Mrkalj
Buduća legenda
- Poruka
- 32.442
Što se tiče "popa Dukljanina", postoji knjiga od ove godine. Sumiraću u najkraćem ono što sam zapamtio:
Preporučujem knjigu Gesta regum Sclavorum I i II, izašla ove godine i pojavila se na Sajmu knjiga u Beogradu. Tu je data potpuna analiza Letopisa Popa Dukljanina, sa posebnim obzorom na izvore kojima se koristio, kada je pisao, za koga je pisao, i još mnogo toga.
Osvrnuću se na još neke delove knjige. To be continued.
1. Pop Dukljanin nije ni Hrvat, ni Srbin, ni Roman iz Dalmacije – on je stranac.
2. Pop Dukljanin piše svoje delo dva puta. Prvu verziju u Splitu oko 1296, a drugu i konačnu u Baru 1300. godine.
3. Prvobitna verzija, koja je obuhvatala razdoblje do smrti kralja Zvonimira i neku godinu kasnije, danas je sačuvana samo u hrvatskom prevodu iz oko sredine 15. veka, i u Marulićevom latinskom prevodu s početka 16. veka.
4. Konačna redakcija sačuvana je u dva latinska rukopisa, nastala sa istog preldoška, oba iz sredine 17. veka – jedan je u Vatikanu, drugi u Beogradu.
5. Kako je pisac stvarao u dva grada, za istog naručioca, u njegovom delu se osećaju različiti izvori. Prvobitna verzija je zasnovana najviše na Tomi Arhiđakonu (pad Salone posebno), nekim severnoitalijanskim hronikama iz sredine 13. veka (Goti) i na većem broju ugarskih izvora počev od Žitija ugarskih vladara do povelja koje su izdavane Splitu ili drugim gradovima tada pod ugarskom vlašću. U konačnoj redakciji pisac je proširio svoje izvore sa jednim slovenskim tekstom koji se bavio istorijom Duklje, zatim (laitnskim) Žitijem Vladimira, a ponešto je i sam dodao (ona poglavlja koja čine most između prvobitne redakcije i Žitija Sv. Vladimira).
6. Delo je napisano najverovatnije za potrebe Pavla Šubića koji je od 1292 - 1305. godine bio najmoćniji feudalac na dalmatinskom području, a koji je od 1289. godine bio oženjen kćerkom Dragutina, nekadašnjeg kralja Srbije, čime je stekao prava da se meša u unutrašnja pitanja Nemanjića. Otuda on teži prvo prema Bosni i postaje DOMINUS Bosne 1298, (zato se u prvotnoj redakciji Letopisa insistira na tome da je Bosna oduvek bila deo Hrvatske, što se u konačnoj redakciji briše jer je Šubić to ostvario, uzimanjem Livna), a potom prema Zahumlju, Trauvniji i Duklji 1301. godine – opseda Kotor, prodire do Nikšića, itd.
Letopis je, dakle, napisan kako bi se dala potpora političkim ambicijama Pavla Šubića – naravno, da se njegovo ime ne pominje nigde, jer je taj spis trebalo da pokaže feudalno pravo hrvatskih vladara na područja na koja se aspirira. Drugim rečima, Letopis je prvorazredan politčki pamflet – upravo zato je bio tako težak za dešifrovanje mnogim istraživačima.
7. Već 1305. godine Šubić je morao da odustane od svojih planova jer je njegov glavni zaštitinik Karlo Napuljski uspeo da uspostavi svog unuka na tronu Ugarske i samim tim usluge Pavla Šubića mu više nisu bile potrebne, pa je tako Pavle izgubio potporu svog jakog rođaka i saveznika. Time je i svrha Letopisa okončana. Što reče autor knjige: bio je mrtvorođenče.
2. Pop Dukljanin piše svoje delo dva puta. Prvu verziju u Splitu oko 1296, a drugu i konačnu u Baru 1300. godine.
3. Prvobitna verzija, koja je obuhvatala razdoblje do smrti kralja Zvonimira i neku godinu kasnije, danas je sačuvana samo u hrvatskom prevodu iz oko sredine 15. veka, i u Marulićevom latinskom prevodu s početka 16. veka.
4. Konačna redakcija sačuvana je u dva latinska rukopisa, nastala sa istog preldoška, oba iz sredine 17. veka – jedan je u Vatikanu, drugi u Beogradu.
5. Kako je pisac stvarao u dva grada, za istog naručioca, u njegovom delu se osećaju različiti izvori. Prvobitna verzija je zasnovana najviše na Tomi Arhiđakonu (pad Salone posebno), nekim severnoitalijanskim hronikama iz sredine 13. veka (Goti) i na većem broju ugarskih izvora počev od Žitija ugarskih vladara do povelja koje su izdavane Splitu ili drugim gradovima tada pod ugarskom vlašću. U konačnoj redakciji pisac je proširio svoje izvore sa jednim slovenskim tekstom koji se bavio istorijom Duklje, zatim (laitnskim) Žitijem Vladimira, a ponešto je i sam dodao (ona poglavlja koja čine most između prvobitne redakcije i Žitija Sv. Vladimira).
6. Delo je napisano najverovatnije za potrebe Pavla Šubića koji je od 1292 - 1305. godine bio najmoćniji feudalac na dalmatinskom području, a koji je od 1289. godine bio oženjen kćerkom Dragutina, nekadašnjeg kralja Srbije, čime je stekao prava da se meša u unutrašnja pitanja Nemanjića. Otuda on teži prvo prema Bosni i postaje DOMINUS Bosne 1298, (zato se u prvotnoj redakciji Letopisa insistira na tome da je Bosna oduvek bila deo Hrvatske, što se u konačnoj redakciji briše jer je Šubić to ostvario, uzimanjem Livna), a potom prema Zahumlju, Trauvniji i Duklji 1301. godine – opseda Kotor, prodire do Nikšića, itd.
Letopis je, dakle, napisan kako bi se dala potpora političkim ambicijama Pavla Šubića – naravno, da se njegovo ime ne pominje nigde, jer je taj spis trebalo da pokaže feudalno pravo hrvatskih vladara na područja na koja se aspirira. Drugim rečima, Letopis je prvorazredan politčki pamflet – upravo zato je bio tako težak za dešifrovanje mnogim istraživačima.
7. Već 1305. godine Šubić je morao da odustane od svojih planova jer je njegov glavni zaštitinik Karlo Napuljski uspeo da uspostavi svog unuka na tronu Ugarske i samim tim usluge Pavla Šubića mu više nisu bile potrebne, pa je tako Pavle izgubio potporu svog jakog rođaka i saveznika. Time je i svrha Letopisa okončana. Što reče autor knjige: bio je mrtvorođenče.
Preporučujem knjigu Gesta regum Sclavorum I i II, izašla ove godine i pojavila se na Sajmu knjiga u Beogradu. Tu je data potpuna analiza Letopisa Popa Dukljanina, sa posebnim obzorom na izvore kojima se koristio, kada je pisao, za koga je pisao, i još mnogo toga.
Osvrnuću se na još neke delove knjige. To be continued.
