evo jos jednom za neupucene;
Ikona je grcka rec i znaci slika. Na ikonama Crkva predstavlja: Gospoda Isusa Hrista, Bogorodicu, andjele i svetitelje. Postovanjem ikona mi proslavljamo one koji su na njima i ozivljavamo uspomenu na njih. Kao sto iz ljubavi, postovanja, podsecanja i uspomene cuvamo slike svoje rodbine i prijatelja, tako je slicno i sa ikonama svetitelja. Ikone su spomenici religioznih velikana, spomenici koji nas podsecaju na njih i njihov rad; vrlo jako sredstvo za religiozno-moralni zivot, jer bude zivu uspomenu na njih i njihova dela koja zagrevaju, odusevljavaju, izazivaju i vuku da ih podrazavamo.
Gledajuci ikone secamo se poboznog zivota onih koji su na njima predstavljeni, i to nas pobudjuje da se ugledamo na njih i da i mi ispunjavamo hriscanske vrline kao i oni, i nagone na topliju i usrdniju molitvu. Istina je da se covek moze moliti i bez ikona, ali one bolje zadovoljavaju ljudsku prirodu, jer je covek sastavljen iz duse i tela, pa mu je potrebno nesto vidljivo da bi u njemu izazvalo predstavu nevidljivog i stvorilo vece molitveno raspolozenje. Svete ikone su kao otvorena knjiga iz koje se uce svi, a posebno neuki. Sveti Jovan Damaskin kaze: "Ikona je kao ucitelj za proste, koji ne znaju citati, a knjiga za pismene; ona govori pogledu, koliko rec sluhu. Ikona je kao knjiga ... koja nam pomaze da se setimo dela Bozijih i svetitelja njegovih". Zato ikone treba postovati. A postujemo ih ako ih stavljamo u hramove, kuce i druga mesta; ako im se klanjamo; ako ih celivamo; kadimo i svece pred njima palimo.
Ikone u Starom zavetu:
Upotrebu i postovanje svetih ikona potvrdjuje Sveto pismo. Sam je Bog zapovedio Mojsiju da nacini kovceg zaveta, koji je bio vidljiva slika prisutnosti nevidljivog Boga, presto Njegov, i da nacini dva zlatna heruvima na kovcegu i da izveze takodje dva heruvima na zavesi koja je delila svetinju od svetinje nad svetinjama. I Solomon kada je podigao hram, postavio je dva heruvima na kovceg zaveta i mnoge na zavesama i zidovima.
U Novom zavetu...
U Novom zavetu jos jasnije je potvrdjeno postovanje ikona. U hriscanstvu od pocetka ikone su u postovanju i u upotrebi. Ovo potvrdjuju mnogi spomenici iz prvih vekova hriscanstva. Po predanju, koje je priznao Sedmi vaseljenski sabor, sam Spasitelj je poslao svoj nerukotvoreni lik edeskom caru Avgaru. Ikone se nalaze na zidovima u katakombama, pecinama, mucenickim grobnicama i drugim mestima gde su se skupljali hriscani na molitvu. O upotrebi i postovanju ikona svedoce mnogi sveti oci i ucitelji crkve.
Jeres ikonoboraca...
I pored tolikih svedocanstava o postovanju ikona, bilo ih je koji su se protivili tome. Iz istorije Crkve poznato je da je borba protiv ikona trajala, sa prekidom, vise od sto godina. Inicijatori borbe bili su vizantijski carevi, a motivi su bili razni. Medju samim bogoslovima bilo je i takvih koji nisu bili saglasni sa upotrebom, a narocito postovanjem ikona. I monofiziti su bili protiv postovanja ikona. Da se utvrdi ovo misljenje uticali su muhamedanci i pavlikijani, koji su u postovanju ikona videli idolopoklonstvo. Ikonoborci su se pozivali na drugu zapovest Boziju i spise starih crkvenih pisaca koji su bili neprijatelji ikona. Borbu protiv ikona poceo je car Lav III Isavrijanac izdavanjem edikta 726. godine. Jos zescu borbu nastavio je car Konstantin V Kopronim. No, kada je na presto dosla carica Irina, ona sazva 787. godine u Nikeji Sedmi vaseljenski sabor. Odlukom ovog sabora ne samo da je dozvoljeno, nego je i korisno i Bogu ugodno upotrebljavati ikone i postovati ih. Postovanje se ne odnosi na materiju od koje je ikona izradjena: drvo, zlato, boja i dr., vec na lik koji je predstavljen na njoj. Posle smrti carice Irine pocela je ponovo borba protiv ikona. Vodili su je carevi Lav Jermenin, donekle Mihailo II i Teofilo. Kada umre car Teofilo, na presto stupi njegova zena Teodora, umesto maloletnog sina Mihaila. Ona ukide borbu protiv ikona i sazva sabor u Carigradu 842. godine. Na ovom saboru osudjeni su ikonoborci i svecano proklamovani zakljucci Sedmog vaseljenskog sabora. Prve nedelje uskrsnjeg posta ikone su trijumfalno unete u crkve. Slaveci pobedu nad neprijateljima ikona odluceno je da se, radi uspomene, ta nedelja slavi svake godine kao Nedelja pravoslavlja. Pored carica Irine i Teodore velika zasluga za ovu pobedu pripada Sv. Germanu, patrijarhu carigradskom, Sv. Jovanu Damaskinu, Nikiforu ispovedniku, patrijarhu carigradskom i Sv. Teodoru Studitu, a narocito monasima koji su bili veliki pobornici postovanja ikona.
