnih sredstava“, a zatim bi ih trebalo, kako je uputio general, prebaciti „u nevojne lokalitete“.

Nastaviće se

slazem se sa svim...ne bih imao sta da dodam, osim pamet u glavu za buduca vremena, uvek imati na umu s kim imamo posla...

nastavljam dalje...

Nasilno pokrštavanje deo genocidnog procesa

Krajem aprila 1941. ukinute su „sve srpske konfesionalne pučke škole i zabavišta“. Samo nekoliko dana kasnije, zabranjeno je ćirilično pismo, na kome su bile štampane sve crkvene knjige. Upotreba ćirilice smatrana je krivičnim delom



Organizovano, nasilno prevođenje pravoslavnog stanovništva u katoličanstvo bilo je sastavni deo genocidnog procesa; sprovođeno je kroz spregu klera i ustaša. „Zakonsko“ pokriće ove akcije obezbeđivala je ustaška vlast, a moralni vid samog čina nije predstavljao opterećenje za Vatikan, po kome greca fides nulla fides (grčka vera nije vera). Vatikan je ostvario u Hrvatskoj ono što nije uspeo da ostvari u zapadnom svetu: da nacionalno identifikuje sa verom. U toj konstrukciji pokrštavanje se pojavilo kao sastavni deo borbe za „etničku čistotu hrvatske države“. Stepinac je zapisao u svom dnevniku 17. januara 1940: „Najidealnije bi bilo da se Srbi vrate vjeri svojih otaca, tj. da prignu glavu pred namjesnikom Hristovim svetim ocem (papom). Onda bi i mi konačno mogli odahnuti u ovom djelu Evrope.“

Donošenje „zakonskih“ propisa o prevođenju u katoličanstvo, što je bilo u nadležnosti poglavnika, bilo je do detalja usklađeno sa akcijom Zagrebačke nadbiskupije. Krajem aprila 1941. ukinute su „sve srpske konfesionalne pučke škole i zabavišta“. Samo nekoliko dana kasnije, zabranjeno je ćirilično pismo, na kome su bile štampane sve crkvene knjige. Upotreba ćirilice smatrana je krivičnim delom. Otpočelo se odmah i sa rušenjem srpskih pravoslavnih crkava, a ponegde su one pretvorene u katoličke. Manastir Orahovica u Slavoniji ustupljen je „trapistima“, koje je Hitler proterao iz Rajhenburga. Na zahtev nadbiskupa dr Stepinca, manastir Lepavina dat je križevačkom biskupu dr Janku Šimraku. Episkopski dvor u Pakracu, sa sabornom crkvom i kulturnoistorijskim spomenicima od neprocenjive vrednosti, dodeljen je franjevačkom redu svetih Ćirila i Metodija u Zagrebu, dok je crkva Svetog Ilije u istom mestu srušena. Slična sudbina zadesila je i ostale pravoslavne sakralne objekte u Hrvatskoj. Za vreme četvorogodišnje ustaške vladavine srušeno je ili spaljeno blizu 500 pravoslavnih crkava, što je imalo za cilj lišavanje stanovništva duhovnog oslonca. U aktu biskupskog ordinarijata đakovačke biskupije br. 848/42, od 14. februara 1942, data su precizna uputstva o pretvaranju pravoslavnih crkava u katoličke. Gotovo isti metod primenjen je u drugom genocidnom pohodu 1991, nakon otcepljenja Hrvatske od Jugoslavije i proglašenja „Nezavisne Republike Hrvatske“. Prema podacima Zavoda za zaštitu spomenika kulture, do kraja oktobra 1991. na području Hrvatske „uništena je ili teže oštećena 71 pravoslavna crkva“, i to u eparhiji slavonskoj 27, zagrebačko-ljubljanskoj 18, sremskoj 14, gornjokarlovačkoj 6 i dalmatinskoj 6. Ovi podaci, nažalost, nisu definitivni, jer se uništenje crkava nastavlja. Paljene su srpske biblioteke isto kao i 1941. Drastičan primer predstavlja episkopsko sedište u Pakracu, gde je „Hrvatska garda“ spalila sredinom oktobra riznicu, biblioteku i galeriju; kulturno blago koje potiče iz DžVI, DžVII i DžVIII veka.

Zakonsku odredbu o prelasku s jedne vere na drugu, od 3. maja 1941, sva štampa u NDH pozdravila je kao „povjesni čin“. Ministar bogoštovlja i nastave dr Mile Budak izdao je „Uput“ o prelazu s jedne vere na drugu, kako bi se ubrzao postupak prevođenja. Naredbom ministra pravosuđa dr Mirka Puka naziv „srpsko-pravoslavna vjera“ promenjen je u „grčko-istočna vjera“. Zakonska regulativa bila je dopunjavana crkvenim propisima.

Nadbuskupska kancelarija svojom Okružnicom br. 4104/41, od 15. maja, polazeći od teze da mnoge osobe „žele prijeći u katoličku crkvu“, utvrdila je uslove prijema „otpadnika“. Pristup u katoličku crkvu, glasi t. 1 Okružnice, „može se dopustiti samo onim osobama, za koje postoji osvjedočenje naše svete vjere, i o njenoj potrebi za spas duše“. A zatim se u t. 6 upozorava „dušebrižno svećenstvo, da u ovim delikatnim pitanjima ljudske duše postupa strogo, po načelima katoličke crkve, čuvajući njeno dostojanstvo i ugled, te a limine odbija one, koji bi u crkvu htjeli ući bez ispravnih motiva, tražeći u njoj samo zaštitu svojih materijalnih i egoističnih ciljeva“. Profesor Teološkog fakulteta u Zagrebu dr Stjepan Bakšić izradio je Propise za prijem u katoličku crkvu.