Ime našeg jezika u Crnoj Gori kroz istoriju

Otvorićemo ovde jedan dosije sa sa citatima iz istorijskih dokumenta koji pominju ime jezika u Crnoj Gori u minulim vekovima, odnosno dokazima da se naš jezik u Crnoj Gori zvao svojim pravim, srpskim imenom.

 

[Mrkalj]

Dokaz # 001 iz 1591. godine; sporazum između Paštrovića i podgoričkih Turaka:

 

[Mrkalj]

Dokaz # 002 iz 1737. godine; Knez Rade, autor Podgoričkog ljetopisa, u Podgorici zapisuje 1737. godine:

..napisaše se naša slovesa po srbskomu jeziku svetijem Kirilom filosofom.​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 003 iz 1499. godine: Venecijanac Sanudo izveštava da je 1499. godine dobio pismo od skadarskoga sandžak-bega:

"... sam dobio jedno pismo koje nisam morao čitati jer je pismo bilo pisano slovenskim srpskim jezikom" (prevod sa italijanskog)​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 004 iz 1728 godine; 27. novembra 1728. godine knez paštrovski Bečić predaje povelju slovenskom tumaču srpskome u Herceg Novi tražeći prevod na italijanski jezik:

"... jednu staru povelju, delom oštećenu, pisanu srpskim slovima А, Б, В"​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 005 iz 1412. godine; izvor - potvrda Bokeljanina Nikole Miroševića iz 1412. godine o selu Šušanj kod Budve. Na kraju svojeg pisma Nikola Mirošević je napisao:

Ja Nikola Mirošević, kanžalijer, pisah sarpskijem jezikom u Kastio od Budve u carkvu svete bogorodice ljeta od porođenija Hristova tisućja i četiri stotine i dva na deset mjeseca žuna na šest, u subotu.

 

[Mrkalj]

Dokaz # 006 iz 1454. godine; 4. april 1454. godine, kotorski kancelar Stijepo Kaluđerović je bio srpski dragoman, iz povelje kneza Kotora kapetana Alojzija Bafa Kalođurđu Đuraševiću:

 

[Mrkalj]

Dokaz # 007. iz 1493. godine; izvor - povelja iz Budve iz 1493. godine; crnogorski velikaš Đurađ Crnojević kupuje imovinu okolo grada Budve - povelja je za sam grad na latinskom, a za narod uopšte, na srpskom jeziku:

​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 008 iz 1493. godine; izvor - riječi žene Đurđa Crnojevića (kraj XV vijeka), Jelisavete Crnojević:

"...ostvareno preko vjerodostojnog prevodioca, sa spomenutog srpskog jezika na latinski, jer je taj testamentarni zapis bio i jeste napisan na spomenutom jeziku srpskom, vlastitom rukom, od samog pokojnog Đurđa Crnojevića..."​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 009 iz 1517. godine; izvor - potvrda mletačkog dužda Lorenca Loredana 1517. godine. Vrhovni poglavar Venecijanske republike naglašava da je gospodar Đurđe Crnojević svojeručno pisao i potpisao srpskim jezikom i slovima, te da je dokument preveden sa srpskog jezika na latinski:

 

[Mrkalj]

Dokaz # 010a iz 1520. godine; izvor - crnogorski logotet i šef Državne kancelarije Ivana Crnojevića na Cetinju, Podgoričanin Božidar Vuković štampao je od 1519. godine u svojoj štampariji u Veneciji; 1520. godine Božo je napisao u pogovoru za Služabnik da bi takođe za:

...naša srbskaja sastavi..​

Dokaz # 010b iz 1536. godine; Srbin Božidar Vuković štampa Molitvenik 1536. godine; prilikom štampanja Molitvenika, Božidar je izrazio želju:

..i naša srbskaja, i blgarskaja takožde, na tipareh s'staviti..​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 011a iz 1546. godine; Vicko Vuković (sin Božidara Vukovića) i Bartolomeo Avgustinov Da Schio pišu 1546. godine mletačkom duždu; obraćajući se prejasnom duždu, oni ga uveravaju da su odlučili:

"... da slijede stope pokojnoga Božidara Vukovića i da štampaju srpskim jezikom i slovima Služabnik, Poslanice i Jevanđelja, Psaltir i druge raznovrsne knjige [...] u raznim oblicima, velike i male..​

Dokaz # 011b iz 1546. godine; oni pišu da bi knjige štampali:

radi sveopšte dobrobiti srpske nacije i jezika, kao i radi uvećanja hrišćanske vjere..​