(Preuzeto iz: Dogmatika, Knjiga II, V. Rakic)
Hristos se ovaplotio...
Svete ikone jesu i umetnicka dela i spomenici kulture i opstecovecansko kulturno nasledje, ali i mnogo vise od toga: one su dokumenta hriscanske vere, vere u tajni i neprolazni smisao i bogolikost lika ljudskog, hristolike licnosti Svetitelja kao istinskih ljudi. Prvi takav istinski ljudski Lik projavio je sam Hristos. Dostojan je nase ljubavi i postovanja umetnicki lik na svetim ikonama, kroz koji se vidljivo ispoljava neprolazna lepota i dostojanstvo u licnosti covekoljubivog Gospoda Hrista kao Bogocoveka i takodje neprikosnovena vrednost i lepota neprolaznog hristolika u licnosti coveka. Svete ikone nam na vidljiv nacin projavljuju tu bogolikost i hristolikost, tj. ono sto coveka upravo i cini covekom - divnom i bogolikom zivom licnoscu, vrednom i sposobnom za vecnu lepotu, za vecni istinski zivot u ljubavi sa Bogom i sa drugim ljudima. Ljudsko bice je po svome stvaranju i naznacenju bogoliko i bogopodobno i upravo je zato Sin Boziji i postao covek, ovaplotio se i ocovecio, da bi licno pokazao i u Sebi projavio bogolepotu coveka kao najmilijeg stvorenja Bozijeg, naznacenog za vecnog prijatelja i sina Bozijeg. Svete ikone, u hramovima i po domovima, stalno nas vidljivo podsecaju na tu istinu covekoljublja Bozijeg i bogolikosti ljudske. Kao sveti umetnicki likovi, pred kojima sa ljubavlju i postovanjem stojimo, posmatramo ih, molimo se, crkvene ikone nas liturgijski uzvode ka svetom Prvoliku i Prvoobrascu - Hristu i proslavljenim na nebu Svetim ljudima, kako je to rekao Sv. Vasilije Veliki.
(Preuzeto iz: Duhovnost pravoslavlja, jeromonah Atanasije)
Oros vere Sedmog vaseljenskog sabora
...Mi se drzimo neizmenjivo svih crkvenih nama zavestanih pisanih i nepisanih predanja, od kojih je jedno i izobrazavanje ikonickog zivopisa, jer je saglasno istoriji jevandjelske propovedi, radi potvrdjivanja istinitog i ne prividnog ocovecenja Boga Logosa ... Da se paralelno sa znakom Casnog i Zivotvornog Krsta postavljaju casne i svete ikone, koje su odgovarajuce uradjene od boja i mozaika i drugog materijala, u svetim Bozijim crkvama, na svestenim sasudima i odezdama, na zidovima i daskama, u kucama i po putevima; i to: ikonu Gospoda i Boga i Spasa naseg Isusa Hrista, Preciste Vladicice nase Svete Bogorodice, Cesnih Andjela i svih Svetih i Prepodobnih ljudi. Jer ukoliko se ove stalno posmatraju u likovnim izobrazenjima, utoliko se i oni koji ih gledaju pokrecu ka zeljenju i podrazavanju samih originala. I da se ovima odaje celivanje i pocasno poklonjenje, ali ne i istinsko sluzenje po veri nasoj, koje prilici samo Bozanskoj Prirodi, nego da kao sto znaku Casnog i Zivotvornog Krsta i Svetim Jevandjelima i ostalim svestenim posvetama, tako i u cast ovih cinimo prinos kadjenja i svetlosti, kao sto je to bio pobozan obicaj i u drevnih hriscana. Jer, cast koja se odaje ikoni (liku) prelazi na Original (prvolik), i ko se poklanja ikoni, poklanja se licnosti onoga koji je na njoj naslikan...
Beseda o pravoj veri Svetog Save iz 1221. godine
"Klanjamo se i postujemo i sa ljubavlju celivamo svecasnu ikonu covecanskog ovaplocenja Boga Slova (Hrista), pomazanog Bozanstvom i ostavseg nepromenjenog, tako da onaj koji je pomazan verom smatra da na ikoni vidi samoga Boga, Koji se javio u telu i sa ljudima poziveo. Klanjamo se i cast odajemo i ikoni Presvete Bogorodice, i ikonama svecasnih Bozijih Svetitelja, uzdizuci oci duse nase ka Prvoobraznom Liku i uznoseci um nas na neshvatljivo i neizrecivo".