Dokaz # 011c iz 1546. godine; napomena Vicka i Bartolomeja; tražeći posebne privilegije, oni traže monopol na srpsko štamparstvo u gradu Veneciji na 25 godina, tvrdeći da se niko ne smije usuditi:

..da štampa knjige ma koje vrste na srpskom jeziku, niti da ih štampane prodaje i drži, niti da ih odnosi drugde po zemljama i mestima prejasnoga dužda, niti da pravi prese i alate koji pripadaju takvom štampanju.​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 012 iz 1569. godine; kotorski katolički vlastelin Jerolim Zagurović štampa 1569. godine Psaltir s posljedovanijem; u Pogovoru, Jerolim piše:

ovo se djelo zove po grčkom jeziku psaltir a po srpskom jeziku pijevac,​

odnosno:

"sie djelo iže glagoliet se psaltir po grčskomu ieziku, a po srpskomu ieziku pjevъc"​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 013 iz 1617. godine; pismo hercegnovskih aga i glavara iz 1617. godine, još jedna potvrda o postojaju dragomana srpskoga jezika u kotorskom polisu; ispod pisma se navodi da ga je preveo Jeronim Pasarić:

..della lingua serviana in questa citta di Cattaro..​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 014 iz 1669. godine; crnogorski/bokeljski "Psaltir" štampan u Veneciji 1669. godine:

...na grčkom jeziku psaltir, a na srpskom pijevac.​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 015 iz 1675. godine; Andrija Zmajević, Bokelj (Peraštanin), 1675. godine piše čuveni "Ljetopis crkovni"; ovaj barski arhiepiskop i primas cijeloga kraljevstva Srbije crnogorskog srpskog porijekla opisujući mač Vuka Ognjenoga (srpskog despota Vuka Grgurevića iz dinastije Brankovića, najveće peraštansko blago) ovako je napisao:

...srpskijem velikijem slovima...​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 016 iz 1685. godine; skopski nadbiskup Petar Bodganić 1685. godine opisuje grad Herceg Novi u Srbiji; ovaj bivši barski arkibiskup opisuje da:

..se u njemu služi srpskim jezikom​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 017 iz 1692. godine; peraštanski pisac Junije Balović u Veneciji piše 1692. godine između ostalog i srpskim pismom:

...scripta caractere serviano...​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 018 iz 1716. godine; franjevac Marko Kuzmičević na ostrvcu Galevcu kraj dalmatinskog Zadra; 1716. godine, ovaj katolički svećenik, pozivajući se na već pomenutog Bokelja, želi da prenese:

...iz srpskih knjiga u ove hrvatske, slovmi svetoga Jeronima.​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 019 iz 1711. godine; pismo mitropolita Save Petrovuća Njeguša ruskoj carici Jelisaveti Petrovnoj 1743. godine; u pismu opisuje kako je od Romanovih Petar Veliki 1711. godine poslao pukovnika Mihaila Miloradovića i kapetana Ivana Lukačevića crnogorskom mitropolitu Danilu i crnogorskim starješinama:

..i vsemu jedinovjernomu černogorskomu narodu, kotorije suc jedinago slavenoserbskago roda i jazika.​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 020 iz 1746. godine; zapis o kupovini vladike Save Petrovića iz 1746. godine iz kojeg vidimo da je maternji jezik Crnogoraca - srpski:

 

[Mrkalj]

Dokaz # 021 iz 1751. godine; pismo crnogorskih glavara kotorskom mletačkom providuru 1751. godine; u dnu pisma stoji da je to prevod:

.."sa ilirskog odnosno srpskog jezika".​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 022 iz 1751. godine; pismo Sulejman-paše trebinjskoga kotorskom providuru iz iste 1751. godine; Kotorani su preveli to i stavili u dnu:

"...prevod sa iliro-srpskog jezika."​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 023 iz 1754. godine; pismo kapetan-paše Parmakovića serdaru Stanu Popoviću iz 1754. godine; sačuvano u lokalnom prevodu na italijanski, u dnu pisma stoji:

"Prevod s ilirisko-srpskog jezika."​

 

[Mrkalj]

Dokaz # 024a iz 1754. godine; predstavnici pravoslavnih Srba u Dalmaciji ("... Ercegnovoga i Risna...") mole Veneciju za novog crkvenog poglavara 20. novembra 1754. godine mole da dobiju vladiku:

"..od našeg srpskog jezika i grčkog obreda istočne crkve."​

Dokaz # 024b iz 1754. godine; ovi isti predlažu D. Novakovića za vladiku, jer:

"... naš srpski jezik razumije​